Conlanger

pittmirg

Czwarty konlang (w zasadzie zarys konlangu jd.) przedstawiany na forum przez pittmirga; na razie jeszcze nie wymyślił on dla niego jakiejś stałej nazwy.

Zestaw fonemów

Wraz z ortografią, którą zwykłem najczęściej używać i postaram się tu robić to w miarę konsekwentnie.

Spółgłoski

/pʰ tʰ kʰ/ <ph th kh>
/p t k ʔ/ <p t k ʾ>
/b d g/ <b d g>
/ts dz/ <ts dz>
/m n/ <m n>
/s z h/ <s z h>
/w r l j/ <w r l y>

Samogłoski

/a e i u/ <a e i u>
/aː eː iː uː oː/ <ā ē ī ū ō>

Struktura sylaby

chyba C(C)(C)V(C)(C)(C)

Jeśli chodzi o dopuszczalne zbitki, język jest dość liberalny, rzeczy typu /ntʰ/ w nagłosie wyrazu mogą się pojawiać. Spółgłoski przydechowe nigdy nie występują w wygłosie absolutnym ani przed inną spółgłoską (oprócz rz. zbitek zwartej z /h/, bodajże).

Akcent wyrazowy

nic fonemicznego, do opracowania

Przypadki

Główne kategorie gramatyczne rzeczowników to przypadek i liczba. Wyróżnia się zależnie od analizy 10 - 15 przypadków, część z nich jest wrażliwa na wyrażany w zdaniu ruch - mniej więcej w ten sam sposób jak polskie przyimki na/po - pozostałe 5 zaś nie posiada tej cechy (tj. mianownik, dopełniacz, narzędnik, benefaktyw, malefaktyw). Tu przyjmę bardziej rozbudowaną liczbę przypadków, zaznaczając jednak wzajemne powiązanie ze sobą niektórych z nich przez stosowanie primów w numeracji.

I. Mianownik – forma najmniej oznaczona. Pełni generalnie funkcję podmiotu zdania oraz służy do adresowania osób, jak polski wołacz. Język jest nominatywno-akuzatywny.
4f sg: degi „szaman”, 6a du: tstha „dwoje ludzi”, 2d pl: phunāl „góry”
II. Dopełniacz – rola przydawki rzeczownikowej oraz dopełnienia bliższego w zdaniach przechodnich.
yedegi, yetstha, ʾepnāl
III. Narzędnik - oznacza najczęściej rzecz, za pomocą której wykonywana jest dana czynność.
[degeguʾ], [tsthaguʾ], phunālguʾ
IV. Benefaktyw - oznacza najczęściej osobę, na którą opisane zdarzenie lub stan oddziałuje w pozytywny sposób.
yedegeyēni, yetsthawēni, [yepnārēni]
V. Malefaktyw – jw., z tym, że w negatywny sposób.
yedegedeni, y/ʾetsthadeni, [ʾepnāldeni]
Przypadki wrażliwe na ruch - odpowiedni prefiks, zależny od liczby, tworzy formy „ruchome”:

VI. Miejscownik – wskazuje na lokację na powierzchni czy wewnątrz jakiegoś obiektu (na, w, u).
degīt, tsthēt, phunārt
VI′. Perlatyw – wskazuje na ruch przez jakieś miejsce lub wnętrze jakiegoś obiektu (przez, skroś).
yīdegīt, watsthēt, wapnārt
VII. Apudessyw – wskazuje na lokację w pobliżu jakiegoś obiektu (przy, obok, koło).
degeps, tsthaps, phunālps
VII′. Tranzytyw/Preterytyw/Mijalnik – wskazuje na ruch w pobliżu jakiegoś obiektu (obok, koło, przy).
yīdegeps, watsthaps, wapnālps
VIII. Celownik – wskazuje dopełnienie dalsze np. odpowiednika czasownika dać. W porównaniu z polskim mocno ograniczona funkcja – przez allatyw, benefaktyw, malefaktyw.
zdegeni, sutsthani, [supnā(l)ni]
VIII′. Allatyw – wskazuje cel ruchu (do).
yīdegeni, watsthani, wapnā(l)ni
IX. Oryginatyw/Pochodnik – wskazuje miejsce pochodzenia osoby albo rzeczy, względnie substancję, z której coś jest zrobione (z).
[degere], [tsthare], phunārla
IX′. Ablatyw – oznacza ruch z oddalaniem się od czegoś (z, od).
yīdegere, watsthare, wapnārla
X. Desygnatyw – oznacza wzór, którym ktoś posługuje się przy robieniu czegoś (według, po, wzorując się na)
degēnsū, tsthānsū, phunānsī
X′. Orientatyw – oznacza obiekt, względem którego ktoś orientuje się w swoim przemieszczaniu się (idąc według, orientując się po)
yīdegēnsū, watsthānsū, wapnānsū

Czyż te nazwy, wliczając kilka autorskich neologizmów, nie są obrzydliwe? Zawsze można o nich zapomnieć i używać numeracji!

Teoretyczne formy, rzadkie lub nieużywane, w nawiasach kwadratowych. Być może w ogóle ograniczę stosowanie niektórych przypadków stosując kryterium żywotności.

Liczba

Istnieją 3 liczby: pojedyńcza, podwójna i mnoga, co nie znaczy, że każdy rzeczownik musi koniecznie mieć je wszystkie. Np. złożenia typu dvandva mogą występować tylko w podwójnej lub mnogiej, do tego tworzonej w „nienormalny” sposób. Liczby są zaznaczane przez sufiksy - pierwotnie stojące przed tymi przypadkowymi, a obecnie czasem się z nimi zlewające. Od liczby zależy także wybór przedrostka przypadków ruchomych, a także w przypadku podmiotu dobór czasownika posiłkowego w zdaniach twierdzących.

