 |
Conlanger
Polskie Forum Językotwórców
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
pittmirg
Dołączył: 27 Lut 2007
Posty: 2382
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 38 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Z grodu nad Sołą
|
 Wysłany: Pią 18:46, 03 Paź 2008 Temat postu: |
|
|
Dzisiaj słyszałem w PKS-ie "pelentają się"; wygląda jak jakieś osobliwe zmieszanie "plątać się" z "pałętać się" (znaczeniowo też pasuje, sądząc z kontekstu).
| bandziol20 napisał: | Mnie też to powala, ale nie do końca. Z jakiej paki miałoby być kieżdy ?
|
Regularny rozwój mocnego tylnego jeru w polskim, z wyjątkiem pozycji przed *j, to *ъ > e. Dalej palatalizacja welarnych przed nowopowstałym "e" z twardego jeru.
Por. *ǫgъlь > węgiel, *cьrkъvь > cerkiew, *mъšьka > meszka, etc.
Post został pochwalony 0 razy
Ostatnio zmieniony przez pittmirg dnia Pią 18:47, 03 Paź 2008, w całości zmieniany 1 raz
|
|
| Powrót do góry |
|
 |
|
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
bandziol20
Dołączył: 22 Maj 2008
Posty: 2371
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 24 razy
Ostrzeżeń: 0/5
|
| Wysłany: Pon 9:03, 20 Paź 2008 Temat postu: |
|
|
| pittmirg napisał: | Dzisiaj słyszałem w PKS-ie "pelentają się"; wygląda jak jakieś osobliwe zmieszanie "plątać się" z "pałętać się" (znaczeniowo też pasuje, sądząc z kontekstu).
|
ff... słowa bazowe są już same z siebie bliskoznaczne, a zgaduję, że mają też wspólnego przodka  czyli casus typu "chwycić"; ale rozumiem, że pasuje Ci w sensie użycia w zdaniu ( szkoda, że nie podałeś zdania, w którym ta kontaminacja wystąpiła)
Post został pochwalony 0 razy
Ostatnio zmieniony przez bandziol20 dnia Pią 12:58, 23 Sty 2009, w całości zmieniany 3 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
bandziol20
Dołączył: 22 Maj 2008
Posty: 2371
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 24 razy
Ostrzeżeń: 0/5
|
| Wysłany: Pią 13:01, 23 Sty 2009 Temat postu: |
|
|
| pittmirg napisał: |
| bandziol20 napisał: | Mnie też to powala, ale nie do końca. Z jakiej paki miałoby być kieżdy ?
|
Regularny rozwój mocnego tylnego jeru w polskim, z wyjątkiem pozycji przed *j, to *ъ > e. Dalej palatalizacja welarnych przed nowopowstałym "e" z twardego jeru.
Por. *ǫgъlь > węgiel, *cьrkъvь > cerkiew, *mъšьka > meszka, etc. |
U Rosponda znalazłem sugestię, że każdy mogło powstać z uproszczenia grupy :
kaliżdy > kalżdy > każdy.
Z drugiej strony spotkałem się z wersjami przez "o" czyli koliżdy > kolżdy ( por. -kolwiek).
Ma koliżdy pamiętać, aby czeladź swą przyprawiał ku bożej służbie.
Wzmartwych wstania mają się na koliżdy dzień pościć wyjąwszy niedzielę, niźliby kogo niemoc albo jawna przyczyna wymowiła.
Forma kieżdy, rzadko-bo-rzadko, ale występuje w zabytkach języka polskiego (np. kieżdej siestrze)
Post został pochwalony 0 razy
Ostatnio zmieniony przez bandziol20 dnia Pią 13:15, 23 Sty 2009, w całości zmieniany 5 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
bandziol20
Dołączył: 22 Maj 2008
Posty: 2371
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 24 razy
Ostrzeżeń: 0/5
|
| Wysłany: Pon 13:32, 06 Kwi 2009 Temat postu: |
|
|
| pittmirg napisał: | | Ciekawe, czemu ten dolnołuż. taki zboczony z tym "e". |
to ciekawa informacja ; możesz coś więcej napisać ?
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
pittmirg
Dołączył: 27 Lut 2007
Posty: 2382
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 38 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Z grodu nad Sołą
|
| Wysłany: Śro 17:20, 08 Kwi 2009 Temat postu: |
|
|
O czym? Po dolnołużycku "żaden" to žeden; inne zachodniosłowiańskie mają w miejscu dolnołużyckiego /e/ kontynuant późnoprasł. *a: czeskie žádný, polskie żaden, kaszubskie niżôden (IIRC), słowacki žiadny, žiaden, górnołużycki, wierzę ci na słowo, žadyn.
