Conlanger

Kwadracik

Czyżbym tworzył slavlang? :O Nie.

Kiedyś miałem pomysł, żeby napisać opowiadanko w którym z języka polskiego po pewnego rodzaju kulturalnej apoklipsie wykształciła się nowa odmiana, cechująca się archaizmami i dziwacznymi, stylizowanymi formami (w tym ożywione rzeczowniki męskie z liczbą mnogą osobową, np. "psi", "koni", etc.), a obecny polski uznawany był za praktycznie niezrozumiały język "staropolski".

Postanowiłem pociągnąć ten pomysł znacznie dalej, i na drodze pewnego rodzaju back formation stworzyć z polskiego język... aglutynacyjny.

Ortografia i wymowa

Jak w polskim, choć czasem się zastanawiam. Jedyny wyjątek ortografii to to, że <i> po samogłoskach zapisywane jest <ji> - głównie żeby ujednoznacznić sposób czynania nowych, dziwnych zbitek.

Dodatkowo, klityki "że", "by" i "li" są zapisywane po czasowniki, oddzielane myślnikiem (np. zjedli-by).

Rzeczowniki i zaimki

Rzeczowniki dzielą się na trzy rodzaje - męski, żeński i nijaki - z tym, że bez rozróżnienia osobowości i żywotności w rodzaju męskim. Są dwie liczby i cztery przypadki (na przykładzie psa):

mianownik, l.p. pies, l.mn. psi
biernik, l.p. psi, l.mn. psiej
miejscownik, l.p. psech, l.mn. psich
narzędnik, l.p. psem, l.mn. psim

Podany przykład - pies - to przykład rodzaju męskiego. W rodzaju żeńskim rzeczowniki w l.p. dostają poza biernikiem sufiks -a- (księga, księdzy, księgach), w liczbie mnogiej odmieniają się tak samo. Rodzaj nijaki ma sufiks -e- (zawsze, np. "kołe" - koło), a w liczbie mnogiej zamiast -i- dostaje -a- (koła, koła, kołach, kołam).

Istnieją małe wyjątki, w tym żeńskie formy zakończone na spółgłoski miękkie (np. kość) i -i- (np. pani).

Zaimki osobowe przypominają zachowaniem polski, ale brzmią w większości zupełnie inaczej. Dla trzeciej osoby są derywatami formy "on", w tym np. "onich" (r. m./ż. l.mn. miejscownik) czy "ona" (r.n. l.mn. mianownik/biernik). W pierwszej i drugiej osobie zaimki wskazujące to, odpowiednio:

ja - my (mi, miech, miem)
my - naszy (naszej, naszech, naszem)
ty - ty (ci, ciech, ciem)
wy - waszy (waszej, waszech, waszem)

Zaimkiem pytającym jest "któr, która, które", odmieniany jak przymiotnik. Zaimki wskazujące są w nowopolskim wymagane w zdaniu.

Przymiotniki i przysłówki

Przymiotniki stopnia podstawowego odmianą nie różnią się od rzeczowników, mają trzy podstawowe wzory deklinacji. Warto zauważyć, że w rodzaju męskim przymiotniki kończą się na spółgłoskę, np. "dober" (dobry), "ogromen" (duży), "piękien" (ładny). Występują też one zwykle po rzeczowniku, np. "psi dobrzy" (dobre psy).

W stopniu wyższym przymiotniki dostają po rdzeniu sufiks - szej, i nie ulegają odmianie przez rodzaj, np. "piękienszej" (piękniejszy, -a, -e, -i, -e). W stopniu najwyższym dostają jeszcze prefiks naj-, czyli np. "najpiękienszej".

Przysłówki mają formę przymiotnika w l.p. rodzaju nijakiego, np. "szybkie" (szybko) czy "łatwe" (łatwo).

Czasowniki

Czasowniki są, krótko mówiąc, porąbane. Czasowniki w odmianie prostej posiadają następujące formy (na przykładzie kochać) - czas teraźniejszy:

1.os. l.p. kocham, l.mn. kochasiem
2.os. l.p. kochać, l.mn. kochaciem
3.os. l.p. kocha, l.mn. kochaś

I czas przeszły:

1.os. l.p. kochalim, kochałym, l.mn. kochalisiem, kochałysiem
2.os. l.p. kochalić, kochałyć, l.mn. kochaliciem, kochałyciem
3.os. l.p. kochali, kochały, l.mn. kochaliś, kochałyś

Czasowniki różnią się rdzeniem, może to być też np. -e- (np. widzie, widzieś) albo zero (móg, możeś). Z czasowników nieregularnych typowe jest "być" (w czasie jeraźniejszym rdzeń "jest", przeszłym "by").

