Conlanger

Artaxes

Spalsken jazik

Oto następny z moich conlangów proponowanych do Panslawii.

Lista zmian fonetycznych

1. Depalatalizacja

2. Zatracenie długości samogłosek

3. Grupy kv, gv nie uległy palatalizacji w ogóle.

4. Akanie w pierwszej sylabie poprzedzającej sylabę akcentowaną jako a.

5. Utrzymanie się starej wymowy /g/ (g nie przeszło zamiany w h).

6. Stwardnienie miękkiego r oraz l, z tym, że miękkie l zostało zachowane wyłącznie przed i.

7. Zmiana jeru miękkiego w i na końcu wyrazu (tylko po d i t)

8. Zmiana wymowy t na /θ/ oraz d na /ð/ przed i.

9. l > ł między identycznymi samogłoskami twardymi, a także przed o oraz u na początku wyrazu.

kała - koło
łukaven - zły

10. Pochylone w o przechodzi w pozycji nieakcentowanej do /a/ natomiast akcentowane przechodzi dyftongizację do ue /we/ , pozostałe pochylone stają się alofonami.

11. Zanik nosówek:

ą > u (inicjalnie i końcowo) lub > ju (w pozostałych pozycjach)

ugjel - węgiel (tu akarat nieregularna palatalizacja wtórna)

ę > a (inicjalnie) lub > ja (w pozostałych pozycjach)

12. Miękka wymowa spółgłosek zębowych została zachowana wyłącznie przed i lub po nim (na końcu wyrazu).

13. u jako prepozycja i przedrostek zmienia się do v.

14. Likwidacja (niezbyt regularna) y, które w pozycji końcowej (ale tylko w zaimkach i pewnych przyrostkach) przechodzi w e. W pozostałych przypadkach zamiana w i.

15. č, š w pozycjach inicjalnej, interwokalicznej i końcowej przechodzą do c, s.

sveca - świeca
cernen - czarny
ale
medja > meża - miedza

16. Sziakanie (XVI wiek) - wymowa pozostałych (przedspółgłoskowych) č, š, ż
odpowiednio jako głoski między č/ć, š/ś (/ç/) oraz ż/ź.

17. Dopełniaczowa końcówka rodzaju męskiego w deklinacji przymiotników -ego przechodzi do -ega.

Leto Atryda

Artaxes

Artaxes

Podaję przypadki, czasy, tryby, czyli zaczynam gramatykę Smile

.

Przypadki

1.Mianownik
2.Dopełniacz
3.Biernik
4.Celownik
5.Miejscownik
6.Wołacz (obecnie raczej w zaniku)

( Smile

Tak, narzędnik wypada!)

Czasy

1.Przeszły dokonany
2.Przeszły niedokonany
3.Teraźniejszy
4.Przyszły I
5.Przyszły II

(Oba czasy przyszłe są złożone, przy czym pierwszy tworzony poprzez konstrukcji futurum na sposób ukraiński.)

Tryby

1.Orzekający
2.Nieświadka
3.Warunkowy
4.Rozkazujący

Tryb nieświadka, podobnie jak w bułgarskim, wyraża zasłyszaną sytuację o której opowiada osoba nie była jej świadkiem. Często używany w raportach, a niekiedy także przy wyrażaniu prawdopodobnego zajścia, znanego z pozostawionych poszlak.

pittmirg

Rozumiem, że jać i niewspomniane mocne jery przechodzą w /e/?

Artaxes

Z pewnych zewnętrznych przyczyn zapomniałem o wyjaśnieniu przypadku jaci i twardych jerów (sorry, to nie zależało ode mnie).

ě > o (pozycja końcowa)
ě > ja (pozycja środkowa)
ě > a (pozycja środkowa przed i po /j/, /w/, l, r)

město > mjasto
lěto > lato

Twarde jery w pozycji końcowej zanikły zupełnie (słowa mogą kończyć się twardą spółgłoską), w środku wyrazu do e bądź o (które czasami przeradza się w a poprzez akanie).

Artaxes

Trochę zapożyczeń (głównie irańskich):

jav - niebo
kan - król
kanestvo - królestwo
sag - pies
sanada - dokument
mażaba - doktryna, ideologia
garmen - gorący
šazadi - książę
šah - car, cesarz
navin - żeglarz
navinestvo - żeglarstwo
panzak - pięćdziesiąt
peikar - figura
ażdar - smok

Artaxes

I. Tworzenie czasu przyszłego I.

Futurum syntentyczne: bezokolicznik + (sufiks 'futurum') + końcówki osobowe czasu teraźniejszego, np.:

jas pisatimu - ja napiszę
ti pisatimes - ty napiszesz
on pisatime - on napisze

me pisatimame - my napiszemy
vi pisatimete - wy napiszecie
oni/one pisatimuti - oni/one napiszą

II. Używanie Celownika z prepozycją 'na'.

na całavokovi - na człowieku
na sagu - na psie
na domovi - na domie
na volku - na wilku
na żenu - na żonie
na mużovi - na mężu
na stronu (czyt. stranu [/i])- na kraju
na vojsku (vajsku) - na wojnie

Użycie przypadków

1. Mianownik - forma słownikowa, podmiot zdań przechodnich i nieprzechodnich. Z prepozycją 'peres' wyraża narzędzie lub sposób.

