Edmond Dantès
Gość
|
Wysłany: Czw 16:43, 30 Lip 2009 Temat postu: Język wółgarski |
|
|
Mesdames, Messieurs. Bon soir!
Zanim przejdę do dalszej prezentacji języka życzę sobie zdementować ewentualne plotki, jakobym poczuł się zrażony odrobinę obscenicznym stylem bycia niektórych forumowiczów. Ciągle tu jestem i czytuję forum, choć rzadko jako zalogowany.
JĘZYK WÓŁGARSKI
Niniejszym przedstawiam mój drugi język planowy – język wółgarski. Muszę jednakże nadmienić, iż nie jest to w całości mój utwór, gdyż odkupiłem go od Pana Constantina Franka Hawkmana, a następnie poddałem pewnym przeróbkom w zakresie gramatyki, ortografii i leksyki zapożyczonej..
Język wółgarski ( nazwa własna : füłgaranj äzïg, czyt. : fółgarań azig ) to członek fikcyjnej gałęzi tzw. centralnych języków słowiańskich. Prócz niego należał do tej gałęzi wymarły już język orwacki ( ärfadanj äzïg ). Języka wółgarskiego używają – jak nietrudno się domyśleć – Wółgarzy ( füłgarï ), mieszkańcy fikcyjnego państwa Düma Rjagï. Etnonim ( nazwa tego narodu ) ma pochodzenie endonimiczne ( od nazwy miejsca ), konkretnie od rzeki Wółgi ( Füłga, dosł. «rzeka przepływająca przez pole» ).
Historia, czyli skąd przyszli wółgarzy, co ich spotkało i dokąd zmierzają.
Początki państwowości wółgarskiej.
Wółgarzy dosyć długo nie ruszali się z terenów prasłowiańskiego urheimatu ( kolebki ). Zapewne tłumaczy to zachowanie pewnych form zapożyczonych, jak «miczag» ( z języków indoaryjskich, «mżawka» ). Orwato-wółgarzy ( gr. «horvatos» ) będący słowianami stepowymi, za czasów chana protbułgarskiego Asparucha przekwalifikowali się z rolnictwa, koncentrując się głównie na hodowli owiec i w mniejszym stopniu – bydła. Już przed przybyciem Protobułgarów trudnili się ponadto wojaczką i napadami łupieżczymi na bizantyjskie posiadłości. Nie wiadomo, czy jako poddani chana płacili trybut. Wiadomo za to, iż na pewno związali się w sposób ekonomiczny z Wielką Bułgarią. Po jej upadku i ucieczce Asparucha nad Dunaj ruszyli za Kotragiem na północ osiedlając się na terenach pomiędzy Wołgą a Dnieprem jako wasale Bułgarii Kamskiej. Niedługo potem ich wodzowie : Ugur ( znany obecnie jako św. Fałdamir ) , Igur ( św. Bürmir ) i Nikäł przyjęli chrześcijaństwo ( prawosławny odłam) oraz sprowadzili do kraju mnichów, budując dla nich klasztor ( gümïr ) w miejscu, gdzie dziś stoi miasto Czïfanj.
Pod obcym panowaniem. Nieudana próba zyskania niepodległości.
Po najeździe mongolskim w XIII wieku wpadli w strefę władzy Złotej Ordy, później Rosjii. Gdy podczas Dymitriady polski hetman, imć Żółkiewski sprzątnął ród Szujskich z tronu moskiewskiego, wółgarski książę Üszïr I Kadür ( pol. «Kocur» ) poczuł, że czas się uniezależnić. W polskich źródłach, konkretnie pamiętnikach Grzegorza Paska figuruje on jako Użył. Według opisu tego szlachcica był to «pan wielki i bogaty, acz młodzik jeszcze, książę wołgarski, który w mowie ludzkiej dzierży nomen Jeziór. W gościnę nas zaprosiwszy i ucztę dla nas, jakoby posłów wydawszy, zabył o Rzecz Pospolitą, a dalsze jeszcze krainy rozpytywać mnie i kompaniję...» . Za czasów jego panowania kraj podporządkował sobie niedobitki tatarsko-ordyńskie i wszedł w kordialne kontakty z Najjasniejszą Rzeczpospolitą Narodów Obojga. W następnym półwieczu wzrosła rola szlachty w kraju i powstała pierwsza Düma. Niestety był to krótkotrwały byt, który nie miał żadnych szans przeciw wewnętrznym walkom dynastycznym oraz odrodzonej Rosji pod władzą Kurtyzany Europy Katarzyny Wielkiej i Obrzezanego Cara, Piotra Fiodorowicza. Według niektórych źródeł czynny udział w upadku Dümy miał zdradliwy i żądny władzy prawnuk Üszïra, Grïg zwany «Szczurem», zarządzający później Wółgarią w charakterze «marionetki» caratu. Historycy spekulują także, że był on jednym z wielu kochanków carycy i prawdopodobnym, obok Stanisława Augusta Poniatowskiego biologicznym ojcem carewicza Pawła.
