Conlanger

Hapana Mtu

Jak mówi stare vajtulskie porzekadło:
"Csecsen, Vajtúl, kétӛ gnazorh
Harcaruz belt é lovzәr kor."
czyli:
"Czeczen, Vajtuł, dwaj wspólnicy
W walkach i w czasie wesela."

Mônsterior

Na samym węgierskim się nie znam, ale zapis vajtulskiego go przypomina.
Widać, że naprawdę dużo pracy włożyłeś w ten język i bardzo mi się to podoba!
Natomiast, jeśli mam być szczery, wolę języki indoeuropejskie.

Hapana Mtu

Dialekty

Mapa

Uwagi wstępne:
*Język literacki powstał na postawie dialektów wschodniego i zachodniego zakaukazkiego
*Zapis xxx || yyy oznacza, że xxx jest formą z danego dialektu, a yyy jej literackim odpowiednikiem
*Formy dialektyczne zapisałem tak, jak zwykle zapisują je sami Vajtuły.

1.Przedkaukazki (kavkazéli) – obejmuje cały północny Kaukaz, dzieli się na dwa poddialekty – zachodni i wschodni; zwłaszcza na wschodnim odcisnął się silny wpływ czeczeńskiego; na mapie oznaczony kolorem jasnobeżowym.

-zachowanie rozróżnienia osoby w liczbie mnogiej czasownika
khonosugn „znamy” khonostaz „znacie” khonosuz „znają” || khonosuz „znamy, znacie, znają”

-wzmocnienie opozycji k-kh p-ph t-th –> k, p, t wymawia się ejektywnie
kisi [k'iʃi] „tylko” || [kiʃʃi]

a)poddialekt wschodni:

-sporadyczne użycie liczebników w systemie dwudziestkowym
nédsvenitfenvett „55=40+15” || vetfenvett

-wprowadzenie rozróżnienia inkluzywnego i ekskluzywnego my do czasownika i dzierżawczości
szezign „nasze słowo (ale nie twoje)” szeziny „nasze słowo (moje i twoje)” || szezign „nasze słowo”
khonosugn „znamy (ale ty nie)” khonosuny „znamy (i ty też)” || khonosuz „znamy, znacie, znają”

-zapożyczenia z czeczeńskiego
síra „mleko” || irdze
dógha „deszcz” || ésekh

b)poddialekt zachodni:
-zachowanie przednich labialnych
jűz „oni” || jíz
öreg „stary” || vereg

2.Tojwański (tojvanï) – obejmuje ziemie zachodnie nad Morzem Czarnym; stanowi prezent dla Toivonena; na mapie oznaczony kolorem zielonym.

-zachowanie przednich labialnych (jak zachodni przedkaukazki), często dalsze labializacje
csőnt „cisza” || csentӛ
nyőlf „język” || nyelӛf

-brak „szew”
pérhkész „pięść” || perhӛkeszӛ
fej „głowa” || fӛjӛ

-czas teraźniejszy ciągły, tworzony z imiesłowu teraźniejszego czynnego (końcówka akh/ekh) i czasownika vu „być”
zártakh vuch „właśnie w tej chwili zamykam” || zárәtach „zamykam coś”, zárәtom "zamykam to"

-ly rozwinęło się do [j]
júk „dziura” || lyúkә

3.Laphieński (láphï) – używany na południowym zachodzie, częściowo na terytorium Turcji; jego nazwa pochodzi od historycznej stolicy regionu - masta Láphә, dawnej twierdzy vajtulskiej, a dziś malutkiego miasteczka w Turcji (tur. Lapa); na mapie oznaczony kolorem ciemnobeżowym.

