|
Conlanger Polskie Forum Językotwórców
|
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
Autor |
Wiadomość |
pittmirg
Dołączył: 27 Lut 2007
Posty: 2382
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 38 razy Ostrzeżeń: 0/5 Skąd: Z grodu nad Sołą
|
Wysłany: Pią 10:27, 08 Lut 2008 Temat postu: "To" jako "focus marker" w języku polski |
|
|
Kilka miesięcy (?) temu postnąłem to już na forum językoznawców, ale nikt mi nie odpowiedział.
Wyraz "to", oprócz użycia jako zaimek wskazujący rodzaju nijakiego, ma w języku polskim niezwykle szeroki zakres użycia. Można spotkać go w zdaniach typu "To jest X":
To jest mój pokój.
Przypisujących jakieś znaczenie do wskazywanego obiektu. W sumie ciekawe jest, co tu jest podmiotem: zdanie To jestem ja zdaje się sugerować, że jako podmiot funkcjonuje tu "X", jako że to z nim zgadza się czasownik. Nietypowy jest jednak szyk zdania (niegramatyczne jest *Mój pokój jest to).
Inne wykorzystanie słówka to występuje w zdaniach typu:
To mój brat wziął twoje zabawki.
Ta babka, co sprzedaje warzywa, to (ona) ma pomidory po 2,70.
Jeżeli nalejemy wody do naczynia, to szalka pójdzie w dół.
W ścianie to się zamurowuje żony.
Wreszcie, istnieje popularna konstrukcja, w której wyraz to zdaje się pełnić rolę nieczasownikowego łącznika:
Wikipedia to wolna encyklopedia.
Ten koleś to debil.
Należy zauważyć, że b. często możliwe jest wstawienie pewnej formy czasownika być (zwłaszcza w języku formalnym):
Wikipedia jest to wolna encyklopedia.
Ten koleś to był debil.
Ciekawe jest to, że orzecznik nie występuje w tym przypadku w narzędniku, podczas gdy większość rzeczowników w języku standardowym musi występować w funkcji orzecznika w narzędniku:
Wikipedia jest wolną encyklopedią.
Ten koleś był debilem.
Celem tego długawego wywodu jest wykazanie, że funkcją (jedną z funkcji?) wyrazu to we współczesnym polskim jest oznaczanie fokusu, czyli części zdania definiowanej jako przekazującej najważniejszą (i nową) informację.
Wikipedia to wolna encyklopedia
(TEMAT) FOK (FOKUS)
Ta babka, co sprzedaje warzywa, to (ona) ma pomidory po 2,70.
( ---------TEMAT------------------------) FOK (--------FOKUS-----------)
Jeżeli nalejemy wody do naczynia, to szalka pójdzie w dół.
------------------------------------------------- FOK (------------FOKUS------------)
To Marcin ukradł panu pieniądze.
(----FOKUS-----)
(porównaj angielską konstrukcję 'clefting': It was Martin who stole your money).
Co sądzicie?
Post został pochwalony 0 razy
Ostatnio zmieniony przez pittmirg dnia Pią 10:28, 08 Lut 2008, w całości zmieniany 2 razy
|
|
Powrót do góry |
|
|
|
|
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
Autor |
Wiadomość |
bandziol20
Dołączył: 22 Maj 2008
Posty: 2371
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 24 razy Ostrzeżeń: 0/5
|
Wysłany: Sob 11:36, 26 Lip 2008 Temat postu: Re: "To" jako "focus marker" w języku po |
|
|
pittmirg napisał: | Co sądzicie? |
Sądzę, że niezłe. Sam się od dłuższego czasu nad tym zastanawiałem. temat wart zgłębiania
Jeśli chodzi o "to" w historii języka polskiego, to ciekawe może się wydać to, co pisała gramatyka Muchowskiego w XIX w. (uwaga: język i pisownia ciutkę passe ) :
Często zaimek to sam lub jako przyrostek stoi nieodmiennie użyty zamiast podmiotu liczby pojedynczéj lub mnogiéj, a niekiedy dla większéj wybitności bez łącznika jest, są, przy nim kładzie. Jeżeli jest bez podmiotu natenczas zastępuje wyrazy ten człowiek, ci ludzie, ta rzecz, te rzeczy, to zdarzenie, te zdarzenia, i dlatego nie zgadza się ani w rodzaju, ani w liczbie z rzeczownikiem, przy którym się kładzie.
Dobry to pan; ciężka to praca.