2. Dopełniacz - posiadacz; ponadto bardzo zbliżony do polskiego.

3. Biernik - funkcje silnie zbliżone do polskiego biernika, ponadto stosowany z prepozycją 'bes' - bez, oprócz.

4. Celownik - nieco szerszy od polskiego, gdyż dodatkowo wyraża każdy kierunek 'do czegoś, w stronę czegoś', oraz stosowany z prepozycją 'na' (także w znaczeniu lokatywnym). Funkcja komitatywna przejęta ze zredukowanego narzędnika.

5. Miejscownik - niemal identyczny z polskim; stosowanie z przyimkiem 'na' uważane za archaiczne.

6. Wołacz - funkcje wywoławcze, forma zawoławcza.

Leto Atryda

Artaxes

Artaxes

Bezokoliczniki (kwoli ścisłości).

Forma niedokonana

robiti - robić
ideti - iść
jekati - jechać
miriti - mierzyć
moreti - umierać
leżiti - leżeć

Forma dokonana

vrobiti - zrobić
paideti - pójść
pajekati - pojechać
vmiriti - zmierzyć
vomreti - umrzeć
pałażiti - położyć

Rzeczownik odsłowny (gerund).

Forma niedokonana

robenjo - robienie
hodenjo - chodzenie
jekanjo - jechanie
mirinjo - mierzenie
morenjo - umieranie
leżenjo - leżenie

Forma dokonana

vrobenjo - zrobienie
poidenjo - pójście
pajekanjo - pojechanie
vmirinjo - zmierzenie
vomrenjo - umarcie, wymarcie
pałażenjo - położenie

*Chyba zapomniałem wcześniej dodać, że j nie zmiękcza n, chyba, że między nimi jest i.

Artaxes

Czas teraźniejszy

pisati - pisać

lp.

1. jas pisaju
2. ti pisajes
3. on/ona/ono pisaje

lmn.

1. me pisame
2. vi pisjate
3. oni/one pisu

liubiti - lubić, kochać

lp.

1. jas liubja
2. ti liubis
3. on/ona/ono liubi

lmn.

1. me liubime
2. vi liubite
3. oni/one liubju

razbijati - napadać, atakować (w sensie 'na kogoś/na coś''), rozbijać (z biernikiem)

lp.

1. jas razbijam
2. ti razbijas
3. on/ona/ono razbija

lmn.

1. me razbijame
2. vi razbijate
3. oni/one razbijaju

darovati (czyt. daravati[/i])

lp.

1. jas darovuja
2. ti darovujes
3. on/ona/ono darovuje

lmn.

1. me darovujeme
2. vi darovujate
3. oni/one darovuju

Artaxes

Prepozycje

bes - bez (koniec XIX w. - przejście z dopełniacza do biernika)
lo - dla (z dopełniaczem, raczej coraz bardziej archaiczne, z powodu celownika)
peres - przez, poprzez (+ mianownik)
na - na (+ celownik)
od - od (dopełniacz)
do - do (dopełniacz, zupełny archaizm)
k - ku (celownik)
v - w, u (miejscownik)
pri - przy (miejscownik)
is - z (kądś)(dopełniacz)
s - z (kimś)(celownik)
pered - przed (miejscownik)

reszta jak w języku polskim.

Partykuły

niet - nie ('nieczasownikowe' lub po prostu samodzielne)
nie - nie (zaprzeczenie czasownika)
da - tak
sti - czy
nuża - nuże, natychmiast
bi, obi - by, oby, żeby, aby

PS:Część partykuł może ulec zmianom.

Artaxes

Imiesłowy

Przymiotnikowe:

1. Czynny przeszły

prijdivsij - ten, który przyszedł

2. Czynny współczesny

idenij - idący

3. Czynny przyszły

idjanšij - mający iść

4. Bierny przeszły

pasilamen - wzmocniony

5. Bierny współczesny

pasilovan - wzmacniany

6. Bierny przyszły

pasilovšan - mający być wzmocnionym

Przysłówkowy (tylko czynny, różne formy)

idjut - idąc
prijdut - przyjdąc

PS: trochę może się zmienić w biernych, ale raczej niewiele.

Artaxes

Deklinacja - wzory

I. Deklinacja

muż - mąż, mężczyzna

lp.

1.muż
2.mużu
3.mużu
4.mużovi
5.mużu
6.mużu !

lmn.

1.mużi (arch. mużova)
2.mużov
3.mużov
4.mużom
5.mużak
6.mużi !

II. Deklinacja.

żena - żona

lp.

1.żena
2.żenu
3.żenu
4.żenu
5.żenu
6.żeno !

lmn.

1.żeni
2.żen
3.żeni
4.żenam
5.żenak
6.żeni !

III. Deklinacja.

mat - matka

1.mat
2.mati
3.mati
4.mati
5.mati
6.mati !

lmn.

1.mati
2.matev
3.mati
4.matiam
5.matak
6.mati !

IV. Deklinacja.

derevo - drzewo, drewno

lp.

1.derevo
2.dereva
3.derevo
4.derevu
5.derevja
6.derevo !

lmn.

1.dereva
2.derev
3.dereva
4.derevom
5.derevak
6.dereva !

V. Deklinacja.

sag - pies

1.sag
2.sagu
3.sagu
4.sagu
5.sagu
6.saga !

lmn.

1.sagi
2.sagov
3.sagi
4.sagom
5.sagah [wpływ twardego g na k)
6.sagi !