Conlanger

Hapana Mtu

Język zamieszkujących wschodnie wybrzeże Harvaru Ziuziów (zijuzja’qaj) jest typowym językiem swojego rejonu – ze stałą liczbą sylab w wyrazie, podziałem na kategorie i takimi tam (patrz: charakterystka qathoaš’qan). Natomiast niedawno opublikowana została praca pt. “Нуккт рејс Ада – ліпсан рејс Шузаларн” (zapis łaciński: “Nůckt rais Ada – lipsan rais Sjusalarn”) czyli “O języku ada – magicznym języku Ziuziów”.

„jest zdmiewającym, jak perfekcyjnie hochsztaplerstwo potrafi dorabiać do siebie świat i pole do działania”
„флүстак јэр, вод скварліке квасмајсдшіпп канна зелфскера ћерг о арбајтшламмс”

Tak oto Noczulka, profesorzyca doktor filolog harvarystyk Jelena Pamеldugtar (Јэлен Памелдугтар) opisuje język ada, przy pomocy którego szamani ziuziccy komunikują się z duszami zmarłych.
Sama nazwa ada “jest dość wieloznaczna – w samym ada oznacza rozmowę w sferze życia (w świecie umarłych rozmowa to odo) lub żywą osobę mówiącą, czyli szamana; w mowie Ziuziów zaś ada to tyle co rozmowa z duchami”

Fonetyka
spółgłoski:
Q q [k] P p [p] T t [t]
G g [g] B b [ b] D d [d]
GG gg [gʰ] BB bb [bʰ] DD dd [dʰ]
S s [ʃ] SS ss [s]
V [v]
X x [ç] XX xx [x]

J j [j]
R r [r] L l [l] M m [m] N n [n]
RJ rj [rʲ] LJ lj [lʲ] MJ mj [mʲ] NJ nj [nʲ]

Samogłoski:
a) tzw. żywe:
A a [a] AA aa [a:] OA oa [ɒ]
U u [ɯ] UU uu [ɯ:] OU ou [u ]
b) tzw. zmarłe/martwe
E e [ɛ] EE ee [eɪ] OE oe [œ]
O o [ɤ] OO oo [ɔʊ] UO uo [o]
c) neutralne
I i [i ]

Na czerwono głoski nie używane w ziuzickim

Uwaga:
Samogłoski żywe i zmarłe układają się w następujące pary:
A – E
AA – EE
OA – OE
U – O
UU – OO
OU – UO

Liczebniki
To je specialno za Janka Gorenca, da bi ne mislil, da sem pazabil na njegove prošnje.
(Janko, če sem se zmotil – popravi me – slovenski je težaven jezik)

Z liczebnikami jest problem – po pierwsze istnieją tylko te od jeden do dziesięć, bo tylko tyle da się pokazać na palcach, po wtóre zaś „każdy z nich ma przypisane nierozerwalnie z nim związane znaczenie symboliczne – właściwie nie są to liczby w sensie matematycznym, tylko symbole ważnych pojęć, które przydaje się umieć pokazać na palcach” pisze pani Jelena i tłumaczy „jest oczywiste, że gdy dusza napomni o pięciu ptakach, jest to zły symbol – zwiastun śmierci, zaś gdy o sześciu – dobry znak długiego życia bądź zapowiedź dziecka”.
1 soonj „człowiek (umarły)”
2 soa „mąż, žona”
3 ddaa „wróg”
4 varj „grupa”
5 qopo „śmierć”
6 qapa „žycie”
7 meegg „spełnienie”
8 xxer „głupota”
9 nur „rozum”
10 toe „nadmiar”

Szyk zdania: podmiot – orzeczenie – dopełnienie.
Czyli taki jak w polskim, ale pamiętać należy, że na Harvarze monopol ma szyk japoński podmiot-dopełnienie-orzeczenie

Zaimki – z duchami rozmawia się konkretnie.
Zaimków osobowych brak. Zamiast „ja” szaman mówi „ada” czyli mówiący, zamiast „ty” – „soonj” jeden, czyli duch.
Np. ada lobbou soonj – mówiący pytać jednego – ja, szaman, pytam cię, duchu.
Nie ma też zaimków nieokreślonych typu ktoś, coś, gdzieś.
Istnieją natomiast zaimki pytające, posiadające dwie formy (żywą i martwą) w zależności sfery, jakiej dotyczą, np. soox/saax „kiedy”, ver/vor„kto”, dduot/ddout „ile”

