Conlanger

Cyryl i Metody · Wysłany: Pią 11:49, 12 Mar 2010 Temat postu: Deqaru

Witam ponownie.
Na pomysł języka deqaru wpadłem w zeszły czwartek, nie jest więc jeszcze za bardzo dopracowany, w zasadzie to tylko zarys. Mimo to postanowiłem go tu umieścić, bo:
1) od zeszłego czwartku nie umiem myśleć o niczym innym, niż deqaru,
2) kilka rozsądnych uwag może się przydać i pomóc mi.

Zacznę zatem - może od fonetyki.

Fonetyka deqaru

1. Konsonantyzm

Język posiada następujące spółgłoski

Dwuwargowe:
[b] - b
[p] - p
[v] - v
[f] - f
[m] - m

Przedniojęzykowo-zębowe:
[d] - d
[t] - t
[z] - z
[s] - s
[n] - n
[r] - r
[l] - l

Zadziąsłowe i podniebienne:
[ʃ] - sh
[ɲ] - ny

Języczkowe
[ɢ] - g
[q] - q
[χ] - x
[ʁ] - h
[ɴ] - ng

Prócz tego status fonemów spółgłoskowych posiadają dwie półsamogłoski:

[w] - w
[j] - y

Zwarcie krtaniowe [ʔ] nie ma statusu fonemu, ale jest spółgłoską epentetyczną, która wstawiana jest zawsze między dwie samogłoski. Można ją zaznaczać w piśmie za pomocą znaku ', ale nie trzeba, skoro jest obligatoryjna i niedystynktywna.

2. Wokalizm

Samogłoski w deqaru są następujące:

[a] - a
[e] - e
[i] - i
[o] - o
[u] - u

Iloczas nie jest dystynktywny, podobnie jak ton; akcent jest stały i pada na pierwszą sylabę tematu wyrazowego.
C.d.n.

Mônsterior · Wysłany: Pią 12:21, 12 Mar 2010 Temat postu:

Za mało, by powiedzieć coś konstruktywnego (w sumie ja nigdy nie mówię nic konstruktywnego Wink

).
Wrzuć jakiś dłuższy tekst, jeśli już masz, proszę.

Toivo · Wysłany: Pią 13:00, 12 Mar 2010 Temat postu:

A ja powiem coś konstruktywnego - taki zestaw uwularnych przy całkowitym braku welarnych jest raczej niemożliwy.

Feles · Wysłany: Pią 13:10, 12 Mar 2010 Temat postu:

Cyryl i Metody · Wysłany: Pią 14:21, 12 Mar 2010 Temat postu:

Feles · Wysłany: Pią 14:48, 12 Mar 2010 Temat postu:

Cyryl i Metody · Wysłany: Pią 14:56, 12 Mar 2010 Temat postu:

Fonotaktyka

Sylaba w deqaru może mieć strukturę VC, CV lub CVC. Zbitki spółgłoskowe są możliwe na granicy dwóch sylab (maksymalnie dwie spółgłoski).

Rdzeń w deqaru składa się z jednej, dwóch, albo trzech spółgłosek (tematy tworzy się przez uzupełnienie rdzenia odpowiednim samogłoskowym afiksem). Ostatnia samogłoska rdzenia nie może być zwarto-wybuchowa; pozostałych to ograniczenie nie dotyczy.

Nomen

1. Klasy nominalne
Deqaru posiada V klas nominalnych. Tematy rzeczownikowe tworzy się przez dodanie do rdzenia (C-C-C, -C-C lub -C-) afiksu samogłoskowego stanowiącego wykładnik danej klasy.

Klasa I
Rzeczowniki klasy I oznaczają wszystkie istoty uważane za rozumne, osobowe i suwerenne, a więc ludzi, bóstwa, duchy, demony, potężne siły przyrody.
Afiksy klasy I to -a-a- (dla C-C-C => CaCaC), a-a- (dla -C-C => aCaC) lub a-a (dla -C- => aCa), np.
mazan - 'człowiek' (rdzeń m-z-n)
amax - 'król, władca' (rdzeń -m-x 'rządzić, władać')
asha - 'kobieta' (rdzeń -sh-)

