Conlanger

Mścisław Ruthenia

A nie macie jakiejś strony z opisem cech tego dialektu?

Mścisław Ruthenia · Wysłany: Śro 15:01, 10 Mar 2010 Temat postu:

Ekhm...

Artaxes · Wysłany: Śro 15:33, 10 Mar 2010 Temat postu:

Niestety, mało jest ogólnodostępnych źródeł w internecie na temat dialektu południowokresowego. Jeśli chcesz, mogę zademonstrować nieco podobny do niego dialekt ziemi lubelskiej Wink

.

Mścisław Ruthenia

Postanowiłem zrobić listę słów, które wciąż są w użyciu w mojej rodzinie. Czasem, jak się spotkamy, i zechcemy "sy" pogadać, to często padają te słowa. Ogólnie nazywamy je "po dziewięciersku"
sy- sobie "po dziewięciersku"
Dziewięcierz- wieś z której wywodzi się moja rodzinka.
Z 526 słów z tej strony [link widoczny dla zalogowanych] znam 125 (24%) i część z nich (większa) jes używana przeze mnie (ale to tak nieoficjalnie).
Niektóre mają ieco zmienioną formę, lecz tyczy się to pojedyńczych samogłosek, lub znaczeń. Oto (niepełna) lista:

1. absztyfikant – adorator
2. aliwo - ale gdzie?
3. ancug – ubiór
4. baciar – łobuz (batjar)
5. badyl – chwast
6. bajer – kłamstwo
7. bajstruk – bękart
8. balon - piłka gumowa
9. báłaban- fasola
10. bałabuch - ciastko drożdżowe
11. bałwatuńcio - bałwan
12. bandzioch - duży brzuch
13. baniak – garnek
14. bańka - bombka choinkowa
15. batiarnia - por. baciar
16. batiarówka - czapka batiara
17. bebechě – wnętrzności
18. bełtać - mącić, mieszać
19. beretka - beret
20. besztać - wymawiać komu
21. browar – piwo
22. buchnąć – ukraść
23. bulka - bańka mydlana, pęcherzyk powietrza
24. cepak- głupiec
25. chabazie - kwiaty, bukiet
26. chałupa - (w znaczeniu: mieszkanie, dom)
27. chamać – jeść
28. chapnąć – chwycić
29. chira – wódka
30. chirzyć - pić wódkę
31. chyra – kołtun
32. ciumać - całować się
33. cymes - coś bardzo dobrego lub smacznego
34. ćwok – cham
35. doobkoła – dookoła
36. drapak - zmywak do naczyń
37. drypcia - stara kobieta
38. durch, durś - na wylot
39. durszlak – cedzak
40. dziamdziać - jeść powoli
41. farfocle - strzępy, drobiny
42. fertig – gotowe
43. furkać – dmuchać
44. galanty – elegancki
45. glanc – połysk
46. głuchman – głuchy
47. gnypek - tępy nóż (i nie tylko nóż)
48. graba – ręka
49. grajfnąć – ukraść
50. gudz - węzeł sznurowadła
51. gufrować – marszczyć
52. hadra - kłótliwa baba
53. hajcer – palacz
54. hajda - wynocha! won!
55. hajtać się - brać ślub
56. hałastra – zbieranina
57. haltować – zatrzymać
58. hulukać - krzyczeć na kogoś
59. Haman – brutal
60. handryczyć się - sprzeczać się, przekomarzać
61. harbúz – dynia
62. harmider – zgiełk
63. (s)hepać – karcić
64. hulać – imprezować
65. jadaczka - gęba
66. jojkać- narzekać
67. juckać-
68. kaban - wieprz
69. kacap – Rosjanin
70. kałabania – kałuża
71. kałapućkać – mieszać
72. kapcan - człowiek do niczego (czas. kapcanieć, przym. skapcaniały)
73. katulać - toczyć coś okrągłego
74. kimać – spać
75. kinol – nos
76. kocmołuch – brudas
77. kumać – rozumieć
78. kurumesło- coś dużego, przeszkadzającego
79. kusturbaty- kościsty
80. kustumachĕ – kości
81. łabaty – niezgrabny
82. łepeta, łepetyna – głowa
83. maćkać - babrać się
84. maćko - brzuch
85. magulać – bić
86. małpiszon – małpa
87. manele – drobiazgi
88. mazak – twarz
89. meszty – półbuty
90. miglanc – spryciarz
91. nadać się - przydać się
92. nakastlik - szafka nocna
93. naobkoło - na około
94. nykać – szukać
95. pacan – głupiec
96. papendekiel – tektura
97. paszczękować - dużo mówić
98. perekińczyk- zdrajca
99. pipczeć- naciskać klakson
100. pyćkać - źle pracować
101. rajdać - długo rozmawiać
102. rajwach – rozgardiasz
103. ryćkać- zarysować
104. sałamecha – mieszanina
105. schapyćkać- schepać
106. schepać- okrzyczeć, skrytykować
107. specyfinder – spryciarz
108. szczeznąć - zgubić się
109. szepetlawy – sepleniący
110. szportać – grzebać
111. szturkać – trącać
112. szwendać się - chodzić tu i tam
113. tarabanić się - iść ciężko
114. taskać – nieść
115. tłuk- głupiec
116. túcało- popychadło
117. tumanić – okłamywać
118. turgać, targać – dźwigać
119. wcinać – jeść
120. winkiel, winkil - narożnik, róg
121. wtryniać- jeść szybko
122. zachamanić/ zachamęcić – ukraść
123. zagudzać – zaplątać
124. zaiwanić – kraść
125. zwurdzić się – skwaśnieć

