Conlanger

Hapana Mtu

Nie żeby mi się nudziło, ale ostatnimi czasy wpadła mi w ręce książka o krymotatarskim i podsunęła mi kilka pomysłów odnośnie do tego, jak mógłby wyglądać węgierski, gdyby przodkowie Węgrów pozostali w Etelköz (tj. na dzisiejszej Ukrainie). Ponieważ forumowy alt-hist wciąż jeszcze nie odżył, więc rzucam tę propozycję tylko od tak.

Język pod chwilowym kryptonimem krymomadziarski stanowi póki co lekką (nie tak, jak vajtulski) przeróbkę węgierskiego, inspirowaną głównie ukraińskim, rosyjskim i krymotatarskim.

Na początek ortografia - nie dość, że cyrylicka, to jeszcze straszliwie pokręcona i przesadnie imitująca zachowawczość, czyli zupełnie jak jej prawdziwy odpowiednik:

Аа [ɒ]
Бб [b ]
Вв *
Гг [ɦ]
Ґґ [g]
Дд [d]
Ђђ [ɟ, c]
Ее [ɛ, e]
Ёё [ø, ø:]
Жж [ʒ]
Зз [z]
Іі [i ]*
Її [i ]*
Ии[i:, j]*
Йй [j]
Кк [k]
Лл [l]
Мм [m]
Нн [n]
Оо [o, o:]
Пп [p]
Рр [r]
Сс [s]
Тт [t]
Уу [u, u:, y, y:]*
Фф [f]
Хх [h, x]
Цц [ts]
Чч [tʃ]
Шш [ʃ]
Щщ [ʃt]
Ъъ - nieme
Ыы [ɯ]
Ьь *
Єє [e, e:]
Юю [y, y:]
Яя [a:]

(na zielono - tylko w zapożyczeniach)

Uwagi:
Вв wymawiamy:
a) w nagłosie – [v] lub rzadziej [w] (to drugie głównie przed ё i ю, wstawione w wyniku prelabializacji)
вяшяръ [va:ʃa:r] „targ, bazar”
вётъ [wøt] „pięć”
b) w śródgłosie – najczęściej [v], rzadko [w]
рёвідъ [røvid] „krótki”
автов [ɒwto:]
c) w wygłosie po samogłosce labialnej lub i, и, gdy w ortografii następuje po nim twardy znak – [w]
сивъ [si:w] „serce”
d) w wygłosie po innej samogłosce, gdy w ortografii następuje po nim twardy znak – [v]
евъ [ev] „pas”
e) w wygłosie po spółgłosce, gdy w ortografii następuje po nim twardy znak – [w], bardzo często dostawiana jest też wąska samogłoska protetyczna
ньелвъ [ɲɛl(i)w]
f) w wygłosie po samogłosce, gdy w ortografii nie następuje po nim twardy znak jest nieme, często sygnalizuje długość samogłoski
хив [hi:] „wzywa”
сив [si:] „ssie”
такарытов [tɒkɒrɯ:to:] „sprzątacz(ka)”
g) w poimkach велъ, валъ „kim, przez kogo (narzędnik)“ i вя, вє „w kogo zmienia się (translatyw)”, jeśli poprzedzający wyraz kończy się samogłoską - jak [v], jeśli spółgłoską – asymiluje się
куђа велъ [kuca:vɒl] „psem”
кєзь велъ [ke:zzɛl] „ręką”
h) w czasowniku ёв „iść”, jeśli końcówka rozpoczyna się od samogłoski – jak [v], jeśli od spółgłoski – następuje asymilacja, ponadto w formie trzeciej osoby l.poj. cz. ter czasownika zwykle czytane jest jak [n]
ёв [jøn, jø:] „idzie”
ёвёк [jøvøk] „idę”
ёвунк [jøvynk] „idziemy”
ёвс [jøss] „idziesz”
ёвтем [jøttɛm] „poszedłem”
ёві [jøjj] „chodź”
ёвнї [jønni] „pójście (imiesłów rzeczownikowy)”

