Conlanger

Kwadracik

Jakie jest powiązanie wyrazów zgon, skonać i zginąć? kthxbai

Luxarus · Wysłany: Nie 17:06, 08 Mar 2009 Temat postu: Re:

Dopuszczalą formą od słowa zgon jest także skon, więc między zgon a skonać mamy jakieś powiązanie. Co do drugiego to nie mam pojęcia...

bandziol20 · Wysłany: Nie 17:11, 08 Mar 2009 Temat postu:

zginąć od zgibnąć, czyli paść, polec; por. gibki, z ukraińska zawołanie : na pohybel !

pittmirg · Wysłany: Nie 18:43, 08 Mar 2009 Temat postu:

Konać podobno jest związane przez rdzeń z koniec, por. rosyjskie кон, skon zapewne ma po prostu normalny czasownikowy prefiks *sъ- do tego. Ja sobie dotąd tłumaczyłem zgon jako udźwięcznienie ekspresywne od skon, nie wiem, czy słusznie, tak jak babrać~paprać, bluzgać~pluskać, bazgrać od *paskrati, batog od *patokъ itp.

Kwadracik · Wysłany: Nie 19:15, 08 Mar 2009 Temat postu:

Dzięki

bandziol20 · Wysłany: Nie 19:18, 08 Mar 2009 Temat postu:

bandziol20 · Wysłany: Nie 20:10, 08 Mar 2009 Temat postu:

Być może zmianę skon > zgon ułatwił termin rybacki
zgon - czynność z-gonienia ryb drogą bicia po wodzie oraz miejsce, do którego, koniec końców, chroniły się te ryby, którym jeszcze udało się umknąć sieci; naturalna metafora sprawiła, iż zgon, ostatni zgon zaczął oznaczać ostatnie chwile życia.

muggler · Wysłany: Nie 21:02, 08 Mar 2009 Temat postu:

Co do skon i zgon, ciekawa sytuacja jest też w przypadku słów, zdaje mi się, jakoś ze sobą powiązanych: gardło, grdyka i krtań

Artaxes · Wysłany: Nie 21:26, 08 Mar 2009 Temat postu:

Kwadracik · Wysłany: Nie 21:55, 08 Mar 2009 Temat postu:

Sytuacja w rodzaju krt-ło i dźwięczność przed "ł" przypomina mi nieco nasze wcześniejsze dywagacje na temat "łeb"-"łepek"-"łbem".

pittmirg · Wysłany: Pon 6:32, 09 Mar 2009 Temat postu:

ZTCP w rosyjskim jest гортань.

Serpentinius · Wysłany: Pon 6:42, 09 Mar 2009 Temat postu:

to sytuacja jak w przypadku deszczu i dżdżu Smile

Kwadracik · Wysłany: Pon 7:10, 09 Mar 2009 Temat postu:

Powiedziałbym, że inna - w przypadku "deszczu" mamy do czynienia ze zwyczajnym podstawieniem formy mianownika za rdzeń, i przez to ubezdźwięcznieniem. Tu mówimy raczej o udźwięcznieniach motywowanych emfazą czy bugwie czym.

bandziol20 · Wysłany: Pon 9:56, 09 Mar 2009 Temat postu:

ciekawe... mi się wydawało, że krtań - część ciała, która się krztusi Very Happy

emfaza ale słownictwo... znalazłem tylko :
emfaza - zjawisko stylistyczne polegające na wzmożeniu ekspresywności wypowiedzenia przez odpowiednią postać morfologiczą, inotonację, akcent lub specjalny szyk jego członów.
wobec pierwotnego g : może grdyka to z kolei udźwięcznienie z grtyka, a gardziel, gardło z garciel, gartło ?
Hm... utrata dźwięczności ? czemu nie : skoro możliwe było udźwięcznienie typu chrzbiet > grzbiet...(czyli też grdyka od grtyka ?)
Wydaje mi się, że te różne postacie (k-g) wiążą się
1) z ewolucją R zgłoskotwórczego
2) z utratą jerów .
Jaka była postać prasłowiańska : krtani, gardła, gardzieli i grdyki ?

pittmirg · Wysłany: Pon 11:02, 09 Mar 2009 Temat postu:

@Kwadracik: tak, w polskim faktycznie doszło tam do ubezdźwięcznienia poprzez to nieszczęsne /r/. Nawet jest to powiedziane bezpośrednio w [link widoczny dla zalogowanych].

@bandziol: gardło z *gъrdlo (wg Derksena), krtań z *grъtanь (zgodnie z polskim krtań i SCS грътань, ale w rosyjskim* musiałoby dojść do przestawki rъ > ъr; co ciekawe, SCS грътань jest rodz. męskiego) lub *gъrtanь (co zbliża ten wyraz do *gъrdlo, ale wówczas musimy zakładać przestawkę w polskim, by nie dostać **gartani). By jeszcze namieszać, cerkiewnosłowiański (wersji ros.) ma też formę гръло, obok гърло.

*zresztą w rosyjskim do takich rzeczy dochodziło, mamy przecież стержень jak gdyby z *stьrženь, przerabialiśmy to przy "rdzeniu". Istnieje też podobno rosyjskie dialektalne грытань.

Nawiasem mówiąc, spotykało się w polskim również formę garło (jakiś wpływ wschodniosłowiański??).

Co do gardzieli i grdyki, będzie ciężej, z tego co widzę. W kwestii tego drugiego,słownik Vasm. coś pisze jakoby o kontaminacji krtani z gardłem i odsyła do "Brjuknera", jakoś niespecjalnie sobie wyobrażam,o co mu dokładnie idzie... Mógłby ktoś tam zajrzeć?