Conlanger

Toivo

Mam dosyć konkretne pytanie, ale myślę, że w tym wątku zbierze się więcej pytań na wskazany w tytule temat.

Moje pytanie brzmi: czy wie ktoś, jak rozwinął się akcent ruchomy w rosyjskim, ew. w innych językach? Skąd może się rozwinąć taki akcent? I bardziej ogólnie: jak w ogóle się odbywa proces zmiany akcentu w toku rozwoju języka?

Czytałem*, że w polszczyźnie był kiedyś akcent inicjalny, potem rozwinął się poboczny na drugą sylabę od końca i w końcu ten poboczny przekształcił się w główny. Ale nadal nie bardzo rozumiem jak to się mogło stać tak nagle. A już rozwój akcentu na ostatnią sylabę we francuskim jest dla mnie zupełnie zagadkowy.

*) K. Długosz-Kurczabowa, S. Dubisz, "Gramatyka historyczna języka polskiego"

Wracając do akcentu ruchomego, myślałem może o czymś takim, jak akcent na pierwszą długą samogłoskę / pierwszą ciężką sylabę słowa. Po zaniku iloczasu zostałby już zupełnie nieregularny.

W jednym ze swoich conlangów (nad którym wciąż jeszcze trochę pracuję) chciałem wprowadzić akcent ruchomy i toniczny, ale w połączeniu z fleksją wymagałoby to opracowania jakichś paradygmantów akcentowych i ogólnie jest to strasznie skomplikowane, dlatego wciąż nie mogę wykombinować.

Dynozaur

To ja może opowiem trochę na temat akcentu w Nevenlanchu (a co za tym idzie, w Vanstinie).

Akcent w Nevenlanchu i Vanstinie jest inicjalny, ale...

Chodzi o pierwszą sylabę RDZENIA, niekoniecznie samego wyrazu. Wszelkie przedrostki, przyimki są klitykami.

Ponadto, zawsze akcentowane są samogłoski umlautowe. Jeżeli w wyrazie jest umlaut (niezależnie czy w rdzeniu czy w formancie) - to akcent pada i tak na umlaut.

Są też pewne końcówki (praktycznie tylko w Nevenlanchu, w Vanstinie się tego wystrzegałem), które "kradną" akcent (większość końcówek konjugacyjnych czasownika i niektóre rzeczownikowe [np. -ice] czy przymiotnikowe [np. -alen]). Ten akcent uznaje jednak wyższość umlautów (tj. kiedy w wyrazie jest końcówka akcentowana i samogłoska umlautowa, to akcent pada na umlaut).

W niektórych, zwykle długich wyrazach może występować akcent poboczny. Na przykład w wyrazie "öconomicalen" jest akcent główny na umlaut, a poboczny na końcówkę.

Czyli akcent inicjalny, ale w rzeczywistości bardzo rzadko pada na prawdziwie pierwszą sylabę. Razz

Te reguły akcentuacji to jeden z najbardziej naturalnych aspekt tego n00blangu. Po prostu, kiedyś (kiedy Nevenlanch nie miał jeszcze wykrystalizowanych zasad akcentuacji) zauważyłem u siebie pewne nawyki (np. akcentowanie niektórych stałych końcówek) i przyjąłem to za regułę. Nie dumałem długo nad tymi zasadami, stworzyły się same.

Feles

Mój akcent w malinowskim był planowan jako ruchowy, ale w istocie ogranicza się to do tej samej zasady, co w wandyjskim.

Canis

Skoro już mowa o tym, jak to jest z akcentami w conlangach... ahtialański ma akcent dynamiczny, gdzie są dwie wartości: słaby (L) i silny (H), następujące naprzemiennie wg modeli HLHL, LHLH, HLLH itp., choć są wyjątki. To się wykształciło z tego, że w najwcześniejszym okresie akcent kopiowałem z polskiego (na przedostatnią sylabę), potem robiłem wszystko, by go unikać, a w jeszcze późniejszym okresie obie te tendencje starły się ze sobą sprawiając, że dziś nie zdarzy się już słowo wielosylabowe z jednym akcentem dynamicznym - zazwyczaj jest ich kilka na słowo, ale silne nigdy ze sobą nie sąsiadują (chyba że na styku morfemów). Niemały wpływ na to miały też piosenki w ahtialańskim, czyli głównie marsze, które z definicji są rytmiczne (fteiKI var vHAT nuDUNT, yu amPİma DIAya aRAN, oym iPSOah HObeyPÅS, TRIvnå Un’aLYIvstoyd LYA).

Vilén · Gość

Rodzki ma akcent inicjalny, bo całkowicie nie znam się na tych wszystkich akcentach w prasłowiańskim i słowiańskich. Gdybym się znał, miałby toniczny swobodny à la szwedzki, ale na razie brakuje mi odpowiednich źródeł…

Wielkopolski i alzacki mają akcenty odpowiednio jak w polskim i francuskim, ale to chyba oczywiste ;p.

spitygniew

pittmirg

Np.? Nie ma ё tam, gdzie przedtem było ѣ (z nielicznymi wyjątkami, jak гнёзда i звёзды), і w cerkiewizmach (крест). Mogą być też analogie, jak chyba w przypadku 2. os. l.mn. na -ёте (?).

spitygniew

A, fakt, zapomniałem o jaci.

A... dokładnie jaka? Razz

BTW, звёздa jest cerkiewizmem. W gwarach ZTCW gwiazda to "zorka" czy coś podobnego.

Toivo

pittmirg, dzięki za linka.

A ma ktoś jeszcze pomysły, jak się może rozwinąć akcent swobodny/ruchomy?

pittmirg

pittmirg

Dynozaur

bandziol20

pittmirg

ZTCP ze słownika Borysia wsch.-sł. kognaty kwilić i kwiczeć oscylują w dialektach między cv a kv.

spitygniew