Conlanger

pittmirg

To było pierwotnie złożenie ten-dzień, tégo-dnia itd. (tj. w sensie: "ten sam dzień", który wypada za 7 dni). Tégo-dnia przeszło w tygodnia wg dialektalnego rozwoju śp. samogłosek długich. Formy celownika, narzędnika, miejscownika zostały częściowo przemodelowane pod wpływem dopełniacza (tzn. podjęły prefiks tygo-). Najdziwniejszy jest wg mnie mianownik, ten- nie powinno w żaden regularny sposób dać ty-. Być może ty- zostało wzięte ze starych, ściągniętych form przypadków zależnych typu tydnia (z elizją -go-).

EDIT: ok, widzę że słowiańskie formy typu týden, тиждень, týždeň, tjedan, teden nie za bardzo pasują do tego wytłumaczenia Mr. Green

pmva · Gość

tъjь dьnь > tydzień
tegoje dьne >> tegodnia >> tygodnia

Leto Atryda

bandziol20

pittmirg

bandziol20

Kwadracik

Ja mam pytanko o przegłos polski w trybie rozkazującym.

chodzić - chodź (*chódź)
zamrozić - zamroź (*zamróź)
grozić - groź (?gróź)
wozić się - woź (?wóź?) - "nie woź się tak"
rozwozić - rozwoź (?rozwóź)

Ale mamy wodzić - wódź ("nie wódź nas na pokuszenie") czy posłodzić - posłódź. Nie wiem jak jest z -ozić, ale podejrzewam że formy rozkazujące z przegłosem też by się znalazły. Przed -owić, inną oryginalnie dźwięczną szczelinową, mamy przegłos (-owić: -ów), podobnie z -ożyć (położyć: połóż).

Skąd taka rozbierzność? Czyżby obecność tam wcześniej jakiejś samogłoski blokującej przegłos? (a'la rosyjskie -i w "chodi!").

bandziol20

Heh JA osobiście nie używam słódź, ale słodź, np. posłodź herbatę; jednakże wszystkie formy jakie podałeś miały oboczne postacie z ó, czyli również : chódź, zamróź, wóź, gróź;
o co chodzi z tym -owić nie bardzo rozumiem. Rolling Eyes

Myślę, że postacie z o to wyrównania analogiczne.

EDIT : rozbieżność pisze się przez ż od rozbieg Wink

a nie od rozbierz.

Silmethúlë

Kwadrat, ale tam nie ma żadnego "przegłosu polskieg", bo i nie było żadnego e, czy jaci... (przegłos polski to e > o, jać > a po palatalnych, przed twardymi wargowymi, zębowymi i nie-wiem-czym jeszcze) Razz

.

Kwadracik

"Gróź" i "chódź" wydają mi się bardzo dziwne. No i tak, pomieszałem terminu, chodziło mi o "podnoszenie o" Razz

bandziol20

chyba o pochylenie Razz

"Gróź" dla mnie nie jest aż tak bardzo dziwne, np. występuje w Potopie :

Dynozaur

Ja pochylam kiedy mogę. Często poprzez analogię.

Poza tym, D. lm. słowa "osa" to u mnie "ós" - co jest całkowicie poprawne.

Pamiętam wypowiedziane przeze mnie kiedyś, ciekawie (niepolsko) brzmiące zdanie: "Ós tu nawlata." I nie jestem pewny, co do jego poprawności (wątpliwe tu słowo "nawlata", raczej "naleci" albo "nawlatuje", z tym że tego typu formy są z reguły niedokonane i nie mają znaczenia czasu przyszłego).

bandziol20

Apropos tygodnia : to ciekawa sprawa; pittmirg zwrócił uwagę na jego dziwną postać i odmianę, dla mnie zaś dziwne jest to znaczenie podane przez pittmirga "ten (sam) dzień", na dobrą sprawę "tydzień" mógłby znaczyć tyle co... dzisiaj (skądinąd też niezgorsze słowo do wyjaśnienia).
Zauważyłem ponadto, że formy tydzień używało się tylko w lp., natomiast w lmn. liczono niedzielami (coś jak 1 rok, ale 2 lata, od "lato" - summer). Razz

Silmethúlë

Może i głupie i łatwo sprawdzić, ale męczy mnie to już długo... Razz

Interesują mnie pary czasowników, takie jak lecieć - latać, czy też czytać - czytywać, jechać - jeździć. Oba czasowniki z pary są niedokonane (zarówno lecę jak latam, czytam i czytuję, jadę i jeżdżę to czas teraźniejszy...). Różnią się znaczeniem, pierwszy oddaje coś w rodzaju angielskiego present continous, czynność, która dzieje się w tej chwili - "lecę właśnie samolotem; za godzinę, teraz czytam ciekawą książkę!; jadę samochodem, nie mogę rozmawiać...", drugi coś w rodzaju present simple, jakiś zwyczaj, nawyk, czynność, którą podmiot wykonuje co jakiś czas, niekoniecznie w tej chwili: "do Ameryki latam samolotami, nie lubię statków; czytuję głównie fantastykę, choć nie pogardzę dobrym kryminałem; jeżdżę starym samochodem, na nowszy mnie nie stać". Czasem ich znaczenie się zlewa: "czytam głównie fantastykę", choć już nie "czytuję teraz książkę!". Ciekawe jak to wyglądało w prasłowiańskim, skąd się te czasowniki i ich różnica w znaczeniu wzięły. Jakie czasowniki takie pary tworzyły (np. szczególnie czasowniki "ruchu", bo też biegać - biec, chodzić - iść, pływać - płynąć; czy też raczej tyczyło to wszystkich czasowników i do czasów dzisiejszych sporo ich zniknęło)?...

bandziol20