Jeżeli żaden jest złożeniem wywodzącym się od wcześniejszego *ni-že-edьnъ, późniejszego *(ni)žědьnъ (dwa krótkie następujące po sobie *e najwyraźniej ładnie zlewają się nam tu w swój długi odpowiednik: *ě), wówczas należy przypuszczać, że wyraz ten został objęty późnoprasłowiańskim procesem fonetycznym ě > a / {š, ž, č, ǯ, j}_ Dlatego np. rosyjski ma лежать, z *ležati, z jeszcze wcześniejszego *ležěti, a polskie leżeć to po prostu wynik wyrównania analogicznego końcówki z czasownikami, w których ten proces nie wystąpił (tzn. nie posiadającymi spółgłoski palatoalweolarnej czy palatalnej przed tą końcówką). Wydaje się, że w dolnołużyckim w tym wyrazie ten proces nie zaszedł, ew. dolnołużycki miał jakiś proces zmieniający [a] w [e] w pewnym nieznanym mi otoczeniu fonetycznym.
Post został pochwalony 0 razy
Ostatnio zmieniony przez pittmirg dnia Śro 17:22, 08 Kwi 2009, w całości zmieniany 2 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
bandziol20
Dołączył: 22 Maj 2008
Posty: 2371
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 24 razy
Ostrzeżeń: 0/5
|
| Wysłany: Wto 12:27, 01 Wrz 2009 Temat postu: |
|
|
| pittmirg napisał: | | Wydaje się, że w dolnołużyckim w tym wyrazie ten proces nie zaszedł, ew. dolnołużycki miał jakiś proces zmieniający [a] w [e] w pewnym nieznanym mi otoczeniu fonetycznym. |
Cóż... nie przypominam sobie takie procesu, ale muszę przyznać, że na dolnołużyckim się tak dobrze nie wyznaję.
Dla mnie osobiście bliższa jest pierwsza hipoteza, czyli inaczej mówiąc zakładam jakieś pierwotne *(ni)žeden. Dobrze by było sprawdzić warunki w kaszubskim na okoliczność przejścia *e > ô.
Przy okazji : Co do interpretacji etymologicznej "każdy", mam taką oto hipotezę.
Jest to złożenie zaimka *kъto (kъ, ko - kto) i cząstki ilościowej (?) *-ždy dokładnie takiej samej jak w ros. трижды, дважды.
Wg mnie początkowo był to zaimek rzeczowny, który znaczył wtedy tyle co : "kto bądź".
Mógł mieć rozszerzenie o -li-. Wtedy postać : kъliždy, czyli w znacz. kto tylko bądź (por. -kolwiek).
Odmieniano go w ten sam sposób w jaki dziś odmieniamy zaimek ktoś :
kto-ś, kogo-ś, komu-ś.
Forma "każdy" jako zaimek przymiotny, czyli z odmianą przez rodzaje (każda, każde) powstała pod wpływem :
- morfologii -> końcówka na -y typowa dla przymiotników
oraz ewentualnie :
- składni -> funkcja przydawki przy rzeczownikach
W języku rosyjskim ów zaimek uhonorowano nawet końcówką przymiotną -jь, czyli po ros. каждый.
Wypada jeszcze dodać, że zaimek ten nie ma lmn. (każdzi ? chłopcy, każde dziewczęta ? ). Takie pluralum tantum.
BTW :
W języku rosyjskim synonimem каждый co ciekawe jest всякий utworzony od przymiotnika весь (cały, wszystek) za pomocą przyrostka -акий.
W polskim przyrostek ten w postaci -aki.
Formant ten występuje w zaimkach przymiotnikowych :
jaki, taki, owaki, siaki, wszelaki, może i w przymiotniku (zaimku ?) jednaki.
Ma funkcję wyrażenia właściwości, która zależnie od podstawy ma odcień wskazujący, pytający, uogólniający.
Dodaje się go także do podstaw liczebników zbiorowych, które zwykle kończą się na płynną r lub j (czwor-o, troj-e, dwoj-e).
Na wzór liczebników powstały też przymiotniki wyrażające dużą ilość, wewnętrzną złożoność, rozmaitość : wieloraki, różnoraki. 
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
|
|
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
|
fora.pl - załóż własne forum dyskusyjne za darmo
Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group
|
FAQ
Szukaj
Użytkownicy
Grupy
Galerie
Rejestracja
Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości
Zaloguj
