Conlanger

Kwadracik

Wszystkie źródła, jakie jestem w stanie znaleźć, podają jedynie, że /x/ wywodzi się z /s/ według reguły RUKI (po fonemach /r u k i/).

Skąd jednak pochodzi ten dźwięk w wyrazach takich jak polskie chleb, chłop, chodzić, chwalić, chłód, etc? Czy jest jakiś dodatkowy kontekst? (jak dla mnie wygląda to w większości na przejście czegoś w /x/ przed spółgłoskami płynnymi)

Qrczak

pittmirg

Wg wikipedii, prasłowiańskie /x/ rozwinęło się też z PIE-jskich grup spółgłoskowych *kH, *ks, *sk. Ale przykładów już nie dali (mucha - łac. musca?) "Chłód" jest dziwny, bo [link widoczny dla zalogowanych] pisze, że pochodzi z *gel-, więc jakim cudem to x się rozwinęło, nie mam pojęcia. Wreszcie niektóre z tych wyrazów mogą być zapożyczeniami, np. "chleb" z germańskich (swoją drogą, ciekawe, czy w ogóle występuje to słowo w którymś z nowoczesnych języków germańskich).
BTW, czy ktoś wie, skąd się wzięło /f/ w takich polskich słowach jak "cofać", "ufać", "ofiara"? Czy są to wszystko zapożyczenia, czy zaszła tu jakaś tajemnicza zmiana fonetyczna?

Leto Atryda

F w języku polskim jest zazwyczaj zapożyczeniem niemieckim. Według słownika etymologicznego Brucknera z 1927 roku:
Cofać - niemieckie zaufen
Ofiara - niemieckie Opfer
Ufać - to akurat jest słowo polskie, dawniej brzmiało *upwać (od pwa "nadzieja", por. pewny). Podobnie obfity < opłwity (od opływania )/.

A chłód pochodzi z IE rdzenia *skol. Wygląda na to, że PIE nie miał szczelinówek innych niż *s.

Kwadracik

Leto Atryda

Jestem sceptyczny wobec teorii laryngalnej. Wprawdzie np. w historii języka angielskiego też znikło /x/, ale zostawiło ślad w postaci długości samogłosek (night /nixt/ > /ni:t/ > /nait/), a czasami przeszło w /f/ (laugh). A tu co? Wszystkie narody indoeuropejskie powiedziały laryngałom "it's so much better wid out ya" Smile

a jedni Hetyci się wyłamali?

O wiele łatwiej mi uwierzyć że Hetyci zapożyczyli spółgłoski krtaniowe z języków kaukaskich. Bruckner nic o teorii laryngalnej nie wiedział, a raczej nie odczuwam by jego etymologie były niekompletne.

Kwadracik

Rzecz z laryngałami ma się tak, że we wszystkich językach poza hetyckim, według postulowanej teorii laryngałów, laryngały oddziaływały na samogłoski. Dlatego hetyci musieliby chyba nie tylko zapożyczyć laryngały i wtrącić je w losowych miejscach, ale też potem rozbić według tego schematu samogłoski.

Po prostu bardziej prawdopodobna jest zmiana typu /aX\/ > /o/ niż /o/ > /aX\/.

Znikanie dźwięków typu /h/ to jedna z najczęstszych zmian fonologicznych, tak samo jak lenicja samogłosek do /h/ z /x/, /f/ czy /s/. Przykład to np. hiszpański, gdzie najpierw znikło /h/, potem /f/ przeszło w /h/ i znowu znikło, a obecnie w niektórych dialektach /s/ na końcu sylaby przechodzi w /h/, i pewnie jeżeli ta zmiana przetrwa, to i to /h/ w końcu zniknie Wink

Ja przyznaję, że na temat PIE wiele nie czytałem i za bardzo się nie znam, więc raczej nie mam wyrobionego zdania na temat laryngałów...

Hapana Mtu

To raczej nie rozwiąże problemu, ale...

pmva · Gość

Leto Atryda

BartekChom

Może języki hetyckie odeszły od wspólnoty, zanim zanikły laryngały. A potem zanikły w PIE.

pmva · Gość