Pod względem deklinacji, rzeczowniki można sklasyfikować w dwojaki sposób: w zależności od rodzaju tematu i od zachowania pierwotnego akcentu (alternujące, niealternujące, mieszane) z uwzględnieniem długości tematu. Do tego odnoszą się te 4f, 2d itp. przy przykładach odmiany rzeczowników, ale klasyfikacja jeszcze się może zmienić.

Na razie nie będę się rozwodził się nad całą morfologią, jako że sprawa jest – jakby powiedział Toivo – dość zawiła, ponadto system jest tylko po części naszkicowany.

Trochę o budowie zdania

Szyk na poziomie zdania ustalany jest przede wszystkim pragmatycznie. Większość zdań zawiera łączniko-podobny czasownik posiłkowy -ka-, który z indykatorami trybu, czasu i aspektu doczepia się do pierwszego elementu zdania jako enklityka. Właściwy czasownik za to bierze na siebie wykładniki strony (czynna oraz średnia i zwrotna, które nie są rozróżniane morfologicznie), prefiksy kierunkowe i klasyfikujące.

Łączenie rzeczowników

Dość popularnym sposobem są złożenia typu [link widoczny dla zalogowanych].

bā „las” + ni „księżyc” > bāntha „las i księżyc”

-tha to przyrostek l. podw.; dvandva powstałe z dwóch elementów w liczbie pojedyńczej z zasady dostają taki sufiks. Wyraz ni „księżyc”* regularnie traci swoją tematyczną samogłoskę, podobnie jak w formie biernika l.poj. ʾēn czy mianownika l.podw. ntha.

Drugi sposób to proste zestawienie rzeczowników i dodanie po nich odpowiedniej formy słowa gan „oba, oboje, obie” lub mā „wszyscy, wszystkie” zależnie od ilości łączonych wyrazów.

Przykładowe zdanie:

Gabgēptha-dragīd hēsen yīmesni.

„Dwie stare kobiety przyszły do mnie”.

Glosa:

Gab-gēp-tha=dragīd hēsen yī-mes-ni.
stary-kobieta-PODW.I=POS-PRZE.KMP WEN-iść VIII′-1sg-VIII′

PODW - liczba podwójna, I - mianownik, POS - czasownik posiłkowy, PRZE -czas przeszły (odległy), KMP- aspekt kompletywny, WEN - przedrostek [link widoczny dla zalogowanych], VIII′ - allatyw

Starczy na razie *ziew*

*kategorycznie zaprzeczam, jakoby to ciało niebieskie miało coś wspólnego z pewnymi rycerzami.

Leto Atryda

Przypomina brzmieniem mój jokecki. Zachęciłeś mnie, by do niego wrócić.

pittmirg

BTW, jak widać na zamieszczonym przykładzie, czasownik posiłkowy ma inny rdzeń dla liczby podwójnej (ten sam jest zresztą używany jeśli podmiot jest w l.mn.).

Wrzucę pełną odmianę rzeczownika tsi „człowiek” przez przypadki i liczby:

Leto Atryda

Ciekawa fleksja rzeczownika, ale co z czasownikiem? Zacząłeś z rozmachem i słuch po "konlangu #4" zaginął.

Artaxes

Muszę napisać, że szkic tego conlangu wygląda naprawdę bardzo interesująco. Dokończ choć trochę ten conlang, proszę :wink: .

pittmirg

Kłopot w tym, że wiele więcej na razie nie ma, przynajmniej w ustalonej/publikowalnej postaci. Postaram się w najbliższych dniach tu coś niecoś rozwinąć; chwilowo zaprzątała mi głowę rańska składnia, no i powstrzymywała mię idiotyczna niemożność zdecydowania się w pewnej kwestii... Rolling Eyes

Swoją drogą, endonimy native speakerów mają brzmieć Tseltsōl oraz Bānl, więc po polsku język można będzie określić jako, hm, celcolski?

Leto Atryda

Celcolski albo banlijski (to drugie bardziej mi się podoba).

Swoją drogą, dlaczego używasz dwuznaku "ts" skoro "c" jest wolne ? Celcōl wygląda o wiele ładniej Idea

Zwłaszcza że jak sam napisałeś fonotaktyki są dość liberalne (a wręcz libertariańskie Smile

), a zatem może zdarzyć się zbitka /t.s/

pittmirg

No, można by użyć <c> dla /t_s/, ale wtedy pozostałby problem /d_z/ (w sumie w dwiŋ miałem właśnie <c> i <dz>, ale tam z powodu struktury sylaby nie miało to takiego znaczenia). Jeśli zdecyduję się na kontrast, mogę ew. użyć <t·s> i <d·z> dla zbitek, albo czegoś tam. Miałem zresztą pomysł, że zamiast teoretycznego /t.s/ będzie występować /t_ss/ <tss>. Błeh, to tylko ortografia Smile

Albo właściwie - łacińska transkrypcja.

Kwadracik

Leto Atryda

Niemcy używają <z> dla /ts/. Car to [link widoczny dla zalogowanych], Sołżenicyn to [link widoczny dla zalogowanych]

Goter

die Katze

Toivo

Skąd bierzesz słownictwo?

Bo mi nigdy nie chce wyjść nic nieeuropejskiego :/

Leto Atryda

Toivo

Leto Atryda