 |
Conlanger
Polskie Forum Językotwórców
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
Dynozaur
Gniewny preskryptywista
Dołączył: 01 Paź 2008
Posty: 2119
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 25 razy
Ostrzeżeń: 1/5
|
 Wysłany: Pią 12:13, 09 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
| bandziol20 napisał: | Zastanawia mnie ten staropolski zapis przez -kx- w 'akxamitny'.  |
Durny, redundantny (o fuj) zapis spotykany często w polskich zabytkach bez ustalonego prawopisu.
Spotykałem też "kxiędza", "kxięgi" i wiele innych.
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
 |
|
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
varpho
Dołączył: 02 Paź 2007
Posty: 1321
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 5 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Tomaszów / Wawa
|
| Wysłany: Pią 15:08, 09 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
jaka jest etymologia cząstki -t- w: "wierutny", "samotny"? i czy to w ogóle jest to samo?
"wierutny" 'taki, w który można uwierzyć, wierzytelny[?]' to pewnie jakiś wpływ wschodni, a "samotny"?
i nazwy cech: "obrażalski", "ciekawski" - na ile [i czy w ogóle] te nazwy są zbędne?
w "obrażalski" "-al-" wygląda mi na formant potencjalny, tak jak w "-alny", tyle że czynny.
a "ciekawski" to jednoznaczny odpowiednik wieloznacznego "ciekawy"... są jeszcze jakieś takie nazwy cech [negatywnych] zakończone na modłę nazwisk?
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
Feles
Administrator
Dołączył: 21 Wrz 2009
Posty: 3830
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 21 razy
Ostrzeżeń: 0/5
|
| Wysłany: Pią 15:16, 09 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
| varpho napisał: | jaka jest etymologia cząstki -t- w: "wierutny", "samotny"? i czy to w ogóle jest to samo?
"wierutny" 'taki, w który można uwierzyć, wierzytelny[?]' to pewnie jakiś wpływ wschodni, a "samotny"? |
Samotny? Może od: sam + ot(a) + ny?
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
pittmirg
Dołączył: 27 Lut 2007
Posty: 2382
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 38 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Z grodu nad Sołą
|
| Wysłany: Pią 15:23, 09 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
| varpho napisał: | jaka jest etymologia cząstki -t- w: "wierutny", "samotny"? i czy to w ogóle jest to samo?
"wierutny" 'taki, w który można uwierzyć, wierzytelny[?]' to pewnie jakiś wpływ wschodni, |
Regularnie byłoby chyba *wiarętny, tak jak majętny i sławetny z denasalizacją ę. -ęt-, nie wiem, związane z formantem imiesłowowym -ący?. Jest też np. wrzątek.
| Cytat: |
i nazwy cech: "obrażalski", "ciekawski" - na ile [i czy w ogóle] te nazwy są zbędne?
|
Przypuszczam, że jakby były, to by ich nie było
| Milya0 napisał: | Samotny? Może od: sam + ot(a) + ny?
|
Też tak myślę.
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
varpho
Dołączył: 02 Paź 2007
Posty: 1321
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 5 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Tomaszów / Wawa
|
| Wysłany: Pią 15:23, 09 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
| Milya0 napisał: | | Samotny? Może od: sam + ot(a) + ny? |
o, dzięki. no tak, to ma sens. ciekawe, czy tak samo można wytłumaczyć "wierutnego"...
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
bandziol20
Dołączył: 22 Maj 2008
Posty: 2371
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 24 razy
Ostrzeżeń: 0/5
|
| Wysłany: Pią 16:22, 09 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
| varpho napisał: |
i nazwy cech: "obrażalski", "ciekawski" - na ile [i czy w ogóle] te nazwy są zbędne?
w "obrażalski" "-al-" wygląda mi na formant potencjalny, tak jak w "-alny", tyle że czynny.
a "ciekawski" to jednoznaczny odpowiednik wieloznacznego "ciekawy"... są jeszcze jakieś takie nazwy cech [negatywnych] zakończone na modłę nazwisk? |
Nie rozumiem, czemu zbędne ? Ekspresywne po prostu...