Podobnie używa się w pytaniach i odpowiedziach, np.
A to kto ? ( zamiast A ten człowiek kto jest ?).
To wielki człowiek ( zamiast ten człowiek jest człowiek wielki).
Stary to ( ten człowiek) mistrz w filutów zakonie.
Zła to (ta rzecz) radość, po któréj żal chodzi.
Są to (ci ludzie) nasze siostry.
Zaimek to z zaimkiem wszystko lub bez niego, do zogólnienia kilku imion jakiegobądź rodzaju użyty, kładzie się w rodzaju nijakim w liczbie pojedynczéj, np.
Łaska pańska, gust kobiet, pogody jesienne, wszystko to jest zmienne.
Łakomy, skąpy i świnia, jest to po śmierci zwierzyna.
( przysłowie )
To, kładzie się często dla saméj mocy i dobitności w wyrażeniu, a wtedy zrasta się z wyrazem, który wybitniejszym czyni, np.
Albożto miasto psuje ? Bodajto żyć na wsi !
Nakoniec zaimek to, używa się często zamiast spójnika tedy we wnioskowaniu po spójnikach jeżeli, jeźli, kiedy, gdyby i innych tym podobnych, np.
Jeżeli co zasługuje na szacunek, to cnota.
Kiedy nie mamy pieniędzy, to zostańmy w domu.
Heh...
...tak poza tym: to co mnie uderzyło w tekstach z XIX w., to częste formy (to + jest) pisane razem, zarówno w postaci a) jestto jak i b) tojest.
a) jestto
Twierdzić iż w religii chrześcijańskiej nie ma tajemnic, jestto twierdzić, wyznawać się że się nie ma uczucia religijnego.
Tego niewiedzieć, jestto nierozumieć całéj po r. 1772 europejskiéj historyi.
b) tojest ( chyba w znacz. czyli ?)
W otoku napis : DURCH DIESEN BUND, DER TURCKEN HUND MUS GEHN ZU GRUND Anno 1684; tojest : Przez tén związek pies Turczyn musi bydź zniszczony roku 1684.
Roku 1525 Janusz książe Mazowiecki zabronił heretykom, tojest Luteranom, pobytu w księstwie Mazowieckiém a osobliwie w mieście Warszawie.
O przyrostku -to troszki też tam jest w rozdziale pt. "Przyrostki wiążące się z zaimkami" m.in. :
3) Przyrostki ć, ci, to łączą się tylko z zaimkami osobistemi i ukazującemi, którym mocy i dobitności przydają, np.
jać, mnieć, tobieć, oneć, oncito, tenci, tencito; tegoć, jato, mnieto, wyto, tento, tato, toto;
z zaimkami zaś dzierżawczymi ć, ci tylko w połączeniu z przyrostkiem to wiązać się może, ale to i samo z niemi spajamy, np.
mojaćto praca, twojéjcito siostrze, waszaćto matka, wasito, nasito przyjaciele.
Sorry, że się podpiąłem, ale nie chciało mi się nowego wątku zaczynać
Post został pochwalony 0 razy
Ostatnio zmieniony przez bandziol20 dnia Pon 5:40, 28 Lip 2008, w całości zmieniany 3 razy
|
|
Powrót do góry |
|
|
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
Autor |
Wiadomość |
bandziol20
Dołączył: 22 Maj 2008
Posty: 2371
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 24 razy Ostrzeżeń: 0/5
|
Wysłany: Sob 10:21, 02 Sie 2008 Temat postu: |
|
|
ciekawe że właśnie, że :
To przystojny chłopak. Jest przystojnym chłopakiem.
W jednej wskazuje (np. na osobę wyżej wymienioną), a w drugim określa.
czyli coś jak hiszpańskie czasowniki ser (być jakimś) i estar ( być, znajdować się)
Z kolei :
To Rafał a Jest Rafał, co innego komunikują :
To Rafał : to spośród innych ludzi Rafał - funkcja wskazania i przedstawienia osobie nie znającej człowieka.
Jest Rafał - to znaczy znalazł się (wreszcie ) w polu widzenia ktoś, kogo doskonale znam, ty pewnie też, czyli tylko funkcja wskazania.
Post został pochwalony 0 razy
Ostatnio zmieniony przez bandziol20 dnia Sob 10:23, 02 Sie 2008, w całości zmieniany 1 raz
|
|
Powrót do góry |
|
|
|
|
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach
|
fora.pl - załóż własne forum dyskusyjne za darmo
Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group
|