Późniejsze losy.
Rosyjska hegemonia na obszarze kraju nie była dobrze przyjmowana przez lud chcący zachować swoją tożsamość w zalewie wpływów rosyjskich np. nie do pomyślenia były małżeństwa mieszane. Apogeum dążeń niepodległościowych przypada na pierwszą połowę XIX wieku, kiedy to pod wpływem tomu wierszy wółgarskiego przedstawiciela nurtu romantyzmu, Adama Miczagäfïga pt. «Af Gümïr Szłüfi anj Rjaganji» doszło do zbrojnego powstania, które zasięgiem wyszło daleko poza obszar kraju. Zryw ten jednak został utopiony we krwi siłami dońskich kozaków, a sam Miczagäfïg zginął śmiercią męczeńską, wbity na pal. Nie mogąc zerwać kajdan niewoli siłą, wółgarzy poświęcili się pracy u podstaw, rozwojowi naukowemu , przemysłowemu i kulturalnemu regionu. Ufundowano wówczas liczne uczelnie, jak chociażby Akademia Humanistyczno-Teologiczna, czy Gimnazjon Rjagański.
Po Rewolucji Październikowej Wółgaria weszła w skład tworu o nazwie Rossiyskaya Sovetskaya Federativnaya Sotsialisticheskaya Respublika. Po upadku ZSRR proklamowała niepodległość 17 lutego 1992 roku. Jest członkiem Wspólnoty Niepodległych Państw oraz Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej, aczkolwiek nie podpisała traktatu o bezpieczeństwie zbiorowym z Taszkientu.
Opis ortograficzno-fonetyczny
Tak, jak przy omawianiu Ac Dunche Aretony posłużę się podziałem na trzy formy: oryginalną, zapisaną w Międzynarodowym Alfabecie Fonetycznym i przybliżonym zapisem polskim. Omówię tylko te elementy, które w zapisie lub brzmieniu różnią się od znanych nam na co dzień.
Bardzo przepraszam za niewygodę i wprowadzanie lekkiego nieporządku, ale nie jest to jeszcze «stabilna» wersja ortografii i fonetyki języka. Planuję usunięcie dźwięku «ł» poprzez anulowanie przemiany historycznego «l». Z tego powodu w poniższym materiale informacyjnym występuje forma «au», która w przyszłości zastąpi «ł».
Kod: |
Wółgarski IPA Polski
ü u: ó (dł. u)
ï i: y / dł. i
ä a: dł. a
f v / f w / f
d d / t d / t
nj ɲ ń
sz ʃ / ʂ sz
cz ʧ cz
ł w ł
au aw ał |
Opis gramatyczny
Rzeczownik
Ze względów rozwoju historycznego, w języku wółgarskim rzeczownik nie posiada rodzaju rozróżnialnego w odmianie tej części mowy. Odmienia się przez następujące przypadki: Mianownik, Dopełniacz, Celownik, Biernik, Miejscownik, Narzędnik i Wołacz ( obecnie w zaniku ). Występuje w dwóch liczbach : pojedynczej i mnogiej. Liczba pojedyncza posiada rodzajnik «af», zastępowany w liczbie mnogiej liczebnikiem np. «af gümïr» , ale «trï / cztarï gümïrï». Dla przypomnienia «gümïr» oznacza klasztor, monastyr. Poniżej widzimy tablicę deklinacyjną rzeczowników z przykładami. Niektóre z przypadków korzystają pomocniczo z przedimków, które mam nadzieję w przyszłości Państwu przybliżyć.