(to tak jakby powiedzieć, że skoro mamy 'but' to 'bucior' nie jest potrzebny)
Są to takie niby nazwiska znaczące, to znaczy osoba, która je posiada odznacza się pewną cechą w sposób wybitny na tle otoczenia.
W literaturze przedmiotu znany jest niejaki Słoń Trąbalski oraz Staś Pytalski.
Kawałek -al- mz pochodzi od ekspresywnej końcówki rzeczowników np. -ała (np. jąkała, guzdrała, mrugała), które pierwotnie były wyzwiskami, przezwiskami. W XIII w. notowane Ogorzała, Krzykała.
Z innych przypomniał mi się - milusiński, współcześnie głównie o dzieciach (nie zawsze są to miłe stworzenia), albo puszczalska, to o osobie płci przeciwnej łatwopuszczalnej.
EDIT : jeszcze 'czepialski' - o takim, co się dużo czepia.
Są też osoby z końcówką nazwiska na -cki : porządnicki, wygodnicki.
EDIT2 : U St. Kostki Potockiego występują postaci o nazwiskach : Prawdzicki, Umiejętnicki, Włóczęgalski
U Bogusławskiego znaczące : Prawdzicki (przyjaciel Zacniewskiego), Zacniewski (Pó!łkownik ), Dobrucki, Bogacki (ojciec), Matacki (lokaj), Zdawnialski (Major 60-letni starzec)
Zainteresowało mnie natomiast stwierdzenie, że ...
| Cytat: | | "ciekawski" to jednoznaczny odpowiednik wieloznacznego "ciekawy" |
What do you mean ?
BTW : wierutny chyba bohemizm, chociaż kto go tam wie.
Post został pochwalony 0 razy
Ostatnio zmieniony przez bandziol20 dnia Sob 11:53, 12 Cze 2010, w całości zmieniany 4 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
varpho
Dołączył: 02 Paź 2007
Posty: 1321
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 5 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Tomaszów / Wawa
|
| Wysłany: Pią 16:36, 09 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
| bandziol20 napisał: | | Nie rozumiem, czemu zbędne ? Ekspresywne po prostu... |
właśnie pytanie, czy tylko ekspresywne, czy też wnoszące jeszcze jakąś dodatkową, poza ekspresywnością, wartość semantyczną.
| bandziol20 napisał: | | Kawałek -al- mz pochodzi od ekspresywnej końcówki rzeczowników np. -ała |
fakt, bardziej pasuje.
| bandziol20 napisał: | Zainteresowało mnie natomiast stwierdzenie, że ...
| Cytat: | | "ciekawski" to jednoznaczny odpowiednik wieloznacznego "ciekawy" |
|
"ciekawy" ma też znaczenie 'budzący zainteresowanie', 'interesujący [nie się!]' - swoją drogą wg mnie to właśnie znaczenie jest bardziej podstawowe.
ciekawy
1. «interesujący się czymś, pragnący coś wiedzieć; też: charakterystyczny dla takiej osoby»
2. «budzący zainteresowanie»
[link widoczny dla zalogowanych]
ciekawski
pot. «nadmiernie interesujący się cudzymi sprawami; też: charakterystyczny dla takiej osoby»
[link widoczny dla zalogowanych]
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
bandziol20
Dołączył: 22 Maj 2008
Posty: 2371
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 24 razy
Ostrzeżeń: 0/5
|
| Wysłany: Pią 17:47, 09 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
| varpho napisał: |
właśnie pytanie, czy tylko ekspresywne, czy też wnoszące jeszcze jakąś dodatkową, poza ekspresywnością, wartość semantyczną. |
Hm...
| Cytat: |
"ciekawy" ma też znaczenie 'budzący zainteresowanie', 'interesujący [nie się!]' - swoją drogą wg mnie to właśnie znaczenie jest bardziej podstawowe.
ciekawy
1. «interesujący się czymś, pragnący coś wiedzieć; też: charakterystyczny dla takiej osoby»
2. «budzący zainteresowanie»
[link widoczny dla zalogowanych]
ciekawski
pot. «nadmiernie interesujący się cudzymi sprawami; też: charakterystyczny dla takiej osoby»
|
czyli inaczej 'wścibski'.
