Conlanger

Rémy

Przejście długiego "ó" do "u", z tym, że w czeskim długość została zachowana. O to chodzi?

BartekChom

A może konsekwentne przejście przejście miękkiego /r'/ w głoskę, która nie jest płynna (w czeskim /r_r/, w polskim /Z/) - nawet pasuje do sprawy "rzebra"

I parę oczywistości, np: tj>c jak to w językach zachodniosłowiańskich, orT- > roT- pod intonacją cyrkumfleksalną, zachowanie k w grupach kvě, kvi

A ze zbiegów okoliczności: dokładnie jeden obstruent poza opozycją dźwięczności - w polskim /x/, w czeskim /r_r/

bandziol20

pittmirg

bandziol20

Rzebro w wielu gwarach przeszło drogę utraty r- nagłosowego tak, jak w języku literackim i po zmazurowaniu ž na z gwary te otrzymały wyraz ten w postaci zebro.
Inne zaś, które jeszcze utrzymały miękkie ž' przypuszczalne *ržebro po dysymilacyjnej utracie r- otrzymały wyraz źebro drogą zmazurowania, bo, jak wiadomo, stpol. względnie przedpolskie ź posiadało zdolność przemiany ž' : ź.
(przypomnieć można żródło, żrebak : źródło, źrebak)

Co ważniejsza : oboczność z- : ź- w tym wyrazie po gwarach daje nam doskonały środek analityczny do przeprowadzenia podziału gwar według tego kryterium, gdzie wcześniej takowa dyspalatalizacyja ž, š, č, dž (z przejściem na z, s, c, dz) nastąpiła a gdzie później.

Postacie obecne są po odnotowanych nazwiskach : Żebro 1404, Ziobro 1479, postać rzebro - 1455.

Kwadracik

W ogóle wyrzucić to słowo ze słowników i zastąpić "ziobrem". Idę zjeść na kolację jakieś zioberka.

bandziol20

O to widzę wcześnie kolację zaczynasz. Smacznego Razz

Z ciekawych zjawisk tego typu nazwa pewnej mazowieckiej rzeczki :
Br-ž-ura -> B(r)žura -> Bžura -> Bzura.
Podobno od niej i miejscowość Brużyca.
EDIT : Nazwa wielce ciekawa; zapewne ( gdyby wszystko poszło OK ) otrzymano by nazwę Brzurzyca (tak byłoby w Wielkopolsce); IMO powstały jakieś fluktuacje na etapie Brżurżica : oto powtarzającą się zbitkę rż w szeregu rozbito dysymilacyjnie, czyli żeby rozpodobnić obie te zbitki, upraszczając w ten sposób :
B - rż - u - rż - ica -> B - r(ż)- u - (r)ż - ica -> B - r - u - ż - ica.
A dlaczego dysymilacja nie przebiegła na odwrót, tzn. nie Bzuryca albo Bzurzyca ? Kojarzyłoby się to przecież bardziej z Bzurą. Razz

Moim zdaniem na wybór dysymilacji, a zarazem na obecny wynik mogły wpłynąć czynniki fonologiczne :
Miękkie ż miało łatwiej przed samogłoską (wtedy jeszcze) miękką i (y), aniżeli przed samogłoską tylną u.
Inaczej mówiąc : dysymilacja w tej nazwie dokonała się jeszcze gdy miękkość spółgłosek przed formantem -ica była czymś funkcjonalnym, a przynajmniej odczuwanym bardziej (w swej miękkości) niż miękkość przed zastarzałym, skostniałym już ps. formantem -'ura w Bzura.

Aha : zajrzałem na tę stronkę językoznawców :

pittmirg

bandziol20

Hm... no to widzę, że istnieją mocne podstawy do wysuwania takiej hipotezy...
Zmieszanie rz i ż było możliwe, np. Linde zmieszał rząp (prasł. *rępъ) & żąp (niem. Sumpf).

Dynozaur

Mam jeszcze dwa ciekawe przypadki.

Huncwot powinien być Huncfotem (pisownia obecna jest jakąś hiperpoprawnością. Trochę jak spotykana gdzieniegdzie "brytwanna")

Jest także słówko "zwietrzały", które powinno pisać się "zwietszały", gdyż nie pochodzi ono od wiatru, ale od staropolskiego wiotchy, które wyewoluowało w "wiotki". Mamy więc w ten sposób dwa różne przymiotniki, które się ze sobą zmieszały na piśmie. Ja jednak uważam, że warto powrócić do pisowni "zwietszeć", "zwietszały", kiedy z wiotkością ona się wiąże, nie zaś z wiatrem.

I jeszcze jedno - w aneksie ortograficznym z 1971 ustalono, by pisać "churał", zamiast wcześniejszego "hurał". Która pisownia jest zgodna z etymologią? Nigdzie nie mogę znaleźć etymologii tego słowa (wiem tylko, że jest mongolskie).

Wyrzuciłem też "charmider". Pogrzebałem i dowiedziałem się, że przejście ch > h było tu starsze.

bandziol20

Dynozaur

Vilén · Gość