Conlanger

bandziol20

Kontaminacja.
Pojęcie to zwykle się przywołuje w kontekście czasownika przekonać, a ściślej jego osobowej odmiany w pierwszej i kolejnych osobach.
Najczęściej podaje się kontaminację jako przykład pospolitego błędu (do potępienia) :
przekonywuję - zamiast przekonywam (wersji książkowej) albo przekonuję (powszechne)

Ostatnio postać ta zyskuje w oczach części badaczy większą tolerancję, ponieważ traktują tę postać jako iteratywną (tzn. częstotliwą) odmianę postaci incydentalnej, tj. jednorazowej - "przekonuję".

Nie mnie rozstrzygać ten spór ani oceniać, jaka będzie polszczyzna za 100 lat.
Chcę powiedzieć tylko, że zjawisko nie jest w polszczyźnie nowe i dotyczyć może zarówno wyrazów jak i całych związków wyrazów, np. :
(ze strony internetowej Koła Azji Środkowej i Pacyfiku o polityce chińskiej)
Choć sama nazwa socjalistycznej ekonomii rynkowej zakrawa o paradoks, to zapis ten jest niewątpliwym dowodem i wyznacznikiem postępu i nowej drogi, na jaką w latach 80 wstąpiły Chiny.

zakrawać o powstało z połączenia (zmiksowania)
zakrawać na coś : ocierać się o coś;
tym łatwiej o taki miks było, że poza powyższym wyrażeniem czasownik zakrawać nie funkcjonuje;
z kolei synonim ocierać się o, jest tak pospolity, że szkoda go przytaczać w poważnej dyskusji...
za to takie zakrawać... to brzmi dumnie, nie wspomnę, jak mądrzej i lepiej ociera się o , tfu... wypada w tekście (quasi)naukowym.
W myśl żelaznej maksymy z czasów błędów i wypaczeń:
Mówisz Partia, myślisz Lenin.
Pojawiły się też wyrażenia typu : zakrawać o molestowanie, o tortury.

Lecz z kontaminacją mamy do czynienia od dawna podam przykład dwóch czasowników :

1. chwytać - niby zwyczajny czasownik, cóż od niego chcieć ?
tymczasem powstał z miksu dwóch podobnych czasowników pochodzących z tego samego praźródła :
chytać ( stąd chytry - pierwotnie zręczny, ten co umiał łapać)
oraz
chwatać (chwat, chwacki - zręczny; po rosyjsku do dziś хватит ! - dość, starczy, znudziło się)

Na podobnej zasadzie dziś niektórzy ogórki kiszą, a niektórzy kwaszą i się spierają, które lepiej smakują.
Kto wie: może wyewoluuje forma kwiesić, taki masmix żeby wilk był syty i owca cała .

2. jechać ( ciekawe co mogą myśleć obcokrajowcy* o nieźle porąbanej odmianie tego czasownika)
powstał z miksu kilku form (co prawda - wywodzących się z jednego rdzenia).

pittmirg

pittmirg

Interesujące jest też importowanie końcówki 1sg z imperfektu i/lub aorystu do perfektu w niektórych dialektach: widziołech.

Pomieszanie aorystu czasownika "być" z formą trybu przypuszczającego:

PS bimь, bi, bi, bismъ, biste, bą - tryb przypuszcz.
PS byxъ, by, by, byxomъ, byste, byšę - aoryst

Kiedyś ostro za tym googlowałem, bo nie wiedziałem wtf, i wyszło, że kontaminacja właśnie. W czeskim iirc 1sg przypuszczającego to właśnie "bych".

bandziol20

Silmethúlë

pittmirg

Z tego co pamiętam z innego tematu, w polskim jakieś dziwne rzeczy działy się ze słowem "pielęgnować", które ma pochodzić od niem. pflegen. Skojarzyło im się to z "pieleszami" czy "pieluchą"?

W obecnym polskim ciekawe jest mieszanie odmiany synonimicznych czasowników "patrzeć" i "patrzyć"; w czasie teraźniejszym (czy, jak ja lubię to nazywać, nieprzeszłym) akurat odmieniają się identycznie, ale wiele osób ma tendencję do używania "patrzeć" jako bezokolicznika, ale "patrzył" jako czasu przeszłego (choć ja dość często używam formy "patrzał").

bandziol20

Kwadracik

Silmethúlë

Kwadracik

bandziol20

Silmethúlë

bandziol20

z innych staropolskich kontaminacji :
poszta ( wł. posta) X poczet (orszak) = poczta
spendować (wł. spendare) X spędzać (np. bydło) = spędzać (czas)

zumieć X dumać = zdumieć
zumieć - dok od umieć : przechodzić ludzkie pojęcie, nie mieścić się w głowie por. roz-um
dawić (dusić) X dłabić (uciskać) = dławić
wnimać (uważać, sądzić, rozmyślać) X -mnieć (np. pomnieć) = mniemać

bandziol20

ciekawa kontaminacja panuje w języku słoweńskim w czasie teraźniejszym czasownika iti, czyli iść
wziął on po prostu odmianę dawnego czasownika *gresti ( pol. grząść) - poruszać się z trudem :
ja grem, ti greš, on gre, oni gredo

pittmirg

Dziwić się potem że południowosłowiańszczyzna jest tak przeraźliwie niezrozumiała Smile

Zresztą nawet w polskim jest to czasownik z supletywnym czasem przeszlym (szedł; a w bułgarskim mówią "idel" Razz

).

Czy wyrazy chmura i chmara też przypadkiem nie powstały z jakiejś historycznej kontaminacji?
W rosyjskim widzę tylko хмурить, żadnych "chmar" wg mojego dużego słownika nie ma. Zaś po ukraińsku mamy хмара "chmura".