A no tak... masz rację. Zresztą dotknąłeś tu jeszcze innego ważnej sprawy.
Może na razie o 'ciekawski'.
Z jednej strony ekspresywność, z drugiej strony 'zawężenie' znaczenia w stosunku do ciekawy.
ciekawski - taki, który jest bardzo ciekawy, dociekliwy
Wszystko to się wzięło mz w skrócie z tego, że gmin chciał być szlachtą i sobie dorabiał szlacheckie końcówki.
Chłop na wsi mógł się nazywać od biedy np. Machała (bo dużo machał, wogle nerwowy jakisik był, a to ręce mu chodziły albo cóś), jak w mieście awansował, to nie wypadało po prostu inaczej się przedstawiać w towarzystwie jak pan Machalski.
Wśród prawdziwej szlachty musiały takie próby uszlachcenie zrazu budzić rozbawienie, być może zdenerwowanie czy też lekki niesmak i znużenie.
Inflacja nazwisk na -ski spowodowała ich deprecjację i stały się synonimem kiczu, obiektem kpin.
Otóż tak jak zauważyłeś te przymiotniki-nazwiska w swojej prymarnej (czyli pierwszej branej pod uwagę) funkcji dotyczyły właśnie (jak to nazwiska)... OSÓB (a więc nie rzeczy), wtórnie mogły dotyczyć czegoś innego, być może abstrakcyjnego niemniej związanego z OSOBĄ. Np.
ciekawskie spojrzenie - taki, który się pojawia u osoby, która jest ciekawa
ciekawskie pytania - takie, które zadają zwykle ciekawskie osoby
czyli ich znaczenie zbudowane zostało w odniesieniu do OSOBY.
BTW : poza tym zauważ, że u swojego źródła znakomita większość tych przymiotników ma jakieś inne przymiotniki lub czasowniki, podczas gdy w przypadku nieekspresywnych podstawą jest zazwyczaj rzeczownik (Bóg - boski, morze - morski, kowal - kowalski)
| Cytat: |
swoją drogą wg mnie to właśnie znaczenie jest bardziej podstawowe. |
Hm... to druga sprawa. Przyznam, że osobiście trudno mi orzec, które znaczenie było pierwsze. Może nawet przychylałbym się do tego, co napisałeś. Zresztą otwiera to rozdział o semantyce przymiotników w języku polskim
Post został pochwalony 0 razy
Ostatnio zmieniony przez bandziol20 dnia Sob 12:15, 10 Kwi 2010, w całości zmieniany 5 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
pittmirg
Dołączył: 27 Lut 2007
Posty: 2382
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 38 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Z grodu nad Sołą
|
| Wysłany: Pią 19:35, 09 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
AFAIK wcześniejszym znaczeniem ciekawego było "zaciekawiony" (z wcześniejszego "bystry, sprytny" z wcześniejszego "skory do ucieczki", czy jakoś tak, wyraz to przykład patologicznej niestabilności semantycznej), ale to nic nie mówi nam o synchronii: też mi się zdaje, że słysząc "ciekawy", najpierw myślę o nowszym znaczeniu "interesujący".