Do tego dochodzą zwroty takie jak
"Do lisa kryczaty"
"Jak suka na pazdiry" (pazdiry to chyba paździeż po ukraińsku)
"Mam ja nożyk i riezyło i Ci wryżu piciuryło" (tego to nie chcecie wiedzieć co znaczy)

Ponadto charakterystyczne tworzenie czasu przeszłego (moje pokolenie już nie, ale poprzednie tak) tzn. bez końcówek -em, -eś itp.

Oprócz tego w pokoleniu mojej babci "ł kresowe" i "h" odróżnialne od "ch".

Artaxes

Około połowy tych wyrazów istnieje również w mojej rodzinie gwarze. Większości nie używam, ale bardzo często można je usłyszeć.
Widać przez to powiązania pomiędzy tymi jakże bliskimi geograficznie regionami lub wspólne źródła zapożyczeń.
A może coś ostało się z dawnego zasięgu związku plemiennego Lędzian (z tego co mi wiadomo, ich obszar mógł obejmować również Wołyń oraz Ruś Czerwoną po środkowy Dniestr).

spitygniew

bandziol20

Mścisław Ruthenia

"Do lisa kryczaty" pochodzi z tąd, że jak babcia była mała, to się bawiła ze swoim bratem, co bardzo przeszkadzało ich wujkowi, który krzyknął "Do lisa kryczaty", czyli "Do lasu krzyczeć!"

Canis

Mścisław Ruthenia

Zapomniałem o jeszcze kilku określeniach:
-rozhełzdany- porozpinany
-rozmemłany- nieogarnięty [np. rano]
-paciurygać- chlapać (coś koło tego)
-tatałajstwo=kurumesło
-wte i wewte

Zauważyliście pewnie, że nie ma wyjasnienia do słowa juckać. Ma to znaczenie zbliżone do rysować (np. zarysować meble), świechtać.

RWHÔ- gdzie (mniej-więcej) mieszkasz?
Artaxes- stawiam na lubelszczyznę środkową/południową. Zgadłem?

bandziol20

oho... rozchełstany (rozchełstana koszula), rozmemłany (np. romemłane wyrko), tałatajstwo znam.
btw : świechtać ? co właściwie znaczy ? hm... sam nie używam, znam tylko metaforyczne znaczenie w kontekście, że jakiś frazes jest wyświechtany, to znaczy mocno wytarty, zużyty, zbyt często eksploatowany.

Mścisław Ruthenia

Otóż to.
Rozhełzdany piszę w ten sposób, ponieważ "zd" ma wyraźnie taką udźwięcznioną formę.
Ponadto starsze osoby w mojej okolicy czasami tworzą l.mn. przez "ĕ" (por. kustumachĕ) a w wyrażeniu bat'ar, bat'arega wyraźnie słychać miękkie "t", a nie "c"

A wracając do "sy", to myślicie, że może to być "si", które uległo ukraińskiej depalatalizacji?

Feles

Ja też stosunkowo dużo znam, mimo iż mieszkam w zachodniej Polsce. (Chociaż kto wie, korzenie z Wołynia...)