Conlanger

Vilén · Gość

Precz z faszyzmem.

(z powodu ograniczeń technicznych w/w tytuł jest nieprawidłowy, powinnien on brzmieć Wjelkòpòlyś śproch - noja, besè wèrsja)

Czyli język wielkopolski zrobiony od nowa, czyli próba legkiego urealnienia mojego nóblanga ze wczesnego okresu mojej kiepskiej twórczości. Dla tych, którzy nie wiedzą, co to jest: otóż jest to język wywodzący się od niemieckiego, którego celem jest pokazanie, jak mógłby wyglądać język używany w byłej Prowincji Poznańskiej, jeżeli pruskie akcje germanizacyjne byłyby udane.

Niejako ojcem współczesnego skodyfikowanego języka wielkopolskiego, porównywalnym z kaszubskim Florianem Ceynową czy też śląskim <tu Ślązacy niech se wstawią jakiegoś XIX bądź XX-wiecznego działacza zajmującego się kodyfikacją śląskiego>, był Wilèrm Fòncyglèr, urzędnik w samorządzie przedwojennego województwa poznańskiego, lingwista-amator i popularyzator wielkopolszczyzny, który w 1926 r. opracował pierwszą gramatykę języka wielkopolskiego oraz skodyfikował jego ortografię w jej pierwszej wersji.

Alfabet ùnd fònologja:

a b c ć d e è f g h i j k l ł m n ń o ò p r s ś t u ù w y z ź
[a b ts tʃʲ d ɛ ə f g h i j k l w m n ɲ ɔ wɛ p r s ʃʲ t u wɨ v ɨ z ʒʲ]

Dwuznaki:

ch dź ej oj òj ou òu
[x dʒʲ eɪ ɔɪ weɪ wɛ wu]

K oraz g przed <e> oraz apostrofem wymawiane są [kʲ gʲ]; i przed samogłoską wymawiane jest jako [ij]; zaś w jest niewymawiane przed <ò> oraz <ù>.

Vilén · Gość

Szyk zdania w języku wielkopolskim to teoretycznie SVO, jednak w praktyce jest dość swobodny, byleby tylko podmiot poprzedzał dopełnienie. Wyrazy określające stoją przed określanym; wyraz posiadający po posiadanym; przyimki pojawiają się przed wyrażeniem, którego dotyczą.

W odmianie, przed końcówką niezerową:
* -è przechodzi w -r- przed samogłoską, zaś w -re- przed spółgłoską.
* -èl przechodzi w -l- przed <e è>, w -ł- przed innymi samogłoskami, zaś w -le- przed spółgłoską.

Rzeczownik:

Rzeczownik odmienia się przez liczby oraz dwa przypadki: mianownik oraz dopełniacz. Dopełniacz używany jest w relacjach przynależności, zaś w mianownik we wszystkich innych przypadkach. Istnieją trzy wzory odmiany, zależne od rodzaju oraz końcówki:

Deklinacja I (r.m.; -Ø):

M: -Ø; pl. -en
D: -es; pl. -nè

Deklinacja II (r.ż.; -a):

M: -a; pl. -e
D: -è; pl. -nè

Deklinacja III (r.ż.; -Ø):

M: -Ø; pl. -en
D: -è; pl. -nè

Przymiotnik:

Przymiotnik odmienia się przez rodzaj i liczbę, i musi zgadzać się pod względem odmiany z określanym rzeczownikiem:

M: -Ø (r.m.), -a (r.ż.); pl. -en
D: -en

Przymiotnik w stopniu wyższym przyjmuje końcówkę -è, zaś w stopniu najwyższym końcówkę -esten i odmieniają się jak zwykłe przymiotniki. Dwa przymiotniki posiadają w stopniu wyższym i najwyższym formy nieregularne: gùt ~ besè ~ besten oraz wil ~ mejè ~ mejsten.

Przymiotniki używane są też jako przysłówki, np. kùrc znaczy zarówno „krótki”, jak i „krótko”. W niektórych dialektach wschodnich można spotkać wykształconą pod wpływem języka polskiego końcówkę -o/-ò, np. kùrco; forma ta jest dopuszczalna także w języku literackim, chociaż bardzo rzadka.

Przyimek dopełnienia dalszego dej:

Jest on w języku wielkopolskim charakterystyczny, ponieważ kiedy stoi przed rzeczownikiem w liczbie pojedynczej, odmienia się on przez rodzaje: w rodzaju męskim przyjmuje formę dej, zaś w rodzaju żeńskim, formę dè.

Zaimki osobowe:

Odmieniają się one przez liczby oraz trzy przypadki: mianowik, celownik i biernik. Biernik używany jest używany w przypadku dopełnienia bliższego, zaś celownik w przypadku dopełnienia dalszego. W trzeciej osobie liczby pojedynczej, odmieniają się one w dodatku przez rodzaje.