-inna (w reszcie kraju uznawana za wyjątkowo komiczną) wymowa części samogłosek: a [ɒ] á [a:] e [ɛ] é [e:]
hegér [hɛɟe:r] „mysz” || [hægɛ:r]
alma [ɒlmɒ] „jabłko” || [alma]

-wymowa (również wzbudzająca powszechne rozbawienie) cs [cç] ds [ɟʝ]
dserhӛmech [ɟʝɛʁəmɛx] „dziecko” || [dʒæʁəmæx]

-zanik ejektywności afrykat
ercezech [ɛrtsɛzɛx] „pojawia się” || erczezech [ærts'æzæx]
csïntan [tʃɯntɒn] „kochać” || scïntan [tʃ'ɯntan]

-prosty tryb przypuszczający na -n-
ádám alma evnen „człowiek jadłby jabłko”
|| ádámá alma evegnete matka „człowiek jadłby jabłko (teraz/w przyszłości)”

-końcówka czasownikowa lach/lech, oznaczająca relację „ja ciebie”
szerellech „kocham cię” || te szerelech

-zauważalna jest też tendencja do zastępowania ï ȉ przez i, í
csïntan [tʃɯntɒn], csintan [tʃintɒn] „kochać” || scïntan [tʃ'ɯntan]

4.Karabachski (kharabachï) – używany głównie w Górskim Karabachu, współcześnie wypierany przez ormiański, posiada dużo ormiańskich pożyczek; na mapie kolorem fiołkowym.

-zanik iloczasu, w jego miejsce opozycje jakościowe
a [a] á [ɒ] e[æ] é [e] ә [ʌ] ӛ [ə] i [ɪ] í [i ] ï [ɯ] ȉ [ɨ] o [ɔ] ó [o] u [u ] ú [ʉ]
órïshás [orɯнɒʃ] „olbrzym” || [o:rɯнɒ:ʃ]
khaglál [kʰaɫɒl] „śmierć”|| [kʰawɒ:l]

-zachowanie dawnej wymowy gl i ly
khaglál [kʰaɫɒl] „śmierć”|| [kʰawɒ:l]
lyúkә [λʉkʌ] „dziura” || [çu:kʌ]

-zastąpienie f przez ph
phúsә „piasek” || fúsә

-końcówka I os. l. poj. cz. ter. kon. nieokr. as/es
khonosas „znam coś” || khonosach „znam coś”

-w wymowie czasem zanika wygłosowe n
scïntan [tʃ'ɯnta(n)] „kochać” || scïntan [tʃ'ɯntan]

-pożyczki ormiańskie
lezu „język” || nyelӛf
sze „zły” (orm. /se/ „czarny”) || roszsza

5. Wschodni zakaukazki (keleti kavkazdúlï) – obok zachodniego zakaukazkiego główna podstawa języka literackiego; na mapie oznaczony jasnozielonym.

-zachowanie dawnej wymowy gl i ly (jak w karabachskim)

-końcówka I os. l. poj. cz. ter. kon. nieokr. as/es (jak w karabachskim)

6. Zachodni zakaukazki (nyughatï kavkazdúlï) obok wschodniego zakaukazkiego główna podstawa języka literackiego; na mapie oznaczony różowym.

-końcówka czasownikowa lach/lech, oznaczająca relację „ja ciebie” (jak laphieński)

-tylko jedna szwa ә [ә]
fәjә [fәjә] „głowa” || fӛjӛ [fәjә]
úrhә [u:ʁә] || úrhә[u:ʁʌ]

Hapana Mtu

Żeby z tymi dialektami nie było zbyt sucho, zamieszczam porównawcze tłumaczenie Judyty w czterech najbardziej charakterystycznych dialektach i w wersji literackiej.

0. Norma literacka
E lyamaz leany Judïta koly hȉvu. Lyamaz, kékӛ szeme bíg saradәzsa saradan. Saradәzsata úcs pusztajnaï, mi phәrat rende fenyegete. Judïta szíve roszsza vu - jí Isten e hiszesc.
[æ çamaz læaɲ judɯtakɔç hɨ:vu. çamaz, kɛ:kə sæmæ bi:g ʃaradʌʒa ʃaradan. ʃaradʌʒata u:tʃ pustajnaɯ, mi pʰʌrat rændæ fæɲægætæ. judɯta si:væ rɔs:a vu - ji: iʃtæn æ hisætʃ'.]

