Conlanger

bandziol20

O rany, ale mnie nacytowałeś ! W pierwszych słowach mego postu dziękuję za zainteresowanie.

bandziol20

ponieważ poprzedni post był taki oczywisty... Razz

5a. Chłopiec włożył buty . - > 5b. Chłopiec jest obuty.
6a. Dziecko otworzyło usta. - > 6b. Dziecko ma otwarte usta.
11a. Jacek nałożył czapkę. -> 11b. Jacek jest w czapce.

zagadka : co to za rezultatywy ?

pittmirg

bandziol20

bandziol20

Postanowiłem sprawdzić jak kwestia : siąść (siadać) - siedzieć rozwiązana jest w języku niemieckim i angielskim.
W języku niemieckim :
sitzen - siedzieć (czas. niereg..)
sitzen - (3os.) sitzt - (czas przeszły) saß - (Partizip II) gesessen
setzen sich - siadać
setzen - sadzaćskładać (np. tekst), stawiać (np. żagiel)

w języku angielskim z kolei :
sit - siedzieć (czas. niereg.)
sit - (Past Simple) sat - (imiesłów bierny) sat
sit down - siadać
set - v sadzać, umieszczać, stawiać, zakładać, ustalać, instalować... i wiele innych jeszcze określeń;
ciekawe jest, że występuje równocześnie jako "przymiotnik" o całym wachlarzu znaczeń :
set - adj ustalony, ustanowiony; ( o twarzy) nieruchomy, skupiony; ( o wzroku) zawzięty; ( o człowieku) zbudowany (dobrze lub źle) 4. ( o cemencie) stwardniały 5. (o owocu) zawiązany
w idiomach :
my mind is ~ - jestem zdecydowany
their minds are ~ on ... - oni szukają tylko... (np. zabawy); nic innego dla nich nie istnieje, tylko ... (zabawa itp.)
to be ~ on sth - upierać się przy czymś
he was ~ on it - nie chciał odstąpić od tego, zależało mu na tym, postawił sobie za punkt honoru
he is dead ~ against me - on się zawziął na mnie, on mi nie popuści

w angielskim sit i sit down są takie same w formie; o tym, że w ogóle odbywa się jakiś ruch przypomina poimek down (kierunkowy : w dół), zresztą z pozycji niskiej-horyzontalnej wyciągnie nas z kolei forma "sit up", która oznacza :

bandziol20

dobra, ciutkę słów podsumowania klasyfikacji :

rezultatyw obiektywny: występuje wtedy gdy ten, kto doznaje jakichś skutków, różni się od tego kto te skutki wywołał.
rezultatyw subiektywny: wtedy gdy ta sama istota najpierw robi coś, a potem odczuwa tego skutki.

Jeśli obiekt działania oznacza :
- jakąś część działającego
lub oznacza
- coś znajdującego się z działającym w bezpośrednim kontakcie,
to jest to rezultatyw posesywny (posiadający).

6a. Dziecko otworzyło usta. - > 6b. Dziecko ma otwarte usta.
11a. Jacek nałożył czapkę. -> 11b. Jacek jest w czapce.

Rezultat działania skupia się nie tyle na obiekcie działania ( czapka, usta), a raczej na działającym (dziecko, Jacek).

Aha :
1. kilka razy padło tu słowo perfekt; co te słowo wg was oznacza, ewent. co ze sobą niesie ?

2. czy ktoś zna jakieś fachowe słowo na "działający" ( chodzi mi o sprawcę uprzedniej czynności) albo "obiekt działania" ?
Laughing

BartekChom

bandziol20

Dzięki za odzew Rolling Eyes

pittmirg

BartekChom

bandziol20

to już dokładniejsza byłaby tautologia : drzwi są otwarte (fiń. auki) wtedy, gdy nie są zamknięte (fiń. kiini) Very Happy

co do "zdarzenia" to jest to pojęcie tak szerokie, że aż nie wiadomo jakie do krapkowic. Zdarzeniem np. historycznym może być nawet "wojna trzydziestoletnia".
Wydaje mi się, że nie o to tu chodziło, a po prostu o kategorię czasowników momentalnych lub coś podobnego.
Bo skoro "siąść" uważa się za zdarzenie, a równocześnie za czynność, to co powiedzieć o "siadać" ? Też zdarzenie ?
Jeśli chodzi o czynność to jej specjalnie "nie uświadamiałem", ale można przyjąć "działanie" ( itp np. Peruna i sił przyrody).

bandziol20

bandziol20

Postanowiłem odbiec nieco od tematu i zwrócić uwagę na pewien szczegół dotyczący przymiotników użytych w wyrażeniach przysłówkowych. Weźmy zdania :

Chłopiec wypłukał do czysta szklankę.
Studnia była do sucha wyczerpana.