Czasów jest sześć, przy czym nie ma wyraźnego rozdziału ze względu na dokonaność (jest to raczej śladowe). Czas teraźniejszy i przeszły już poznaliśmy. Pozostałe czasy (złożone) to:

czas zwyczajowy - wyrażany nieodmienną formą zakończoną na -ń i czasownikiem posiłkowym być, np. "kochań jest" (kocha zawsze, kocha zazwyczaj)
czas imperfekt (niedawny) - sens trochę jak w angielskim, wyrażany jest nieodmienną formą zakończoną na -wszy i czasownikiem posiłkowym być, np. "kochawszy jest" (kochał i jeszcze kocha)

czas zaprzeszły - czasownik nieodmienny czasu przeszłego plus odmienione w czasie przeszłym być, np. "kocha byli" (wcześniej kochał), "kocha były" (wcześniej kochała)
czas przyszły - jak wyżej, ale czasownik posiłkowy to "bądź" (odmienne! np. będzieś w l.mn.), np. "kochali bądź" (będzie kochał), "kochały bądź" (będzie kochała)

Nie ma bezokolicznika - formy po czasownikach modalnych oznacza się łącznikiem "by", np. "chcie, by je" (chce jeść).

Istnieją, poza oznajmującym, jeszcze trzy tryby: przypuszczający, pytający i rozkazujący, oznaczane klitykami (odpowiednio: "-by", "-li" i "-że"). Czasownik w tychże trybach ulega odmianie przed dodaniem klityku, np. "zjedli-by" (zjadłby), ale "zjedliś-by" (zjadłbyś).

Konstrukcje przyimkowe

Przyimki funkcjonują podobnie do polskiego, z tym, że większość łączących się w polskim z dopełniaczem, w nowopolskim łączy się z miejscownikiem. Co niektóre przyimki mają też dłuższe formy (w - "we", z - "ze", od - "ode", etc.)

Konstrukcja dopełniaczowa ma formę "u" + miejscownik, i niemal nigdy nie spotyka się dwóch dopełniaczów jeden po drugim. Na przykład, książka Jacka w nowopolskim będzie wyrażona jako "księga u Jackiech". Istnieją też, rzecz jasna, przymiotniki dopełniające (mój, twój, nasz, wasz, czyj). W trzeciej osobie mają one taką samą formę jak sam zaimek (on, ona, one), dlatego często po mianowniku i bierniku stosuje się konstrukcję "u oni" lub "u onich".

Liczebniki

Liczebniki są nieodmienne, poza "jeden" (jen, jena, jene). Przy wyższych forma jest niezmienna, np. "dwóch głupich psów" to "u dwaj głupich psich". Janko Gorenc odwal się.

Sprawy do ogarnięcia

Jak na razie nie wiem za bardzo, czy czegoś nie zmienić, i co zrobić np. z przegłosami (jak na razie są raczej chaotyczne). Wszelkie sugestie mile widziane!

Tekst przykładowy

Żółwi jesteś gadzi, u czyjech większościech ciałe pokrycień jest specjałnam kośćnam lub chrząśćnam skorupam, która wyjewołwień jest ze onach żebrach.

"Żółwie są gadami, u większości których ciało pokryte jest specjalną, kostną lub chrzęstną skorupą, która wyewoluowała z ich żeber).

I modlitwa wzorcowa :P

Ójc nasz, co jesteć we niebech.
Święci-że się imienie twoje.
Przyjdzie-że królestwe twoje.
Jest-że wola twoja
Co we niebech, to na ziemiach.
Chlebi naszy powszedni
Dać-że naszej dzisiej.
I odpuszczać-że wini naszy,
Co i naszy odpuszczasiem windawczynim naszym.
I nie wodzić-że naszej we pokusi,
Ale naszej zbawiać-że ode złech.
Bowiem twoje jest królestwe
i moc i chwała po wiecych.

Mieszko

Pomysłowe. Język polski za 500 lat Smile

Fonetyka się nie zmieni?

Mônsterior

Jak na polski kiedyś tam, hen w przyszłość to jest strasznie przekombinowane.
Wydaje mi się, że polski za kilkaset lat będzie miał mnóstwo zapożyczeń i będzie niesamowicie uproszczony.
A ktoś opracuje język międzynarodowy, który się przyjmie i każdy z języków danego narodu będzie traktowany jako ciekawostka.
O ile oczywiście za pół wieku czy dalej będziemy w ogóle rozmawiali w sposób dziś pojmowany Wink

No, ale chyba się zagalopowałem.

Leto Atryda

Mônsterior

Och, nie myślałem o telepatii. Nie wierzę w takie pseudonaukowe bzdury (chociaż ja nawet nie wierzę w psychologię).
Myślałem raczej o jakiejś specyficznej formie komunikacji elektronicznej - może zniknie tradycyjne pismo; będziemy porozumiewać się za pomocą obrazów, mimiki. Sam nie wiem. Ale wyobrażam sobie zanik komunikacji werbalnej.
I scenariusz z językiem sztucznym wydaje mi się prawdopodobny, pod warunkiem, że nie będzie to język narzucony, a ludzie dobrowolnie będą się nim posługiwać.
Ale offtopujemy...