Czasy
Zasadniczo są dwa, żywy i martwy (przeszły), uzyskiwane przez wymainę samogłoskek w czasowniku.
W praktyce jest to ciut bardziej skomplikowane.
Np. stawiając duchowi pytanie: dduot/ddout soe/soa ljuusa/ljoose ibos – ile mąż/żona mieć pieniądz – możemy otrzymać takie wersje (czerwone słowa żywe, zielone – martwe)
DDuot soa ljuusa ibos – ile pieniędzy ma twój (żyjący) małżonek w zaświatach (tj. będzie miał)
DDuot soe ljuusa ibos – ile pieniędzy ma twój zmarły małżonek w zaświatach
DDout soa ljuusa ibos – ile pieniędzy ma twój (żyjący) małżonek (w świecie żywych)
DDout soe ljuusa ibos –ile pieniędzy ma twój zmarły małżonek w świecie żywych
DDuot soa ljoose ibos – ile pieniędzy miał twój (żyjący) małżonek w zaświatach
DDuot soe ljoose ibos – ile pieniędzy miał twój zmarłym małżonek w zaświatach
DDout soa ljoose ibos – ile pieniędzy miał twój (żyjący) małżonek (w świecie żywych)
DDout soe ljoose ibos – ile pieniędzy miał twój zmarły małżonek w świecie żywych
Stawiając to pytanie szamanowi duch (hipotetycznie, bo duchy nie stawiają pytań) użyłby jako pieniądz słowa „ibas”.
Gdyby zaś pominąć partykułę pytającą, wyglądałoby to tak:
Soa ljuusa ibos – twój (żyjący) małżonek ma pieniądze w zaświatach (tj. będzie miał)
Soe ljuusa ibos – twój zmarły małżonek ma pieniądze w zaświatach
Soa ljuusa ibas – twój (żyjący) małżonek ma pieniądze (w świecie żywych)
Soe ljuusa ibas – twój zmarły małżonek ma pieniądze w świecie żywych
Soa ljoose ibos – twój (żyjący) małżonek miał pieniądze w zaświatach
Soe ljoose ibos – twój zmarłym małżonek miał pieniądze w zaświatach
Soa ljoose ibas– twój (żyjący) małżonek miał pieniądze (w świecie żywych)
Soe ljoose ibas – twój zmarły małżonek miał pieniądze w świecie żywych

Najważniejsze określenia na śmierć
Vooggoe – śmierć naturalna (ze starości, zwykle w domu rodzinnym)
Lemjo – śmierć spokojna
Xossise – śmierć bohaterska
EEbobb – śmierć tchórzliwa
Loemje – śmierć tragiczna (kataklizm)
MJooq – śmierć z zaskoczenia (zabójstwo)
UOseme – śmierć młoda
Imomo – śmierć przy porodzie (o matce)
Odduomj – śmierć przy narodzinach (o dziecku)
Ege – poronienie
Xuosooq – egzekucja (tylko o zgodnej z prawem)
DDonjo – samasąd
Poqee – pożarcie
Dobbuogg – utoniecie
Loe – „mała śmierć” tj. zawał serca
LJeerjoem – śmierć samobójcza (w kulturze Ziuziów najgorsza)

Negacja – przez partykułę xi na końcu zdania
Soa ljuusa ibas xi – twój (żyjący) małżonek nie ma pieniądzy (w świecie żywych)

Serpentinius

Bardzo, bardzo zagmatwane, ale ciekawe. ^^

Gwanunig

Hapana Mtu

Z Нуккт рејс Ада... prof. Pameldugtar:
"Śmierć tchórzliwa rozumiana jest w kulturze ziuzickiej jako śmierć tego, kto próbował oszukać przeznaczenie. "
I kilka stron wcześniej:
"Organizacja wojskowa Ziuziów przypomina wspólne pójście*: mobilizacja "armii" następuje tylko, gdy któreś z sąsiednich plemion*, dotknięte klęską nieurodzaju, zapuszcza się na tereny Ziuziów w celu grabieży na plantacjach sopo*. Nie jest to oczywiście zbyt dobra forma obrony, choć zwykle jest skuteczna. Pamiętam że w jednej z wiosek niemłody pjunkaj* opowiadał mi, że w czasie jednego z takich najazdów cały odział przestraszył się odgłosu piszczałek i uciekł do dżungli. Najeźdźcy zajęli wioskę i zaczęli plądrować zapasy. Gwałcili kobiety, wypuścili zwierzęta. Z lasu powróciło tylko trzech mężczyzn. Na koniec powiedział smętnie, że w miejscu tamtej wioski rośnie dziś znów las".
To chyba mógł być eebobb..

Wspólne pójście - organizacja wojskowa państwa balatyckiego, istniejąca w latach 1783-1842. Przypominała pospolite ruszenie i ostatecznie doprowadziła do tych samych efektów - Balatycję zajęli Vahaci, a później Tarakanie.
Sąsiednie plemiona - chodzi głównie o różne szczepy Aestetów.
Sopo - taka roślina...
Pjunkaj - któraś tam funkcja w starszyźnie plemiennej

pittmirg

1) czemu używasz <q> dla /k/? <q> sugeruje bardziej /k_w/ albo /q/, jak dla mnie. Chociaż w "Xuosook" jest <k>... Czy coś przeoczyłem?
2) Posiadanie spółgłosek dźwięcznych z przydechem bez bezdźwięcznych aspirowanych jest b. rzadkie w natlangach, choć ponoć występuje przynajmniej w 1 przypadku, jęśli wierzyć Wikipedii... W sumie, jak chciałeś czegoś niezwykłego... [/czepianie się]

Leto Atryda

Kwadracik

Hapana Mtu