1. M: iś; C: miè; B: myś
2. M: du; C: diè; B: dyś
3m. M: è; C: im; B: è
3f. M: zy; C: iè; B: zy
3n. M: es; C: im; B: es

1pl. M: wiè; C: ùns; B: ùns
2pl. M: iè; C: òjś; B: òjś
3pl. M: zy; C: inen; B: zy

Zaimki dzierżawcze:

1. mejn; pl. ùnsè
2. dejn; pl. òjè
3. zejn; pl. iè

Odmieniają się one przez liczby, rodzaj i przypadki, i muszą zgadzać się pod względem odmiany z określanym rzeczownikiem:

Rodzaj męski:

M: -Ø; pl. -e
D: -es; pl. -è

Rodzaj żeński:

M: -a; pl. -e
D: -è

Kwadracik

Pewnie nic w tym dziwnego, ale kojarzy mi się z wilamowskim Razz

pittmirg

Rodzajniki? Plus jakie jest użycie es, skoro nie dostrzegłem gdzie indziej (rzeczowniki, zaimki dzierżawcze) rodzaju nijakiego?

Vilén · Gość

Vilén · Gość

Czasownik:

W wielkopolskim, w bezokoliczniku wszystkie czasowniki kończą się na -en, którą traci przy odmianie. Czasownik odmienia się w czasie teraźniejszym przez osoby i liczby:

1. -e; pl. -em
2. -(e)s; pl. -(e)t
3. -(e)t; pl. -en

(formy z -e- używane są jedynie, gdy czasownik kończy się w bezokoliczniku na -ten bądź -den)

W przypadku czasowników dwuczłonowych, takich jak np. ligen-òuf „należeć”, odmieniany jest jedynie pierwszy człon, np. ligs-òuf „należysz”.

Imiesłów:

Język wielkopolski posiada jedynie jeden imiesłów – przymotnikowy bierny, tworzony przez dodanie do czasownika końcówki -(e)t oraz przedrostka ge-, przed samogłoską przyjmującego formę g‘-.

Imiesłowy odmieniają się jak zwykłe przymiotniki, przy czym w przypadku czasowników zakończonych w bezokoliczniku na -ten/-den, po dodaniu do imiesłowu końcówki deklinacyjnej niezerowej, końcówka imiesłowowa -et zanika, np. arbejten → g‘arbejtet, g‘arbejta, g‘arbejten.

Czas przeszły i przyszły:

Czas przeszły używany jest do wyrażania przeszłości we wszystkich aspektach (dokonanym, niedokonanym). Tworzony jest za pomocą odmienionego przez odpowiednią liczbę i osobę czasownika posiłkowego hòben oraz formy imiesłowu biernego, np. Geśtèn, iś hòbe gegang cu kino - „Wczoraj poszedłem do kina”.

Czas przyszły tworzony jest za pomocą odmienionego przez odpowiednią liczbę i osobę czasownika posiłkowego wèden oraz formy bezokolicznika, np. Jutro, iś wird gejen cu kino - „Jutro pójdę do kina”.

Do wyrażania czynności przyszłych może służyć także czas teraźniejszy, np. Jutro, iś geje cu kino - „j/w”.

Strona bierna i zwrotna:

Strona bierna tworzona jest za pomocą odmienionego przez odpowiednią liczbę i osobę czasownika zejn oraz formy imiesłowu biernego, np. Iś bin gewaśt - „Jestem umyty”.

Strona zwrotna - tworzona jest przez dodanie zaimka zwrotnego zyŝ do czasownika, np. Waśe zyś - „Myję się”. W przeciwieństwie do języka niemieckiego, a w zgodzie z językiem polskim, zaimek zwrotny jest nieodmienny i zawsze ma taką samą formę.

Tryb rozkazujący:

Forma trybu rozkazującego dla drugiej osoby liczby pojedynczej jest tworzona poprzez końcówkę zerową (tzn. ucięcie od bezokolicznika końcówki -en), np. gej - „chodź”, mach - „zrób”.

Pytania i przeczenia:

Formę przeczącą czasownika tworzy się za pomocą przedrostka ńe-, np. ńebrenen „nie palić”.

Pytania w języku wielkopolskim tworzone są w zasadzie przez zmianę intonacji zdania, jednak w języku potocznym, zdania pytające mogą być zaznaczane przez dodanie na końcu zdania partykuły wzmacniającej nyś, np. Zy is dunkòfa, nyś? „Ona jest głupia, nie?”.

Na koniec jeszcze dodam, że istnieją oczywiście w języku wielkopolskim czasowniki nieregularne, np. zejn „być”, odmieniany bin, bis, is; zynd, zejd, zynd, imiesłów bierny gewizen, ale ich listę wraz z odmianą podam kiedy indziej.

Gość

Dobra, jak już niektórzy zauważyli, ponieważ urealnianie tego języka mija się z celem, nigdy nie zrobi z tego realistycznego conlangu (zresztą tego się zrobić nie da) i wugole, anulowałem większość tej reformy i wróciłem do starszej nóblangowatej wersyi.

Dynozaur

Zróbcie z tego "wenedyk"! Very Happy

Gość

BartekChom

Tylko z jakiego języka na jaki?

wenedyk: łacina -> prasłowiański > polski
a ty?
normalnie z historii alternatywnej: staro-wysoko-niemiecki -> prasłowiański -> polski (czy jakoś tak?)
tak bez sensu: niemiecki->prasłowiański > polski
czy jakoś dziwniej?

jasnysfinks

Wielkopolski Wenedyk to głupi pomys. za to chętnie zobaczyłbym jakiś dłuższy tekst w tym konlangu.

Gość

jasnysfinks

A mogę wiedzieć co znaczy po polsku?

Gość