Conlanger

pittmirg

Ten temat ma za zadanie gromadzić co ciekawsze przykłady wyrażeń, które wyjęte z macierzystego kontekstu przejawiają dwa lub więcej wyraźnie kontrastujących znaczeń. Na dobry początek:

POLSKI:

celownik "benefaktywny"

Np.: Niech weźmie to dziadkowi.

Pierwsza możliwa interpretacja jest taka, że polecenie dotyczy pozbawienia dziadka czegoś. Druga jest taka, że chodzi o zabranie ze sobą jakiejś rzeczy dla dziadka.

Celownik wyraża tu w zasadzie tylko osobę pośrednio "dotkniętą" przez opisywaną akcję, bez precyzowania jej "kierunku": czy dany przedmiot znajduje się już w obrębie "dziadkowej przestrzeni posiadania" (względnie "jest już zasocjowany z dziadkiem" Smile

) czy poza nią.

ANGIELSKI:

"with"

W angielskim ciekawym przykładem jest np. wspominana już przez Kwadracika kwestia gramatycznego nieodróżniania wyrażeń komitatywnych i instrumentalnych (co jest też [link widoczny dla zalogowanych] dla innych języków zachodniej Europy).
Często sam czasownik albo charakter jego argumentów wymusza jedną interpretację, np.:
I'm cutting bread with a knife
nie jest interpetowane jako "Kroję chleb z nożem", bo posiadanie noża nie jest czymś normalnym dla chleba, a także nóż jako przedmiot nie może również być moim towarzyszem. No, nie powinien być.
Kontekst musi natomiast rozstrzygać w przypadku zdań typu I saw a guy with binoculars, gdzie semantyczna "rama" (że się posłużę żargonem tzw. lingwistyki kognitywnej) wyrazu guy dopuszcza już jego modyfikację wyrażeniem przyimkowym, które określa przedmiot będący w posiadaniu tego faceta. Swoją drogą, warto zauważyć, że tutaj właściwość nieodróżniania komitatywu i narzędnika łączy się z kwestią nierozróżniania okoliczników modyfikujących czasownik i wyrażeń przyimkowych modyfikujących rzeczownik.

Uprasza się o zbytnie nieschodzenie z tematu, i jak postujecie, starajcie się opisać jakiś nowy przykład.

Leto Atryda

CHIŃSKI (za: Dzieje kultury chińskiej, Mieczysław Jerzy Kunstler)

"Zdanie, którego żadna część składowa nie jest określona ani pod względem rodzaju, liczby, czasu, aspektu czy osoby, jest przez to zarazem wypowiedzią ogólną jak i szczegółową."

Np. zdanie Song ren you mai mao może znaczyć:

W Song jest człowiek który sprzedaje dzidę
W Song jest człowiek który sprzedaje dzidy
W Song jest człowiek który sprzedał dzidę
W Song był człowiek który sprzedał dzidę
W Song są ludzie którzy sprzedają dzidy
itd.

Ji ming może oznaczać:

Kogut pieje
Kurczak kwili
Kura gdacze
Koguty piały
itd.

Autor wyciąga z tego wniosek, że zdanie chińskie jest poza kontekstem nieprzetłumaczalne (moim zdaniem może dotyczyć to zdania w każdym języku).

Goter

[link widoczny dla zalogowanych]

tutaj trochę jest ;]

Leto Atryda

Hapana Mtu

Nie wiem, na ile można to nazwać "wyraźnym kontrastem", ale w odmianie dzierżawczej tureckiego używa się jednego sufiksu -lar/ler zarówno do oznaczenia mnogości przedmiotu posiadanego jak i posiadającego, a ponadto nie dopuszcza się dwóch -lar/ler koło siebie, co daje homonimy-trojaczki.

çocuk - dziecko

çocuğum - moje dziecko
çocuğun - twoje dziecko
çocuğu - jego/jej dziecko
çocuğumuz - nasze dziecko
çocuğunuz - wasze dziecko
çocukları - ich dziecko

çocuklarım - moje dzieci
çocukların - twoje dzieci
çocukları - jego/jej dzieci
çocuklarımız - nasze dzieci
çocuklarınız - wasze dzieci
çocukları - ich dzieci

Dla porównania węgierski inaczej oznacza liczbę mnogą posiadacza, a inaczej posiadanego, więc tam homonimii nie ma.
gyermeke "jego/jej dziecko", gyermekük "ich dziecko", gyermekei "jego/jej dzieci", gyermekeik "ich dzieci"

Kwadracik

Od angielskiego można w tym temacie odpocząć bo znajdą się tysiące - w tym słynne "pretty little girls' school" czy "time flies like an arrow" (wspomniane).

W polskim za to znalezienie przypadków dwuznaczności byłoby ciekawe. Słyszałem np. o "emu emu emu", czyli zdaniu analogicznym do "człowiek człowiekowi wilkiem". Smile

Rzeczowniki nieodmienne i mające identyczna dwa przypadki mogą też łatwo paść ofiarą pokręconego szyku. "Jane widziała kakadu. Bo to spostrzegawcza papużka była."

pittmirg

Chciałem się jeszcze podzielić jedną, myślę że interesującą dwuznacznością z angielskiego (wybacz, o Administratorze), a może nawet dwoma.

The meeting was moved up two weeks.
He advanced the date of the meeting by two days.

Podobno oba zdania mogą znaczyć zarówno, że spotkanie zostało przesunięte na wcześniejszy, jak i na późniejszy termin.

Wyrazy up i advance nie są dwuznaczne, gdy odnoszą się do przestrzeni, ale są, gdy odnoszą się do czasu. Można sobie pogooglować za "date will be advanced" i poszukać obu znaczeń.

varpho

w mansyjskim "sāt" oznacza '7' albo '100'.
[link widoczny dla zalogowanych]

w węgierskim "valamennyi" [dosłownie 'ileś' = "vala" '-ś' + "mennyi" 'ile'] może znaczyć 'czegoś mało', 'określona ilość', 'wszystko', 'ileś'.

na szczęście zazwyczaj używa się innego słowa o znaczeniu 'wszystko'.

Dynozaur

A w chińskim mandaryńskim słowa "ciemny" (冥) i "jasny" (明) są homonimiczne (míng). Na szczęście, ten "ciemny" wyszedł z codziennego użytku (używa się innego znaku i słowa).

varpho

polskie "współczesny".