Conlanger

bandziol20

bardzo słusznie Razz

Kwadracik

bandziol20

na temat "zaś-zasię" pisze co nieco Gramatyka historyczna języka polskiego (Klemensiewicz, Lehr-Spławiński, Urbańczyk) na str. 444-445 :

bandziol20

Z kronikarskiego obowiązku dodam, że w starannej polszczyźnie zaś powinno stać nie bezpośrednio po przecinku, lecz po choćby jednym członie zdania drugiego. Razz

Przerabiano okna najczęściej w kuchni, rzadziej zaś w izdebce.
Ekspertyza została wykonana na zlecenie parlamentu, w piątek wieczorem została zaś omówiona w Sejmie.

Być może wynika to z jakiegoś dawnego enklitycznego charakteru, czyli podobnie, jak to się dzieje w wypadku słów nań, zań, doń.

pittmirg

bandziol20

bandziol20

Heh...niby wszystko piękne-ładne objaśnienie, ale z tym "jednak" coś mi wciąż zgrzyta. Why ? Z 2 powodów. Niedawno zajrzałem do Doroszewskiego i znalazłem definicję :

muggler

MSZ tropem jest a jednak. I wydaje mi się, że ważniejszym słówkiem jest tu skromne a. Stąd cały ambaras, a dalej to wszystko się pokiełbasiło i oto jest jednak jakie jest.

bandziol20

no chyba muggler ma sporo racji; też mi to przyszło do głowy, że to "jednak" - przez długie przebywanie z "a" - po prostu je wessało z tym przeciwstawieniem, gdy stawało się spójnikiem;
widać to wyraźnie gdy chodzi o b), czyli używanie z przeczeniem, a przy tożsamej powłoce słownej (j-e-d-n-a-k), to nie dziwota, że i na znaczenie bez przeczenia a) ( które jest bliższe znaczeniu "zarazem, równocześnie") trochę tej Łaski skapnęło.

Sam sobie naukowo interpretuję jako brak spodziewanego rezultatu przy równoczesnym zaistnieniu sprzyjających przesłanek ( definicja niesamowitości ?)

Np.
Cierpi, a jednak się nie skarży.
(z ludzkiej potocznej statystyki życia wynika, że ludzie raczej się skarżą, gdy cierpią. )

Ciekawi mnie po prostu dlaczego Doroszewski uznał "jednak" za partykułę ? Może z powodu okrzyku:
A jednak ! - wyrażającym zaskoczenie

Na razie to luźne, trywialne dywagacje o spójnikach. Wszyscy wszystko wiedzą, "czują" język polski ( bo są native Poles), ale wystarczy przejść się na grunt innego języka i już nie jest to takie oczywiste. I po raz n-ty można zadać pytanie : Dlaczego to się tak normalnie nie przekłada ?

bandziol20

Sytuacja w języku słowackim... słowo "jednak" występuje, a jakże ! Ale jego znaczenie i sposób użycia, czyli tzw. "koloryt lokalny" nie tak zupełnie odpowiada polskiemu.
Słowacy poszli na kompromis z gramatyką : raz jest to spójnik, raz partykuła.

jednak

I spójnik zdań współrzędnych występujący w konstrukcji :
jednak ... (a) jednak ( Boy ! Oh! Boy! Laughing

)
i oznacza występowanie "paralelnych" czynności lub zjawisk
jednak píše, jednak počúva - i pisze, i słucha
týka sa to jednak teba a jednak mňa - dotyczy to zarówno (tak samo) ciebie, jak i mnie

II partykuła
nečakali sme ho, no jednak prišiel - nie spodziewaliśmy się go, a jednak przyszedł.

Jednak znaczeniu polskiego "jednak" bardziej odpowiada słowackie "jednako" :

jednako :

I przysłówek
jednako sa správať - jednakowo się zachowywać

II spójnik współrzędny o znaczeniu przeciwstawnym z odcieniem przyzwolenia :
chcel odísť, (a, ale) jednako ostal - chciał odejść, (a, ale) jednak został.

III partykuła
jednako som ho spoznal ! - jednak ( i tak ) go rozpoznałem !

Razz

bandziol20

w chorwackim występuje

jednako w znaczeniu

1. (pot.) partykuła : "także, również"
i ja jednako - i ja także.

2. odpowiedź na życzenie :
A : Hvala. - Dziękuję.
B : (Hvala) jednako. - Nawzajem.(= Dziękuję tak samo)

3. (gw.) wszystko jedno, mimo to
bilo je skupo, ali jednako smo se odlučili kupiti. - było drogo, ale i tak postanowiliśmy kupić.

Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że "jednako" w chorwackim występuje rzadko, a w poszukiwanym znaczeniu "polskim" jeszcze rzadziej ( gwara).

Właściwszym jak sądzę odpowiednikiem polskiego "jednak" jest chorwacki spójnik "ipak", który ma już niejako "z przyrodzenia" wbudowany swój rogaty rdzeń - PAK ( obecny również w polskich wyrazach : na oPAK, wsPAK, PACZyć.)

ipak

1. (może występować w korelacji ze spójnikami przyzwolenia iako - choć, aczkolwiek, premda - co prawda ) w znaczeniu przyzwolenia albo zachodzenia tego, czego by się na podstawie uprzednio powiedzianego, nie oczekiwało : wbrew temu, mimo wszystko, na przekór temu
ipak se našlo vremena - jednak znalazł się czas

2. w różnych kontekstach i sytuacjach dialogowych :

vi ste ipak stručnjak - z Pana to jednak fachowiec (tzn. ma Pan większe prawo się wypowiadać od nas prostaków niekształconych)

gospođa je ipak dama - gospodyni to jednak dama (tzn. powinienem to wziąć pod uwagę i okazać szacunek )

Ciekawe wyrażenia :

ipak (ipak) - no ale jednak ! wszystko jedno ! (tzn. rozumiem, CO masz na myśli, ale mam co do TEGO (meritum) wątpliwości / zastrzeżenia)
ljudi su ipak zadovoljni - ludzie są poniekąd (jednak) zadowoleni ( tzn. są w sumie zadowoleni, albo inaczej : są raczej zadowoleni niż niezadowoleni)

Razz

bandziol20

Ostatnio myślałem trochę nad łużyckim spójnikiem tola. Przypomnę tylko, o co chodzi.

bandziol20

hm... podobno w litewskim było todel 'dlatego', kodel 'dlaczego', delto 'jednak'; ktoś może zna się na litewskim ?

bandziol20

Przez dłuuugi czas nie mogłem rozgryźć słoweńskiego odpowiednika pol. 'jednak' czyli vendar (oraz wzmocniona vendarle), ale dzisiok mnie olśniło, iż to się rozkłada wedle v-en-dar, co się tłumaczy 'w jeden raz', to -dar to będzie 'uderzenie', jak w polskim medycznym 'udar'. Razz