e „ta”
lyamaz „piękna” (gruz.)
leany „dziewczyna”
koly „jako”
hȉv-an ”zwać, nazywać”
kékӛ „niebieski”
szemӛ „oczy” (zawsze występują w sg.) szeme „jej oczy”
bíg „wielki”
sarad-an „ukrywać”
saradәzsa „tajemnica” saradәzsata „ich tajemnica”
úcs „tak”
pusztajna „strach”
pusztajnaï „straszny”
mi „że”
phәrat „świat”
rendӛ „porządek” rende „jego porządek”
fenyeget-en „zagrażać”
szívӛ „serce” szíve „jej serce”
roszsza „złe”
vu „jest”
jí „ona”
Isten „Bóg”
en „nie”
hisz-en „wierzyć”

1 Przedkaukazki - poddialekt wschodni, bo jest bardziej wyrazisty
E lyamaz leany Judïta koly hȉvu. Lyamaz, kékӛ szeme bíg saradәzsa saradan. Saradәzsata úcs pusztajnaï, mi phәrat rende fenyegete. Judïta szíve roszsza vu - jí Dagla e hiszesc.
[æ çamaz læaɲ judɯt'a k'ɔç hɨ:vu. çamaz, k'ɛ:k'ə sæmæ bi:g ʃaradʌʒa ʃaradan. ʃaradʌʒat'a u:tʃ pust'ajnaɯ, mi pʰʌrat' rændæ fæɲægætæ'. judɯt'a si:væ rɔs:a vu - ji: dawa æ hisætʃ'.]

2 Tojwański
E jamaz leány Juduta koj hȉvu. Jamaz, kék szeme bíg saradzsa saradan. Saradzsata úcs pusztajnaï, mi phrat rönde fönyegete. Juduta szíve roszsza vu - jű Isten e hiszesc.
[æ jamaz læɒ:ɲ judutakɔj hɨ:vu. jamaz, kɛ:k sæmæ bi:g ʃaradʒa ʃaradan. ʃaradʒata u:tʃ pustajnaɯ, mi pʰrat rœndæ fœɲægætæ. juduta si:væ rɔs:a vu - jy: iʃtæn æ hisætʃ'.]

3.Laphieński
Ez lyamaz lány Judïta koly hȉvu. Lyamaz, kékӛ szeme bíg saradәzsa saradan. Saradәzsata úcs pusztajnaï, mi phәrat rende fenyegete. Judïta szíve roszsza vu - jí Isten e hiszecs.
[ɛz çɒmɒz la:ɲ judɯtɒkɔç hɨ:vu. çɒmɒz, ke:kə sɛmɛ bi:g ʃɒrɒdʌʒɒ ʃɒrɒdɒn. ʃɒrɒdʌʒɒtɒ u:tʃ pustɒjnɒɯ, mi pʰʌrɒt rɛndɛ fɛɲɛgɛtɛ. judɯtɒ si:vɛ rɔs:a vu - ji: iʃtɛn ɛ hisɛtʃ.]

4.Karabachski
Ej lyamaz leany Judïta koly hȉvu. Lyamaz, kékӛ szeme bíg saradәzsa saradan. Saradәzsata úcs pusztajnaï, ki phәrat rende fenyegete. Judïta szíve sze va - jí Isten e hiszesc.
[æj λamaz læaɲ judɯtakɔλ hɨvu. λamaz, kɛkə sæmæ big ʃaradʌʒa ʃaradan. ʃaradʌʒata ʉtʃ pustajnaɯ, kɪ pʰʌrat rændæ fæɲægætæ. judɯta sivæ sæva - ji ɪʃtæn æ hɪsætʃ'.]

Hapana Mtu

To teraz dla wytchnienia parę informacji o kraju...