Іі wymawiamy jak krótkie [i ], a jeśli występują przed nim л lub н, wymawiane są jako [λ] i [ɲ]. Ponadto litery tej używa się w końcówkach drugiej osoby trybu rozkazującego, gdzie odpowiada ona węgierskiemu fonemowi /j/, który podlega w tej formie najróżniejszym fonetycznym przekształceniom i upodobnieniom, co rzecz jasna nie jest w ortografii krymomadziarskiej odnotowywane.
шіеті [ʃiɛʃʃ] „śpiesz się”
яллі [a:λλ ] „stój”
ёві [jøjj] „chodź”
мені [mɛɲɲ] „idź”
ырі [ɯrç] „pisz”
ырітoк [ɯrjɯtok] „piszcie”
таныті [tɒnɯ:tʃ] „ucz”
мондаі [moɲɟ] „powiedz“

Її – używane w zapisie po twardym л lub н.
яллнї [a:llni] „stanie”

Ии – zwykle oznacza długie [i:], bywa jednak używane również na oznaczenie joty w nagłosie w tych słowach, gdzie pominięcie jej (a zwykle się ją pomija) mogłoby powodować nieporozumienia.
сивъ [si:w] „serce”
ияр [ja:r] „iść“
яръ [a:r] „cena“
иолъ [jo:l] „dobrze”
олъ [o:l] „chlew”
ёв [jøn, jø:] „idzie”
ухясъ [juha:s] „pasterz”

Уу – zwykle [u, u:], ale w końcówkach 1.os l.mn. używane zarówno dla [u ] jak i [y]
серетунк [sɛrɛtynk] „kochamy”
лятунк [la:tunk] „widzimy”

Ьь – sygnalizuje zmiękczenie/miękkość, a użyty w obcych słowach po spółgłosce a przed samogłoską oznacza jotę.
леянь [l(ɛ)a:ɲ] „dziewczyna”
адьунктъ [ɒdjunk(u)t] „adiunkt”

ponadto w niektórych słowach można czasem przyuważyć Ѳѳ i Ѵѵ

Toivo

To "ć" mi trochę nie pasuje, toż to srpski wymysł. Nie lepiej byłoby "ть"/"дь"?

Henryk Pruthenia

Mi tá bűkva paszűje. Sztoszuję ją vé vłasznéj cürülicü, i músę wám povyedsyéć, zse syę dobrs(?)e vkomponovála. A jáką fűnkcję pełníło "ъ"? Bó (mám nadsyeję) nie vszadsiłéś tégö őd ták?

(zapiscyé mí tö v IPA!) Very Happy

Hapana Mtu

Hapana Mtu

Liczebniki. Jak widać, różnice od węgierskiego są raczej kosmetyczne.
1. еђь [eɟ]
2. кеттёв [kɛttø:]
3. хярмъ [ha:r(u)m]
4. нєђь [ne:ɟ]
5. вётъ [wøt]
6. хатъ [hɒt]
7. хєть [he:c]
8. ньолцъ [ɲol(u)ts]
9. кіленцъ [kilɛn(i)ts]
10. тизъ [ti:z]

Tim

Bardziej sensowne wydawałoby mi się użycie w tym przypadku białoruskiej cyrylicy, ale to moje bardzo subiektywne odczucie Wink

spitygniew

A dasz wreszcie coś o przymiotniku, i resztę gramatyki? Razz

Hapana Mtu

Leto Atryda

Najbardziej podoba mi się tryb złorzeczący.

bandziol20

a czy jest tryb życzący (optativus) ? "Oby nam się wiodło" Bo by wychodziło, że ci krymomadziarzy to jacyś mali, zawistni ludzie.
BTW : Jest określenie na "Schadenfreude" w tym języku ?

Hapana Mtu