do czysta, do sucha - są to wyrażenia powstałe od dawnej odmiany rzeczownikowej przymiotników "czysty, suchy".
Wiadomo, że przymiotniki mają swoje przeciwieństwa (antonimy)

czysty -- brudny
suchy -- mokry

Otóż, zwróciło moją uwagę, że nie ma wyrażeń typu :do brudna, do mokra.
Jest tylko : "na mokro, na brudno" (oczywiście jest też "na sucho i na czysto").
Jest nawet wyrażenie : przemoknął do suchej nitki, ale nie ma nic o nitce mokrej. Jak sądzicie dlaczego ? Rolling Eyes

bandziol20 · Wysłany: Pon 8:30, 23 Mar 2009 Temat postu:

Nietypowym rezultatywem jest taki, w którym widzimy co prawda rezultat czynności, ale sprawca jest nieznany, nieokreślony. (Może to nawiązywałoby do pittmirgowego zdarzenia ?). Taki rezultatyw określam jako... *anonimowy
Np. Ściemniło się. (działanie) -> Jest ciemno. (rezultat)
W polskim dodatkowo używa się formy biernej na -no i -to używa się nieosobowo w znaczeniu strony czynnej, np.

Dano hasło, zaczęto taniec. = Dali hasło, zaczęli taniec.

Jak wytłumaczyć używanie tych form w znaczeniu strony czynnej ?

Formy te z pochodzenia swego są imiesłowami biernymi użytymi w formie
rzeczownikowej rodzaju nijakiego. Pochodzenie to wskazuje, że pierwotnie musiały one być używane tylko w zdaniach, w których podmiotem był rzeczownik rodzaju nijakiego, a więc jak np. :
dziecko wychowano, posłano pismo, zamknięto okno, ubranie uszyto;
W zdaniach takich rzeczownik nijaki pierwotnie był podmiotem, a imiesłów miał znaczenie bierne.
W wyrażeniach napisano pismo; zamknięto okno formy rzeczowników nijakich używane w funkcji podmiotu miały znaczenie mianownika. Z czasem jednak rzeczownik zaczęto odczuwać jako dopełnienie, a imiesłowowi nadano wskutek tego znaczenie strony czynnej. Zmiana taka, rzecz jasna, mogła dokonać się tylko dzięki temu, że w rzeczownikach nijakich mianownik i biernik mają jednobrzmiące formy.
Z chwilą kiedy imiesłów otrzymał znaczenie strony czynnej, zaczęto łączyć z nim nie tylko rzeczowniki nijakie, lecz także rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego. Stąd powstały takie wyrażenia, jak :
podano herbatę, zaczęto taniec.
(no tu raczej zakładam ludzi, chociaż... nigdy nic nie wiadomo... Shocked

)

* tę nazwę uważam za lepszą od mylącej "bezosobowy" (zakłada niby brak osoby, a przecież nie musi o to chodzić).

bandziol20

Wypadałoby jeszcze o niektórych przypadkach skrajnych związanych z rezultatywem.
Rezultatyw uboczny.
Dość rzadko zdarza się, że odbiorca stanu wyrażony podmiotem nie odpowiada ani sprawcy, ani przedmiotowi uprzedniego działania, lecz odnosi się do jakiegoś elementu towarzyszącego np. odpowiada okolicznikowi albo dopełnieniu dalszemu o znaczeniu miejsca (lokatywny rezultatyw) albo adresata ( adresatywny rezultatyw). Taki rodzaj rezultatywu można określić jako rezultatyw uboczny.

1.Chłopi wrzucili siano na furę. (działanie)
2.Siano jest na furze. (rezultat)
3.Fura jest pełna siana. (rezultat uboczny)

W konkretnych przyypadkach mogą zaistnieć warianty różniące się koreferencyjnością, tzn. czy sprawca jest tożsamy z adresatem :
A umieszcza B - > C (#A) zawiera w sobie B ( rez. uboczny – obiektywny)
A umieszcza B w C (=A) -> A (=C) ma na sobie B (rez. posesywny)

Quasi-rezultatyw
Jest to forma, mająca znaczenie rezultatywu, ale utworzona od czasownika, który z definicji wyraża już jakiś stan.
Taki rezultatyw jest przez to utożsamiany w swoim znaczeniu z tym właśnie wyjściowym czasownikiem.

Piwo po brzegi wypełnia beczkę. -> Beczka po brzegi jest wypełniona piwem.

To mnie nudzi. -> Jestem tym znudzony.

W języku polskim takie postacie jak „jest napełnione” są semantycznie statywami, tzn. mogą wyrażać rzeczywiste stany, które nie są rezultatem działania.

1. Wioska jest otoczona górami.
2. Góry otaczają wioskę. ( zdanie to oznacza stan, a nie działanie)

Formy quasi-rezultatywu różnią się od analogicznych form typu np. jest zbudowane, jest napisane, które są rezultatywami sensu stricte, a nie statywami. Quasi-rezultatywy są tworzone głównie od 2 grup czasowników :
- emotywnych ( tzn. wyrażających emocje)
- kontaktowych (tzn. wyrażających fizyczne przyleganie)
Na tym bym zakończył te poszukiwanie różnych typów, choć może jeszcze by się coś znalazło.

Przejdę jednak do czegoś, co wygląda mi na coś bardziej istotnego :