Byłby to przypadek podobny do kochać, gdzie znaczenie stricte fizyczne, obecne głównie w formie zwrotnej kochać się "uprawiać seks" wydaje się dzisiaj bardziej peryferyjne i jest takim trochę eufemistycznym określeniem, podczas gdy - moim zdaniem - może być ono starsze - pierwotniejsze. Podobnie podejrzewam, że rozkosz pierwotnie znaczyła głównie "orgazm". Widziałem hipotezy wiążące ten rdzeń z *kosnǫti "dotykać" (zachowane w SCS i ros.) albo z jakimś "drobiowym" kok-s- (znowu swojski europejski ornitoseksualizm), obie mogą potwierdzać te moje luźne przypuszczenia.
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
pittmirg
Dołączył: 27 Lut 2007
Posty: 2382
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 38 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Z grodu nad Sołą
|
| Wysłany: Sob 12:09, 10 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
Jaka była etymologia "ile"? Jakieś i + le?
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
bandziol20
Dołączył: 22 Maj 2008
Posty: 2371
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 24 razy
Ostrzeżeń: 0/5
|
| Wysłany: Sob 12:58, 10 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
| pittmirg napisał: | | Jaka była etymologia "ile"? Jakieś i + le? |
ze stpol. jele, jile; przysłówek od jeli 'jaki' ?
występowało też : dojela - dokąd, dopóki, o ile : nasz rozum dojela słuńcem niebieskim nie jest oświecon nic dusznego nie widzi; jeliko - ile
kasz.: jilko - nieco, trochę
stcz.: jeli - aż gdy, gdy, dopiero; jeliko - ile, jak wiele, jak bardzo, o ile',
stch. jel - bowiem, ponieważ
scs. jelь, jeli jelě 'jak bardzo, jak dalece' (względny).
Wszystko wskazuje na b. stare pochodzenie; być może wyraz pochodzi jeszcze z ie. (gr. hēlíkos ?)
Post został pochwalony 0 razy
Ostatnio zmieniony przez bandziol20 dnia Sob 13:12, 10 Kwi 2010, w całości zmieniany 3 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
spitygniew
Dołączył: 14 Wrz 2007
Posty: 1282
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 10 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Miasto Ogrodów
|
| Wysłany: Pon 5:57, 12 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
A skąd się wzięła forma "jest" zamiast "jeść"? Bohemizm? Nie wiem, czy w XV wieku Czesi mieli jeszcze formę nieskróconą, ale innego wytłumaczenia nie widzę, bo żadne wyrównanie analogiczne nie mogło tu zajść.
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
Silmethúlë
Dołączył: 18 Paź 2005
Posty: 1767
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 28 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Droga Mleczna, Układ Słoneczny, Ziemia, Unia Europejska, Polska
|
| Wysłany: Pon 14:14, 12 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
Biorąc pod uwagę to, że przez pewien czas czasownika być w polskim praktycznie nie było (bo się nam przecież skrócił do końcówek czasu przeszłego, a potem odtworzono odmianę na zasadzie jestem, jesteś...), to może, gdy zaczęto go na powrót częściej używać, zrobiono kontaminację polskiego jeść z łacińskim est?
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
Kwadracik
PaleoAdmin
Dołączył: 22 Kwi 2006
Posty: 3731
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 48 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Skierniewice
|
| Wysłany: Pon 15:09, 12 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
Albo formację wsteczną od jest-em/eś. Już kiedyś była tu taka dyskusja...
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
Silmethúlë
Dołączył: 18 Paź 2005
Posty: 1767
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 28 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Droga Mleczna, Układ Słoneczny, Ziemia, Unia Europejska, Polska
|
| Wysłany: Pon 17:31, 12 Kwi 2010 Temat postu: |
|
|
| Cytat: | | Albo formację wsteczną od jest-em/eś. Już kiedyś była tu taka dyskusja... |
Ale w takim razie dlaczego nie "jeściem", "jeścieś"?
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry |
|
|
|
|
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
|
fora.pl - załóż własne forum dyskusyjne za darmo
Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group
|
FAQ
Szukaj
Użytkownicy
Grupy
Galerie
Rejestracja
Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości
Zaloguj
