Conlanger

Leto Atryda

Jak przedstawia się status głosek /v/ i /w/ w poszczególnych językach słowiańskich?

Ukraiński ma ponoć /w/ a czeski /P/. Poza tym znalazłem w domu słownik rosyjski na CD z nagraniami wymowy i czytają tam творчествo wyraźnie jako /'tfɔrtʃestfa/, z asymilacją /v/ do /f/.

pittmirg

Jesteś pewien, że nagrano rodzimego użytkownika?

Od siebie mogę dorzucić, że w czeskim podobno /v/:
1) nie powoduje udźwięcznienia poprzedzającej je spółgłoski
2) nie ubezdźwięcznia się po spółgłosce bezdźwięcznej
3) ubezdźwięcznia się do [f] przed spółgłoską bezdźwięczną*

*BTW, w odmianach polskiego zachowujących dźwięczne /v/ po bezdźwięcznej spółgłosce, wygląda to podobnie?

W słoweńskim:

1) według angielskiej wikipedii:
* Przed samogłoską: [ʋ]
* Na końcu sylaby lub przed spółgłoską: [u]
* Na początku sylaby przed dźwięczną spółgłoską: [w]
* Na początku sylaby przed bezdźwięczną spółgłoską: [ʍ]

2) według [link widoczny dla zalogowanych]:

Leto Atryda

bandziol20

Cóż od siebie dorzucę to co wiem.
W górnołużyckim w alfabecie jest i Ł (mało, łyko) , i W (woda, nowy) ale OBIE spółgłoski wymawia się tak samo jak [ŭ].
A to oznacza że np. wyraz "ławka" w grnłuż. wymawia się : ŭaŭka

Co jest jeszcze bardziej kuriozalne (a dla mnie trudne do wyobrażenia), to głoska ta ma w tamtym języku swój miękki odpowiednik !!! Evil or Very Mad

np. w słowach:
wina, swjaty
Czyli: tak jak nasze s ma się do ś, n do ń, c do ć, tak ŭ do ŭ' . Nie pytajcie mnie tylko, jak to się wymawia !

Ponadto w pisowni litera W występuje w słowach takich jak: woko
(pol. oko), wucho (pol. ucho).
Jest to tzw. ŭ protetyczne (wstawione), coś w stylu Golec uOrkiestra.

Litera V w grnłuż. też występuje, ale tylko w zapożyczeniach typu visavis, volt i wymawia się ją już normalnie jak polskie w (wargowe).

W słoweńskim występują L i V ; W i Ł nie ma.

Litera L zazwyczaj oznacza głoskę l : lepo, del.
W wielu sytuacjach wymawia się ją jak ŭ :
- na końcu słów: bral (brał), bel (biały), vol (wół), trl (tarł)
- w środku słów : belkast (białawy), volk (wilk), bralce (czytelnicy), bolha (pchła), bolnik (chory)

Litera V oznacza dźwięk wargowy w położeniu przed samogłoskami i przed R, M, N, L, np. : veleti (pozwolić), vrt (ogród), vnetje (gorączka);
- na końcu słów albo w środku przed spółgłoskami wymawia się jak ŭ, np.:
prav, avto. Na początku słów przed spółgłoskami (zwł. dźwięcznymi) dochodzi nawet do tego, że czyta się także jak samogłoskę u, np.:
vzeti (wziąć) [ŭzeti] albo wprost [uzeti]
vsak (każdy) [ŭsak] albo [usak], a nawet w środku słowa
predvsem (przede wszystkim) [predŭsem] albo [predusem]

W sumie wygląda mi na to, że to całe przechodzenie od tego wargowego w do jakiegoś niezgłoskotwórczego u to jakaś zaraza ogólnosłowiańska.

W chorwackim jest jeszcze tragiczniej bo tam oficjalnie dawne końcowe -l piszą jako -o np.:
on vodio (prowadził), pao (padł) (ale ona vodila, pala)
co ma dalsze konsekwencje w pisowni w postaci vo (wół), so (sól). Evil or Very Mad

Z kolei w środku wyrazów l (zgłoskotwórcze) zamienili na u : vuk (wilk)
Nie wiem jak tam jest z v.

Kwadracik

Co do łużyckiego, Omniglot trochę to objaśnia:

[link widoczny dla zalogowanych]

[w] występuje jedynie po samogłoskach, ale i tak daje to [wawk]ę Razz

W dolnołużyckim występuje też "słabe" [w], które ma tendencję do zaniku...

A co do miękkości, irlandzki ma [w] i [v] jako twarde/miękkie odmiany.

BartekChom

Dalewska-Greń twierdzi, że Sawicka twierdzi (hi, hi), że w łużyckich występuje ŭ i "dwuwargowe" w ([P]?), a wybór wariantu jest w dużym stopniu dowolny, chociaż po spółgłosce częściej wymawia się w. (Języki słowiańskie, strona 105)

pittmirg

"Dwuwargowe w" to mi się kojarzy z [B] albo [B_o]...

BartekChom

W sumie możliwe, tylko że określa też w ten sposób ukraińskie в: [w], wargowo-zębowe [v] fakultatywnie przed e, y. "Natomiast ŭ (właściwie z łuczkiem na dole) występuje, tak jak w słowackim i słoweńskim, w śródgłosie po samogłosce przed spółgłoską lub w wygłosie wyrazu."

bandziol20

bandziol20

może to trochę obok, ale myślę, że zawadza o temat główny.
Otóż Natalka Karpa popularna artystka z Ukrainy śpiewa piosenkę pt. "Kалина" (nie żebym namolnie słuchał) Embarassed

:
[link widoczny dla zalogowanych]
ale zwróciły moją uwagę słowa w pierwszej zwrotce :

Ой на горі вітер дув,
Вчора в мене милий був
Черевички купував,
Біле личко цілував

Ciekawi mnie skąd się wzięły postacie z [v] ukr. дув (dął) i був (był) ? Dlaczego nie был albo chociaż бол ( jak w słowackim bol - był ) ?
Może ktoś studiował ukrainistykę ?

BartekChom

pittmirg

[link widoczny dla zalogowanych] Też się kiedyś zastanawiałem skąd to -в.

bandziol20

Wracając do głównego wątku o /v/ w językach słowiańskich :
wydaje mi się, że główny problem polega na tym, że w ogóle w prasłowiańszczyźnie nie znali jednowargowego w [v] tylko właśnie dwuwargowe w [β], a wskazywałby na to brak opozycji w postaci bezdźwięcznej głoski [f]. Głoska [β] widocznie nie miała opozycji tak jak dziś nie mają jej dźwięki typu r l ł m n.
Oczywiście w alfabecie staro-cerkiewno-słowiańskim był znak ф ale używany tylko w wyrazach obcych z Biblii typu Filistyni, Filip; tzn. nie był używany w żywej mowie Słowian.

Tymczasem do V w. dźwięk f np. z germańskich języków przystosowywano jako p (pfennig - pieniądz), a w IX - X jako b ( Farbe - barwa).

Kwadracik

Dlaczego, u licha, dwuwargowe [β] a nie wargowo-zębowy aproksymant? Prasłowiański miał niemal napewno [ʋ] albo [w] - które pochodziło z praindoeuropejskiego /w/, a potem przeszło w /v/, jak np. w łacinie i masie innych języków indoeuropejskich... Obecnie w językach słowiańskich [ʋ] zdarza się jak najbardziej, a o [β] nie słyszałem...

bandziol20