Conlanger

Toivo

Porównując germańskie słownictwo (angielski, niemiecki, niderlandzki, szwedzki) pod kątem zmian fonologicznych, zauważyłem rzeczy, które dają do myślenia i nie jestem ich w stanie wyjaśnić. Takoż prezentuję jako "otwarte problemy":

1. ang. was - niem. war - nid. was - szw. var

2. ang. wait - niem. warten - nid. wachten - szw. vänta

Nawiasem mówiąc, co do ostatniego przykładu, to wykombinowałem, że polskie słowo "warta" pochodzi od niemieckiego "warten", a "wachta" od niderlandzkiego "wachten" - oba wszak znaczą to samo.

Na zakończenie, jako ciekawostka, hiper-false-friend, czyli słowo, które ma w każdym z tych czterech języków inne znaczenie:

ang. fast (szybki) - niem. fast (prawie) - nid. vast (mocny, solidny) - szw. fast (chociaż)

Artaxes

Kwadracik

Co do ciekawostki, według Wiktionary przynajmniej, oryginalne znaczenie odpowiada niderlandzkiemu: "solidny", co odpowiada staroangielskiemu "fæst" i niemieckiemu "fest" (jak w Festung Wink

). Mogę jeszcze dodać, że angielski ma określenie "fast asleep", czyli "twardo śpiący".

Co do drugiego, nie wiem jak jest z niderlandzkim, ale w angielskim "wait" pochodzi z normandzkiego francuskiego, gdzie wg. Wiktionary (znowu) zostało w oryginale wzięte z germańskich, ale wiadomo, co ci Francuzi z wyrazami robili. Obecny kognat we francuskim to ponoć "guetter".

Edit: Aha, niemiecki ma też "wach", czyli "obudzony", ale to już chyba inna historia (angielskie "wake"). Inna sprawa, że może to być odpowiednik słowa w holenderskim.

Kamil M.

Co do wait, to nieźle to rozpisuje Etymonline:
[link widoczny dla zalogowanych]

Toivo

bandziol20

Heh Kwadracik... Surprised

Dobra, od początku :
1. war - was IMO : to nie jest rotacyzm, to jest inna forma czasownika (por. ang. were)
2. warta - wachta
a) wachta
Słowo Wacht występuje w niemieckim; jest to słowo omszałe, praniemieckie, używane poetycko (np. na plakatach : Wacht am Rhein); stąd polskie wachta, wachmistrz.

Od niego pochodzi :
Wächter - strażnik, stróż, wartownik
no i oczywiście Buchtwacht (Baywatch Wink

) - czyli Słoneczny Patrol Wink

Współczesną wersją Wacht jest
Wache - straż, warta, wachta
wachen - czuwać
stąd pol.
wachman (niem. Wachmann) - strażnik w obozie koncentracyjnym;
Wachmann - (w Austrii) funkcjonariusz policji; por. ang watchman - stróż
wachsam - czujny, baczny

Kwadracik ma rację, że to od
wach - rozbudzony, czuwający
wiążą się z tym jeszcze takie wyrazy jak :
wacker - dzielny; staro-wys.-niem. wackar, wachar, wachal "pełen życia, krzepki, rześki"
wecken - budzić (ang. wake)
germ. *wekan - być rześkim, nie spać
ie. *ueg - być rześkim, krzepki; pol. świeży, łot. svaigs, łac. vigilia

b) warta
warta (st.-wys.-niem.) punkt obserwacyjny, czaty; wieża strażnicza

powiązane z takimi czasownikami jak:
warnen - ostrzegać, przestrzegać ( przed); por. ang. warning, beware
wahren - zachować, bronić; stąd polski warunek, zawarować sobie (coś), a może i :
wara wąsa - stpol. pogróżka : pilnuj wąsów (bo je łacno stracić możesz)

germ. *warnjan - doglądać (czego), uważać (na co)

3. fast
ang. fast [fa:st]
I adj. (przymiotnik)
1. mocny, silny, przymocowany; umocowany; silnie umocowany
2. (o drzwiach, oknie itd) dobrze zamknięty, zabezpieczony
3. (o kolorach) trwały
4. (o przyjaciołach) serdeczny, wierny, oddany
5. (o łódce itd) przycumowany
6.( Evil or Very Mad

) szybki, bystry; chyży; ( o koniu) rączy; ( o prądzie) wartki; ( o pociągu) pośpieszny
7. hulaszczy, swobodnych obyczajów
8. lekkomyślny

II adv. (przysłówek)
1. mocno, silnie, z całych sił;
to be ~ asleep - spać twardym snem (jak zabity) ( co już podał Kwadracik Razz

)
to stand ~ - nie drgnąć, trzymać się mocno;
(o wozie itp. ) to stick ~ - utknąć
2. ~ dyed - trwale farbowany
3. poet ~ by - tuż, tuż; ~ beside - tuż obok
4. szybko, bystro, chyżo, rączo; wartko
run as ~ as you can - pędź(cie) co tchu
5. lekkomyślnie

poza tym :
fasten ['fa:sn] przymocować, przytwierdzić (np. gwoździem zagwozdkę)

Uważam, że pierwotnym znaczeniem było fast - mocny, a raczej "mocno uwiązany, utkwiony" z niem. fassen - uchwycić, złapać
por.
Fesseln - więzy, kajdany, okowy
Fesselballon - balon na uwięzi

Jednakże bardzo często słowo to było używane jako przysłówek (m. in. brak osobnej formy !), co moim zdaniem wywołało :
- w angielskim wtórne przesunięcie na znaczenie "szybki" (mocny > mocno, z całych sił (np. biec) > szybko > szybki)
- w niemieckim na przesunięcie z przysłówka konkretnego na przysłówek gradualny ( fast - prawie, blisko, bez mała; por. ang. fast by - tuż, tuż)
- gdzieś indziej przesunięcie z przysłówka na spójnik Razz

Oczywiście pozostawiam tę moją hipotezę do weryfikacji Smile

Zajrzałem do szwedzkiego :
fast - I adj. mocny, stały, nieporuszony II adv. klistra ~ - przykleić; bli ~ - zostać złapanym
fastna - ugrzęznąć, utknąć, zahaczyć się
fasttaga - ująć, ujmować, schwytać, schwycić
fastän - cj (spójnik) aczkolwiek, chociaż, choć

Heh... przy okazji : polskie "bardzo" (stpol. barzo), czyli przysł. gradualny pochodzi z psł. przysł. konkretnego o znaczeniu "szybko"
Aha : znacie może jakieś zdania w gwarze śląskiej ze słówkiem "fest" ?

Toivo

Dynozaur

Co do germańskich, to mam zagadkę... matematyczną.

Języki germańskie słyną z obfitości czasów gramatycznych. Niemiecki ma 6 czasów, angielski - 16. Ile czasów miał protogermański?

Vilén · Gość

Artaxes

pittmirg

Angielski czasów sensu stricto ma góra 3, reszta to aspekty (ciągły, habitualny, retrospektywny a.k.a. perfektowy, retrospektywno-ciągły), jedynie tradycyjnie nazywane osobnymi czasami.

Kwadracik

Stricte ma dwa. Chomsky rzekł by, że reszta to "affix hopping" Smile

bandziol20

Toivo

Kwadracik

I tym sposobem bandzioł uczy się krok po kroku fachowego słownictwa Wink