Klasa II
Do tej klasy należą rzeczowniki oznaczające obiekty żywotne, poruszające się, czyli: zwierzęta, części ciała, niektóre narzędzia, pojazdy, broń, jak również istoty ludzkie, którym odmawia się osobowości bądź suwerenności: wrogowie i słudzy.
Afiksy klasy II to odpowiednio: -u-i-, u-i- oraz u-i, np.
muqir - 'niewolnik' (m-q-r 'pracować')
udil - 'ślimak' (-d-l 'dom, mieszkanie')
uri - 'wróg' (-r- 'sprzeciwiać się')

Klasa III
Do klasy III należą rzeczowniki oznaczające rośliny i ich części, oraz pożywienie, zarówno roślinne, jak i mięsne.
Jej afiksy to: -e-o- dla C-C-C, i-o- dla C-C- oraz i-u dla -C-, np.
heqol - 'drzewo' (h-q-l)
ilov - 'kwiat' (-l-v)
ingu - 'jad, trucizna, zatrute jedzenie' (-ng- 'zło')

Klasa IV
Do IV klasy należą wszystkie wyrazy abstrakcyjne, oznaczające słowa, pojęcia, uczucia, miary przestrzeni i czasu, stany etc. etc. Jej afiksy to: -e-a-, i-a- oraz i-a, np.
deqar - 'język' (d-q-r 'mówić')
imax - 'władza, panowanie'
inga - 'zło'

Klasa V
Wreszcie do V klasy należą rzeczowniki oznaczające konkretne, nieruchome i nieożywione przedmioty. Jej afiksy to -a-u-, a-u-, a-u, np.
masul - 'świątynia' (m-s-l 'świętość, mana')
adul - 'dom'
asu - 'piasek' (-s-).

Cyryl i Metody · Wysłany: Pią 15:02, 12 Mar 2010 Temat postu:

Feles · Wysłany: Pią 15:05, 12 Mar 2010 Temat postu:

O, czyżbyśmy mieli do czynienia z językiem alternacyjnym? Wink

Toivo · Wysłany: Pią 16:37, 12 Mar 2010 Temat postu:

Cyryl i Metody · Wysłany: Sob 10:48, 13 Mar 2010 Temat postu:

Nomen - c.d.

Stan złożenia
Nie wiem, czy istnieje coś podobnego w językach naturalnych, ale wydaje mi się to mało szalonym pomysłem. W każdym razie potrzebowałem tego, żeby wyraziście odróżnić od siebie nomina w różnych funkcjach.

Stan złożenia tworzy się w następujący sposób:
CVCVC => CVCCV, np. mazan => mazna-
VCVC => VCCV, np. adul => adlu-
VCV => VCV, np. asu => asu-
Kiedy w wyniku takiego przekształcenia ostatnią głoską wyrazu stanie się -o lub -e, to przechodzi ona odpowiednio w -u lub -i, np.
heqol - heqlu- 'drzewo'

Po co to? Rzeczowników w stanie złożenia służy się do tworzenia złożeń nominalnych, które w deqaru są czymś dużo bardziej pospolitym, niż po polsku, np.

amax - 'król'
adul - 'dom'
amxa'adul => 'pałac', dosł. 'królodom'.

I stan złożenia jest właśnie takim deqaryjskim odpowiednikiem naszych 'królo-', w 'królobójca', 'rybo-' w 'rybołówstwo' etc. etc.

Ponieważ deqaru posiada zaledwie garstkę właściwych przymiotników (dotyczących rozmiaru, koloru i oceny moralnej), złożenia tego rodzaju służą także tworzeniu wyrażeń, które na polski przetłumaczymy jako przymiotnik+rzeczownik, np.

uri - 'wróg' (tu akurat st.złoż = forma podst.)
mazan - 'człowiek'
urimazan - 'wrogi człowiek, przeciwnik'.

Również właściwe przymiotniki przyjmują stan złożenia, np.

asal - 'wielki - I klasa'
mazan
aslamazan - 'wielki człowiek, wódz'.

Liczba
Sam w sobie, temat nominalny nie zawiera informacji na temat liczby. I tak mazan może znaczyć 'człowiek' lub 'ludzie', amxa'adul - 'pałac' lub 'pałace', w zależności od kontekstu. Kiedy chcemy wyraźnie położyć nacisk na liczebność, możemy użyć któregoś z przyrostków, m.in.