Kod: |
Przypadek końc. noga, ziemia, gród, miasto, morze
Liczba pojedyncza
Mianownik -0 nüga, zjamja, gürd, mjaszda, müra
Dopełniacz -i nügi, zjamji, gürdi, mjaszdi, mürji
Biernik -au nügau, zjamjau, gürdau, mjaszdau, mürau
Celownik -i nügi, zjamji, gürdi, mjaszdi, mürji
Narzędnik -au nügau, zjamjau, gürdau, mjaszdau, mürau
Miejscownik -ji nügji, zjamji, gürdji, mjaszdji, mürji
Wołacz -u nügu, zjamju, gürdu, mjaszdu, mürju
Liczba mnoga
Mianownik -ï nügï, zjamjï, gürdï, mjaszdï, mürjï
Dopełniacz -0 nüg, zjamj, gürd, mjaszd, mürj
Biernik -ï nügï, zjamjï, gürdï, mjaszdï, mürjï
Celownik -au nügau, zjamjau, gürdau, mjaszdau, mürau
Narzędnik -ami nügami, zjamjami, gürdami, mjaszdami, mürjami
Miejscownik -ah nügah, zjamjah, gürdjah, mjaszdjah, mürjah
Wołacz -ï nügï, zjamjï, gürdï, mjaszdï, mürjï |
Możliwe jest zastąpienie końcówek podanych wyżej innymi, starszymi, archaicznymi odpowiednikami np. «-äf» dla dopełniacza liczby mnogiej - nügäf , zjamjäf , gürdäf , mjaszdäf , mürjäf. Nie jest to jednak w dobrym tonie na salonach. Taki styl mowy uważany jest często za prowincjonalny.
Przymiotniki / Przysłówki
Przymiotniki są nieodmienną częścią mowy, o ile nie wchodzą w skład nazwy własnej. Wówczas odmieniają się, jak rzeczowniki np. przyjmując przypadek określanego rzeczownika. Jako część mowy bliższe są w charakterystyce naszym imiesłowom. Występują dwie jego formy: czynna, odpowiadająca polskiemu imiesłowowi czynnemu zakończona na «-adanj» oraz bierna będąca przymiotnikiem właściwym, a zakończona końcówką «-anj». Spełnia ona również rolę przysłówka. Jako część mowy podlega stopniowaniu, którego przykład umieszczono poniżej.
Kod: | Stopień końcówka wółgarski polski
Równy: -anj müranj morski / morsko
Wyższy: - anjiszi müranjiszi bardziej morski / morsko
Najwyśzy naj- anjiszi najmüranjiszi najbardziej morski / morsko |
Jak zapewne wcześniej zauważyliście końcówka «-anj» występuje też w wielu rzeczownikach, najczęściej nazwach miejscowości. W niektórych jak «Rjaganj» jest to rzeczownik odprzymiotnikowy, czyli nazwa powstała od cechy. Nie zawsze jednak tak jest! Słowa takie jak Kamjanj «kamień, skała» , czy Äganj «baranek» nie zaliczają się do nich.
Liczebniki kardynalne
NUMBERS IN THE VOLGARIAN LANGUAGE
Poniżej prezentuję liczebniki z rodzaju kardynalnych / głównych wraz z przykładem użycia. Podobnie jak przymiotniki, liczebniki nie odmieniają się, o ile nie są częścią nazwy własnej.
Kod: | Numerały 1-10
Nr liczebnik końc. przykład tłumaczenie
1 – adań -0 känj koń
2 - dfa -a dfa düma dwie republiki
3 - drï -ï drï dümï trzy republiki
4 – czdarï -ï czdarï dümï cztery republiki
5 - fjäd -äf fjäd känjäf pięć koni ( własc. «koniów»)
6 – szaszd -äf szaszd känjäf
7 – szadau -äf szadau känjäf
8 – äszau -äf äszau känjäf
9 – djäfad -äf djäfad känjäf
10 – daszjäd -äf daszjäd känjäf |
Czasowniki
Czasowniki w moim tworze odmieniają się przez czasy: teraźniejszy, przeszły i przyszły; aspekty: dokonany i niedokonany; oraz tryby i strony. Nie odmieniają się przez rodzaj.
Odmiana czasownika "być":
Kod: | Bezokolicznik: bäcz - być
Czas teraźniejszy:
aszau - jestem
aszdi - jesteś
aszd - jest
aszmï - jesteśmi
aszdi - jesteście
aszä, szä - są
Czas przyszły (czas złożony: być + bezokolicznik)
bädau - będę
bädasz - będziesz
bäda - będzie
bädma - będziemy
bädda - będą
Czas przeszły (czas złożony: zaimek+forma czasownika "być")
bïl - był
Tryb rozkazujący: bädaj - bądź
Czasem grzecznościowo używa się czasu przyszłego jako trybu rozkazującego
|
Obiecuję wkrótce odpowiedzieć na niektóre z Państwa Pytań i zamieścić kolejne informacje. Mam nadzieję, iż moje nowe dzieło przypadnie Szanownym Państwu do gustu.
|
|