Conlanger

muggler

Zostałem zjechany za losowe pojawianie się <o> w mojej imitacji gwary świętokrzyskiej. Wrzucałem je intuicyjnie, nie bezbłędnie, bo moja intuicja w posługiwaniu się tym językiem jest dość słaba. Niemniej jednak postanowiłem zbadać ten grząski grunt. W tym celu wszedłem w posiadanie książki Józefa Ozgi Michalskiego "Godki świętokrzyskie".

Najpierw jednak wyklarujmy sobie genezę dźwięków zbliżonych do [o]:
- [a] pochylone: st.pol. chłopák > śwkrz. chłopok
- [å] pochodzące z upodobnienia samogłoskowego

Przeanalizujmy fragment gwarowej godki:
"(...) Wszystko to nic, hale kiej przysły pierse zoduski po ji śmierci, matka nijak od ty myśli odyńść ni mogła, coby sie z niom obocyć. Chodzieła do wszystkich guślorzy, az jeden poradzieł ji, zeby zabrała kłebek nici, ino kóniecnie tych, co zmarło przedła i nićmi onemi przepletła na noc w dzień zodusny brome cmentarno. Wszystkie duse w te noc do kościoła idonce bez brame sie prześlizgnom - óna jedna ostanie."*

W zaznaczonych na czerwono słowach widzimy <o> niepochodzące od <á>:
- zoduski
- obocyć
- guślorzy
- zmarło [przedła]
- [zodusny] brome

Stawiam następujące tezy:
- w słowie "zoduski" <o> jest wymuszone przez [u] i niech będzie oznaczane przez <å>
- w słowie "obocyć" <o> jest wymuszane bądź to przez [o], bądź to przez [y] i niech będzie oznaczane przez <å>
- w słowie "guślorzy" <o> jest wymuszane bądź to przez [u], bądź to przez [y] i niech będzie oznaczane przez <å>; również i w formie "guślorz" nie mamy do czynienia z [a] pochylonym
- w słowie "brome" <o> jest wymuszane przez [y] i niech będzie oznaczane przez <å>
- słowo "zmarło [przedła]" może wskazywać na wymuszanie <å> przez [e], albo też na zaokrągloną wymowę wszystkich <a>, tu uwydatnioną

* - nb. widzimy, że już tu gwara jest niekonsekwentna w swoich cechach, a jest to fragment zbiorku godek z 1938 Łysica gwarzy.

PS. Notacja fonetyczna uproszczona. Przepraszam za błędy z nawiasami.

muggler

Może ktoś zna bardziej sensowne (i naukowe, potwierdzone) uzasadnienie tego zjawiska? Bo nie do końca ufam swojemu OR Wink

.

pittmirg

Co to jest <229>?

BartekChom

muggler

pittmirg

Formy typu guślorzy najprościej chyba wytłumaczyć wyrównaniem samogłoski z mianownikiem, podobnie zmarło tak jakby otrzymała końcówkę przymiotnikową (co jest nawet logiczne, bo wyraz pełni tu rolę rzeczownika odprzymiotnikowego a nie 3 os. l.poj. rodzaju żeńskiego czasu przeszłego od zemrzeć*). Obocyć można by wytłumaczyć jako zanieczyszczenie rdzeniem z czasownika zoczyć, ale ciekawe są niekonsekwencje typu brame~brome w tekście.

Być może nieetymologiczne /O/ są wynikiem code-switching, niejako pojawiają się wskutek usiłowań użytkownika do osiągnięcia względnie czystego rejestru, tak jak na Śląsku można czasem usłyszeć np. "czos" mimo że etymologicznie powinno być "czas", tak jak w ogólnopolskim.

*swoją drogą ciekawe jest to, jak nieprzeszłe formy i bezokolicznik tego czasownika są coraz bardziej wypierane przez formy czasownika umrzeć.

bandziol20

muggler

pittmirg

BartekChom