-n - przyrostek syngulatywny, np.
maznan - 'jeden człowiek'
muqrin - 'jeden niewolnik'
asun - 'ziarenko piasku'

-ta - oznaczający 'grupę', np.
maznata - 'ludzie'
muqrita - 'niewolnicy'
ashata - 'kobiety'

-nam - oznaczający 'wszystkie w ogóle', np.
maznanam - 'wszyscy ludzie'
heqlunam - 'drzewa w ogóle'

Jak widać, przyrostki te łączą się z nominami w stanie złożenia. Dzieje się tak dlatego, że pochodzą one z dawnych wyrazów o znaczeniu, np. 'grupa' i dlatego maznata 'człowiekogrupa' ma taką samą postać, jak chociażby amxa'adul 'królodom'.

Cyryl i Metody · Wysłany: Nie 20:57, 14 Mar 2010 Temat postu:

Zero odzewu? No dobrze, idziemy dalej.
Do imion jeszcze wrócimy, na razie pora coś powiedzieć o zdaniu, czasowniku i tych rzeczach. Po drodze przyjrzymy się jeszcze zaimkom.

Zaimki osobowe

Chociaż w deqaru rozróżnienie między liczbą pojedynczą i mnogą imion jest nieobligatoryjne, to jednak posiada on osobne zaimki pierwszej i drugiej osoby w obu liczbach. Zaimek trzeciej osoby jest identyczny dla obu liczb.
Oto deqaryjskie zaimki:

Liczba pojedyncza:
U - ja
Qa - ty
Na - on

Liczba mnoga:
Wa - my ekskluzywne (my bez ciebie)
Ma - my inkluzywne (my z tobą)
Xa - wy
Na - oni

Zdanie
Zdania w deqaru dzielą się na imienne i czasownikowe. Zdania imienne oznaczają głównie identyczność, posiadanie cechy, znajdowanie się w jakimś miejscu. Najprostsze zdanie imienne o postaci X jest Y buduje się, łącząc zaimek osobowy z tematem nominalnym, np.

Umazan - 'jestem człowiekiem' (ja+człowiek)
Qa'asal - 'jesteś wielki' (ty+wielki I klasa)
Na'amax - 'on jest królem/oni są królem/królami' (on+król)
Wa'adulnaq 'jesteśmy w domu' (my+dom+w)

Zdania czasownikowe tworzy się przez dodanie zaimka osobowego do tematu czasownkowego. Dla przykładu, czasownik daqri, 'mówić', odmienia się jak następuje:

Udaqri - 'powiedziałem'
Qadaqri - 'powiedziałeś'
Nadaqri - 'powiedział/powiedzieli'
Wadaqri - 'powiedzieliśmy'
Madaqri - 'powiedzieliśmy' (inkluzywne)
Xadaqri - 'powiedzieliście'

Tak wygląda odmiana czasowników nieprzechodnich.
Aby odmienić czasownik przechodni, np. 'gari' - budować, postępujemy tak samo, a przedmiot czynności ("dopełnienie bliższe") umieszczamy w stanie złożenia przed tematem czasownika, a po zaimku osobowym, np.:

U'adlugari - 'zbudowałem dom' (dosł. ja+dom+zbudować, czy też zdomobudowałem).

Jeszcze o zaimkach

Zaimki osobowe mają swoje specjalne postaci "niezależne", charakteryzujące się końcówką -ya. Form tych używa się m.in. kiedy wskazują przedmiot czynności.

Liczba pojedyncza:
I - u => uya
II - qa => qaya
III - na => naya

Liczba mnoga:
I - wa => waya
II (inkl.) - ma => maya
III - xa => xaya

I tak, zdanie 'kocham cię' ('kochać' - lani )będzie brzmiało następująco:

Uqayalaniya - 'ja+ciebie+kochać+aspekt niedokonany'

Kolejny przykład:
Nanayarahi - 'oni pobili ich' (oni+ich+pobić).

C.d.n.[/b]

Feles · Wysłany: Nie 22:50, 14 Mar 2010 Temat postu:

No, całkiem ładnie, tylko czy czasowniki mają domyślny czas przeszły?

Cyryl i Metody · Wysłany: Nie 22:58, 14 Mar 2010 Temat postu:

Haxy.M · Wysłany: Nie 23:24, 14 Mar 2010 Temat postu:

Im więcej czytam, tym ciekawszym językiem się wydaje. Trochę tylko przeraża zlepianie wszystkiego w jedno słowo. Boję się, jakie potworki mogą z tego wychodzić.