Conlanger

Timpul

LEKCJA 1 - Alfabet i Wymowa

Na początek poznajcie alfabet aŝŝal. Składa się on z następujących liter:

a b c ĉ d e f g h i j k l m n ň o oe p r s ŝ t u ue v w x y z

Na ogół wszystkie głoski wymawia się tak jak w języku polskim.
Dodatkowe znaki diakrytyczne nie występujące u nas czytamy tak:

ĉ jak ć
ň jak ń
oe jak „ły”
ŝ jak ś
ue jak „łe”

Litery v oraz x występują w aŝŝal bardzo rzadko i na ogół
w zapożyczonych wyrazach, takich jak:

vjetĉas – język wietnamski
existi – egzystować

Od niedawna nie pojawia się w ogóle litera Q, bowiem zastąpiło ją swojskie K,
zatem quatra (cztery) zamieniło się w kuatra.

W języku polskim występuje zjawisko, że jeżeli po c, s, n, dz, z stoi „i”, wówczas spółgłoski te zmiękczają się i powstaje ś, ć, ń itd. Język aŝŝal rządzi się jednak swoimi prawami i zjawisko to nie zachodzi. Zatem zisim (galaktyka) przeczytamy zgodnie z pisownią, a nie jak źiśim. Z początku może to wydawać się dla nas nienaturalne.

W języku istnieje zasada, aby wszystko czytać tak, jak się pisze (są pewne wyjątki). Dlatego nie dziwcie się, jeżeli spotkacie się ze słowem picca zamiast pizza. Zasada ta nie dotyczy nazw własnych, toteż Einstein czy Chopin pozostaną sobą, a nie Ajnŝtajnem czy Ŝopenem. Jeżeli w „międzynarodowym wyrazie” istnieją litery obce językowi aŝŝal, wówczas zmieniaj się wg tabeli:

Ć, DŹ, DŻ, Ż, CZ > Ĉ
Ś, Ź, SZ > Ŝ
Ń > Ň

I jeszcze jedno. Jest kilka czasowników, które przy wymawianiu tracą ‘i’ na końcu. Należą do nich:

LUI – lubić (czytaj LU)
AMAI – tańczyć (czytaj AMA)
MUTAMUI – skakać (czytaj MUTAMU)
TAKOMAI – bawić się (czytaj TAKOMA)

Timpul

Lekcja 2 - Zwroty podstawowe

NKolejna lekcja z cyklu niezbędnika – dziś poznamy zwroty, bez których
obejść się po prostu nie można. Zacznijmy od ‘tak’ i ‘nie’:

ŇŜ, YHY – tak
ŇM – nie

Jeżeli spotykamy kogoś po raz pierwszy, wypada się przedstawić.
W nauce tego pomoże nam krótki dialog:

Forbido 1 – Jan ab Ewa iŝmi
Dialog 1 – Jan i Ewa poznają się
- Najp! Ka i si? - Cześć! Jak się nazywasz?
- Ĉ bi Ewa. Ab i? - Jestem Ewa. A ty?
- Ĉ si Jan. Deu bi ju,
gyĉ ĉ ki ib iŝmi. - Nazywam się Jan. To miło,
że mogę Cię poznać.

Jak widać, to nic trudnego. Spójrz jeszcze tylko na tabelę
Podstawowych zwrotów:

Najp Dzień dobry, cześć
Nojp Dobranoc
Ipesu Przepraszam
Posdi Proszę
Geks Dziękuję
Epys Do widzenia

Timpul

Lekcja nr 3 - Opowiedz coś o sobie!

Dziś sprawa trochę trudniejsza. Przeczytaj tekst, w którym
Carlos opowiada o sobie.

Najp! Ĉ si Carlos Juarez ab ĉ witi iz Madrid iz Espaňĉalalilo.
Ĉ giri iz gimnazjon numerk daatentrua. Ĉ di onus brotab. E si Jorge.
Jorge bi pik ab e lui naueido. E nauei iz naueiklub. Ĉb muhĉ si
Grażyna ab e bi ge Fumĉalalilo. Iz Espaňĉalalilo e ba iŝmi ĉb hromĉab.
TŁUMACZENIE:

Cześć! Nazywam się Carlos Juarez i mieszkam w Madrycie w Hiszpanii.
Chodzę do gimnazjum numer 23. Mam jednego brata. On nazywa się Jorge.
Jorge jest mały i lubi pływanie. Pływa w klubie pływackim. Moja mama nazywa się
Grażyna i jest z Polski. W Hiszpanii poznała mojego tatę.

SŁOWNICZEK
ab - i
bi - być
brota - brat
ĉb - mój, moja moje, moi
di - mieć
Espaňĉalalilo - Hiszpania
Fumĉalalilo - Polska
gimnazjon - gimnazjum
giri - iść, chodzić
hromĉ - tata
iz - w, do
lui - lubić
muhĉ - mama
nauei - pływać
pik - mały
witi - żyć, mieszkać

Dla poćwiczenia spróbuj teraz ty coś o sobie opowiedzieć, np.:
- jak się nazywasz
- gdzie mieszkasz
- co lubisz
jak nazywają się twoi rodzice.

Lekcja nr 4 - Odmiana czasowników przez przypadki we wszystkich trzech czasach

- wszystkie czasowniki odmieniają się regularnie.
- czasownik odmieniony przez osoby w każdej
formie brzmi identycznie.
- wszystkie trzy czasy są niesamowicie proste.

Najpierw zapoznajmy się z zaimkami osobowymi:

Ĉ – ja
I – ty
E – on, ona, ono
La – my
Bo – wy
So – oni, one

Odmieńmy czasownik GI (robić) przez wszystkie trzy czasy:

Czas teraźniejszy:

Ĉ GI
I GI
E GI
LA GI
BO GI
SO GI

Czas przeszły:
Ĉ BA GI
I BA GI
E BA GI
LA BA GI
BO BA GI
SO BA GI

Czas przyszły:

Ĉ KE GI
I KE GI
E KE GI
LA KE GI
BO KE GI
SO KE GI

Według wzorca odmień sobie w myślach któryś z poznanych już czasowników.

Lekcja nr 5 – Świat liczb

Dziś nauczycie się liczyć aż do miliona, a także poznacie
liczebniki porządkowe oraz będziecie umieć rachować po aŝŝal.

1. Liczby

1 - ONUS
2 - DA
3 - TRUA
4 - KUATRA
5 - FJAF
6 - SAXO
7 - SUDEME
8 - EJTA
9 - NUNA
10 - ATEN
11 - ATENONUS
12 - ATENDA
...
20 - DAATEN
21 - DAATEN ONUS
...
30 - TRUAATEN
40 - KUATRAATEN
...
100 - SITA
101 - SITA ONUS
120 - SITA DAATEN
200 - DASITA
1000 - ATENSITA
1000000 - MELJUň

Przykłady:

2006 – da atensita saxo
123 456 789 – sita daatentrua meljuň kuatrasita
fjafaten saxo atensita sudemesita ejtaaten nuna

2.Liczebniki porządkowe DO 10

1sa - onsa
2ga - dega
3ra - truara
4ra - kuatrara
5ra - fjafara
6ra - saxara
7ra - sudemera
8ra - ejtara
9ra - nunara
10ra - atenara

3. Działania matematyczne.

2+2=4
da plus da kenaji kuatra LUB da ab da bi kutra

7-4=3
sudeme minus / isfaŝi kuatra kenaji trua

5×5=25
fjaf karo fjaf kenaji daaten fjaf

8÷4=2
ejta orgoňi kuatra kenaji da.