Silmethúlë

Swoją drogą pewna forma telepatii też byłaby możliwa. Odpowiedni czujnik łapiący gdzie w mózgu przec hodzą jakie impulsy, przetwarzający to na fale radiowe i wysyłające do podobnego modułu u inej osoby, u której następowałoby rozkodowanie i wywołanie impulsów w jej mózgu. W efekcie u tej drugiej pojawiają się cudze myśli Wink

.

Ale tak, byłoby to cholernie trudne do zrealizowania.

Leto Atryda

pittmirg

A propos polskiego za n lat, raczej spodziewałbym się rzeczy typu:

I. Fonetyka i fonologia

x > h ( > 0 / ...)

w > 0 / [-zaokrąglona]_[-zaokrąglona]

redukcja nieakcentowanych samogłosek

jakaś stabilizacja refleksów śp. samogłosek nosowych

[j~] > j

może r > 4 ( > r\ )

uproszczenia grup spółgłoskowych, typu paj~stf > pajst

uproszczenia grup typu samogłoska + półsamogłoska i na odwrót, np. ej > i(j), Ow~ > o: lub ou

wypadnięcie spółgłoski (spółgłosek) w niektórych szczególnie często używanych morfemach i wyrazach, np. - ego > -e'o

II. Morfologia

zanik ruchomości sufiksów czasu przeszłego (chociaż trudno powiedzieć, jak się będzie rozprzestrzeniała analityczna konstrukcja żeśmy zrobili)

wymieszanie części form męskich i żeńskich na skutek redukcji samogłosek i wypadania /w/

rozprzestrzenienie się żywotnej końcówki biernika -a do rzeczowników wcześniej nieżywotnych

większy synkretyzm przypadków wskutek redukcji samogłosek nieakcentowanych, szerzenie się konstrukcji z przyimkami (np. dla żony zamiast żonie, od faceta zamiast faceta)

III. Składnia

pojawienie się perfektu z czasownikiem mieć (czy może lepiej powiedzieć: wzrost jego znaczenia w języku)

wzrost znaczenia strony biernej

powstanie bardziej sztywnych i skomplikowanch reguł rządzących szykiem zdania

ostateczna gramatykalizacja zaimka ten, ta, to jako obligatoryjnego rodzajnika określonego

zanik odmiennych zaimków względnych typu który, wypartych przez nieodmienne co

Jak widać, dużo tych zmian to w istocie [link widoczny dla zalogowanych]-izacja; poza tym spora część jest oparta na tym, co obserwuje się już teraz w niektórych rejestrach i socjolektach polskiego.

Mieszko

Kwadracik

Po pierwsze, mój conlang nie miał być "realistyczną" drogą rozwoju polskiego - raczej czymś bardziej śmiesznym. Choć tak słucham niektórych waszych pomysłów, to mój z polszczyzną aglutynacyjną i pełną archaizmów nie wydaje się niczym dziwnym Wink

Po drugie - jeśli chodzi o rozwój polskiego, to - tu głównie do pittmirga - nie kierowałbym się rozwojem języków romańskich czy germańskich, a raczej innymi słowiańskimi - bułgarski czy macedoński. Niektóre z twoich pomysłów są prawdopodobne, inne mniej (szczególnie co do nowych form czasu przeszłego mam wątpliwości, co test ciekawe z tego względu, że mój nowopolski ma sześć czasów Wink

) - za 500 lat polski równie dobrze może mieć "pitch accent" jak serbskochorwacki, albo regularnie zredukować labialne między zamogłoskami - "co on pedział", "nie jem o co chodzi", "będę koo siódmej" Smile

Leto Atryda

Mieszko

Ja obserwuję następujące zmiany:

[r] > [ɾ] zachodzi w moim idiolekcie, przynajmniej w niektórych przypadkach.
[x] > [h] też, ale z wyjątkiem końca wyrazu.

"Żeśmy zrobili" zanika, przynajmniej w moim otoczeniu.

Wszystkie wyrazy będą akcentowane na przedostatnią sylabę. Wyjątki znikną.

Gramatykaliacja zaimków "ten","ta","to" nie zachodzi.

Kwadracik

Leto Atryda

Szkocki gaelicki i hiszpański mają bardzo mocne [r]. Ale jeśli [ɾ] to amerykańskie "tt" w "better" to polskie /r/ napewno się od niego różni. Może polskie /r/ ma np. dwa uderzenia, a hiszpańskie trzy lub więcej? Viva la rrrevolución Smile

pittmirg