Conlanger

pittmirg

Dla mnie "tę" długo było słowem wybitnie poetyckim albo literackim, natomiast w szkole dowiedziałem się, że według preskryptywistów jest to jedyna poprawna forma, mimo jej niewystępowania w języku codziennym.

Nie chodzi tu o jakąś zgodność końcówek zaimka i rzeczownika dla zasady. Wyraz "tę" był pierwotną formą, wywodzącą się z prasłowiańskiego *tǫ. Krótkie ǫ przeszło w krótkie a~ w staropolskim, a to w E~ w późniejszym okresie. Natomiast przymiotniki rozwinęły w bierniku rodz. ż. końcówkę -ą, z PS *-ǫjǫ ("długa" odmiana przymiotnikowa z dodanym zaimkiem -jǫ o funkcji emfatycznej), która przeszła w długie -a~: w staropolskim, a to w O~ w późniejszym okresie. Ostatecznie prawie wszystkie zaimki przyjęły częstszą końcówkę przymiotnikową -ą, a jedynie zaimek "ta" zachowuje przynajmniej w języku pisanym i niekiedy mówionym archaiczną formę "tę".

Jednak w normalnym języku mówionym obecnie i ten zaimek wyrównał końcówkę z przymiotnikami. Przynajmniej dla mnie forma "tę" poza poezją i innymi górnolotnymi użyciami brzmi wręcz irytująco.

Jednym z powodów napędzających zanik tej archaicznej formy w mowie jest być może przejście wygłosowego "ę" w zwykłe /E/, co utrudnia rozróżnienie l.poj. i l.mn. (tę konstytucję vs te konstytucje, por. tą konstytucję vs te konstytucje).

PS. Na maturze radziłbym pisać "tę", albo po prostu omijać to słowo jak się da.

Canis

Rób uniki... "tą zieloną książkę" xD Nie hakną Cię za to.

Toivo

pittmirg, a co z innymi zaimkami, jak np. "tamta"? Skąd ta rozbieżność pomiędzy "ta" a "tamta"?

pittmirg

Chyba jest tylko "tamtą"; przynajmniej tak mi się wydaje, że kiedyś to sprawdzałem. Po prostu ten zaimek wyrównał końcówkę wcześniej niż "ta", może na skutek rzadszego użycia.

BTW, ja też jutro piszę maturę.

Canis

[link widoczny dla zalogowanych]

No to powodzenia. Moje błogosławieństwo. ☧
Ja piszę za rok. xd

Silmethúlë

tamta, jak podejrzewam, jest efektem danej odmiany długiej, w sumie wskazujące "tamta" w scsie to powinno być, afaik, taja, co w polskim w efekcie dałoby ta:, ale nasi najwyraźniej dołożyli do tego jeszcze tam i wyszło tamta, w odmianie powstało długie ǫ, z którego później ą. Mogę się mylić. Ehh... spóźniłem się, faktycznie, wcześniejsze wyrównanie końcówki z przymiotikami brzmi bardziej prawdopodobnie.

Jeżeli chodzi o "poprawny" biernik od "ta" - brzmi on "tę" i osobiście go używam i wkurza mnie jak słyszę "tą" Razz

. Jeżeli ktoś świadomie tego używa, to ok, ale jeżeli innym wciska, że mówią "niepoprawnie", a samemu czyta "tą książkę", to jest to rzeczywiście denerwujące. Jeżeli chodzi o status RJP do tego, uznali oni "tą" za poprawną formę potoczną, ale ciągle niepoprawną literacką. Osobiście nie wiem gdzie jest granica.

Toivo

Rémy

muggler

Eldarion I

Silmethúlë

Mówię, póki ktoś wie, skąd się to "tą" w bierniku wzięło, lub po prostu nie wciska innym, że mówią niepoprawnie, to jest ok. Ale jeżeli innych się czepia a sam mówi "tą książkę", to mnie to wkurwia.

zavadzky

Jestem za "tę". Razz

Toivo

Silmethúlë, a możesz po kolei, od początku do końca i tak żebym nawet ja zrozumiał Very Happy

, wyjaśnić skąd się to wzięło? I dlaczego ten zaimek jest inny od wszystkich innych (vide "tamta", "taka", "która")?

Silmethúlë

Końcówka prasłowiańska -ǫjǫ w polskim przeszła w ǫ:, później pewnie w długie a nosowe, które przeszło we współczesne "ą". Końcówka -ǫ z kolei przeszła w krótkie a nosowe a później w "ę". Wszystkie przymiotniki, jakie używamy, to dawne formy długie. Od początku:

W prasłowiańskim przymiotniki były nieco inne niż we współczesnych językach słowiańskich. Był też zaimek wskazujący: jь (r. m.), ja (r.ż.), je (r.n.).

Używano podstawowych przymiotników krótkich, ale też "określonych, wskazujących" długich, i tak z dobrъ + jь powstało dobryi, z dobra + ja => dobraja, dobro + je => dobroje

Gdy taki Słowianin chciał powiedzieć "ta dobra kobieta" mówił: dobraja žena. Gdy mówił o jakiejś niekonkretnej: dobra žena. W bierniku ja miało formę jǫ, więc "tę dobrą kobietę" brzmiało "dobrǫjǫ ženǫ", a "dobrą kobietę" miało "dobrǫ ženǫ".

Tyle że różnica między przymiotnikami krótkimi i długimi zanikła, długie wyparły pierwotniejsze krótkie. ǫjǫ przeszło w ǫ:, to w długie a nosowe, to w nasze ą. W rzeczowniku końcówką było samo -ǫ, które przeszło w krótkie a nosowe, a to w nasze ę. Tak samo w zaimku "ta". Co do innych zaimków - część się pewnie upodobniła o wiele szybciej do przymiotników, część miała formę "długą", stąd ich odmiana "przymiotnikowa".