Conlanger

spitygniew

Mam pytanie o rzeczownik "kara". Wiem, że pochodzi on od PIE rdzenia kóro- znaczącego "wojna". Czy w słownikach etymologicznych (niestety nie posiadam żadnego) pisze może, jakim cudem doszło do takiej zmiany znaczeniowej? W innych językach znaczenie nie odbiego tak bardzo: (cytat z OED) harry O.E. hergian "make war, lay waste, ravage, plunder," the word used in the "Anglo-Saxon Chronicle" for what the Vikings did to England, from P.Gmc. *kharohan (v.), from *kharjaz "an armed force" (cf. O.E. here, O.N. herr, O.H.G. har, Ger. Heer "host, army"), from PIE root *koro- "war" (cf. Lith. karas "war, quarrel," karias "host, army;" O.C.S. kara "strife;" M.Ir. cuire "troop;" O.Pers. kara "host, people, army;" Gk. koiranos "ruler, leader, commander").

bandziol20

hm... no ciekawa rzecz,
tak poza tym skojarzyło mi się z bieda, biedny - podobno od bić
( po ros. pobieda - zwycięstwo) Razz

Kwadracik

Dynozaur

bandziol20

Wyraz ofiara jest obcego pochodzenia (niem. Opfer, z łac. offero) i jeszcze za pośrednictwem czeskim - ofĕra.
offerare - ofierować, ofiarować, a dziś ponownie zaczerpnięte z łaciny oferować, oferta.
Terminy słowiańskie dla "ofiary" to : trzeba, obiata, żertwa. Drugi z tych wyrazów pojawia się jeszcze w polskich średniowiecznych tekstach; po trzecim ( związanym ze żreć) pamiątką jest wyraz żyrzec "ofiarnik", "starosta weselny". Razz

Kwadracik

Vide też: ang. offer Wink

Czyjeśtam (sorry Wink

) źródło na temat rozwoju fonologii polskiej podawało ciekawą informację, że ok. XIII w. w polskim w pewnych regionach regularnie /xv/ zmieniało się w /f/, stąd występowało "fała", "fytać", "Bogufał", etc.

pittmirg

Dziwi mię trochę to, że nie wydaje się, aby ta cecha zachowała się w jakimś bardziej współczesnym dialekcie... A może się zachowała, co?

Kwadracik

Podejrzewam, że jeśli już, to może w nazwach miejscowości czy miejsc, lub nazwiskach. Jako taka pewnie została wyparta przez późniejszą standaryzację.

pittmirg

Taa, tym niemniej myślę, że w socjolekcie chłopskim takie zmiany "powinny" były się zachować, przynajmniej do tej połowy XX wieku; w końcu nie było problemu z innymi procesami typu ch > k i mazurzenie. Ktoś tu na forum ZTCP miał jakąś książeczkę nt. polskiej dialektologii...

Faktycznie, jest parę "podejrzanych" nazw miejscowości takich jak Falęcice, Falenty, Facimiech, Falejówka; z drugiej strony występują ta' jakby przykłady hiperpoprawności: Rachwał (nazwisko), spouchwalać się (wygooglowałem to, nie żebym kiedyś słyszał).

bandziol20

Dynozaur

A ja zauważyłem coś takiego.

Pisze się dziękuje - ale: dziękować.

Czy przypadkiem etymologicznie poprawnie nie byłoby "dziękóję"? (powtarzam: etymologicznie, nie normatywnie. Normatywnie poprawne jest tylko "uje")

Czyżby słynne "Kto -uje kreskuje, ten dostaje dwóje" było kłamstwem?

No i, dlaczego piszemy to przez u? Czy to wina panów reformatorów z 1935, czy może jakaś starsza umowa?

Rémy

Nie, bo czasowniki na "-ować" nigdy nie miały długiego/pochylonego "o". Cf. "drukować - drukuję", "całować - całuję" itd. Zwróć uwagę, że tak samo jest u Czechów: děkovat - děkují

Kwadracik

Zdaje mi się, że końcówka -uje do -ować nic nie ma. Regularną końcówką odpowiadającą -ować byłoby -owa, czyli np. "dziękowa", co zresztą widać w czasie przeszłym ("owa"). Chyba niegdyś w polskim słowa z bezokolicznikiem na -ować miały dwa warianty, podobnie jak -ywać (oddziaływa / oddziałuje).

Stąd -uj- może być równie dobrze wiele starsze niż zmiana fonologiczna o: > u, a od -ow- na pewno nie pochodzi.

Dynozaur

Dobra chłopaki, dzięki za pomoc.

Nie zmienia to jednak faktu, że "kłuję" i "pruję" to utrwalone błędy. Ale to tylko te dwa...

Kwadracik