Republika Vajtulii - Vajtúlország Respublikә
Stolica - Petnek
Języki - vajtulski (urzędowy), gruziński, ormiański, osetyński, abchazki, bałkarski (regionalne), rosyjski, czeczeński, turecki, grecki, azerski, ukraiński
Głowa państwa - od 2004 prezydent Vajtúlï Karoly (2009 reelekcja)
Szef rządu - od 2007 premier Tiphiliszi Turul
Partie polityczne -wraz z wynikiem w ostatnich wyborach

Is é Shoqum Partijata IShP (partia pracy i chleba) - 43% (rządząca)
Víf Vajtúlország VV (jedna Vajtulia) - 23%
Komuniszti Is é Elszezer Partijata KIEP (komunistyczna partia pracy i wyrzeczeń) - 16%
Sejӛmiz Vífӛzsete SV (jedność rodzin) - 7% (współrządząca)
Hay Miavorum HM (sojusz ormiański) - 4%

Waluta - 1 Perhe (VPH) = 1000 Medsdsӛ
Inflacja - 5%
Analfabetyzm - 1%
Przeciętna długość życia - kobiety 78, mężczyźni 74
Urbanizacja - 63 %
Armia - poborowa
Kara śmierci - zniesiona w 1991

...oraz konkurs: Kto zaprojektuje najładniejsze godło dla Vajtulii? Nagroda: przyznanie honorowego obywatelstwa Republiki Vajtulii.

Hapana Mtu

Kolejna porcja gramatyki

Po wyrażeniach typu...
thӛrell, thell „trzeba, musieć”
doboz, dóz “mieć łaskę (grzeczniejsze od zwykłej formy możliwości)”
doboz sett, dósett “nie wolno”
ásztal “warto”
scirke „wypada”
...używamy imion odsłownych na esc/asc. W przypadku, gdy konstrukcja dotyczy konkretnej osoby (trzeba ci, nie wolno nam) osoba ta występuje w celowniku, zaś do imienia odsłownego dokleja się właściwą końcówkę dzierżawczą, np.

aj scirke túdasc „to wypada wiedzieć”
(khozátaz) doboz elméscetez éqzӛgn? „czy (wy) bylibyście łakawi wyjść?”
Pokémon - (khozád) minden thӛrell fácïlascad „Pokemon – (ty) musisz dorwać wszystkie”
almajá ádám doboz sett evesce „jabłku nie wolno zjeść człowieka”

Końcówka posiadacza áqz/éqz używana jest w przypadku, gdy chcemy podać posiadacza, nie wymieniając przy tym przedmiotu posiadanego – w praktyce występuje głównie w orzeczniku.

na pytanie:
Aj iji kiéqz vu? „czyj jest ten łuk?”
odpowiadamy:
Aj iji Árpádáqz vu. „ten łuk jest Arpada”
lub krócej :
Árpádáqz (vu). „Arpada”
ale:
Aj Árpád ijite vu. „to jest łuk Arpada”

a w tekście prezentowanego już komiksu mamy:
Úram: dinguszách, tolványách, bekhalálách, tízeléch minden ghaluz é gijúghuz belt, amiz keleti ellenӛzsedéqz vuz.
czyli dosłownie:
„Panie mój: gwałciłem, rabowałem, zabijałem, paliiłem we wszystkich miastach i wioskach, które należą do twoich wschodnich wrogów.”

zavadzky

Hapana Mtu

Wiedziałem, że ktoś to w końcu zaproponuje.

Leto Atryda

Hapana Mtu

Hapana Mtu

A teraz niespodzianka! Vajtulia - jako chyba trzeci językotwór po wenedyku i języku diabołów - ma swoje konto na naszej-klasie!

[link widoczny dla zalogowanych]

W miarę czasu będę tam prezentować kolejne elementy mojej naiwnej wizji alternatywnej historii (ważniejsza część z nich będzie też oczywiście prezentowana na forum).

I przy okazji zagadka wprost z profilu Vajtulii:

Gdzie znajduje się ta ulica i jak się nazywa?
(Prawidłową odpowiedź podam wtedy, kiedy mi będzie pasowało. Nagród niestety nie przewidziano.)

Hapana Mtu

OK, to w oparciu o cząstkową propozycję Zavadzkiego powstało to:

Na godle znajdują się:
Wilk - symbol kaukaski
Ptak Turul - symbol staromadziarski
Kielich św. Walentego - symbol vajtulskiej władzy królewskiej

Z dniem dzisiejszym J. Zavadzki zostaje honorowym obywatelem Vajtulii
(nawet - za pozwoleniem - mogę to oficjalnie odnotować na profilu na nk)