Conlanger

Gwanunig

Jest to jedne z niewielu istniejących kursów tego języka. Uważa się, że najdokładniejsze są perskie i arabskie kursy uczone w Mezopotamii.

Lekcja I:
Na lekcji pierwszej poznajemy dźwięki języka zaczynając od piętnastu spółgłosek:

b, d, t, g, gg [wym. ja na to mówię "długie g", ale można to wymawiać albo g-g, albo 'g, albo spróbować długo wymawiać g], k, kk [wym. ja na to mówię "długie k"], l, m, n, s, š [wym. jak polskie sz], z, h, ‘ [zwarcie krtaniowe].

Następnie warto poznać samogłoski. Jest ich dwadzieścia. Oto one:

a, e, i, o, u, ā [wym. długie a], ē [wym. długie e], ī [wym. długie i], ō [wym. długie o], ū [wym. długie u], â [wym. ja na to mówię "tylne a", chodzi tu o samogłoskę wypowiadaną z końcówką języka dotykającą podniebienia], ê [wym. ja na to mówię "tylne e"], î [wym. ja na to mówię "tylne i", można powiedzieć po prostu y], ô [wym. ja na to mówię "tylne o"], û [wym. ja na to mówię "tylne u"], á [wym. a o wyższym tonie (akcentowane)], é [wym. e o wyższym tonie (akcentowane)], í [wym. i o wyższym tonie (akcentowane)], ó [wym. o o wyższym tonie (akcentowane)], ú [wym. u o wyższym tonie (akcentowane)].

Teraz zajmijmy się szykiem zdań. Jest on SOV. Znaczy to, że najpierw występuje podmiot, potem dopełnienie, a na końcu - orzeczenie.
UWAGA!
Orzeczenie zawsze jest na końcu zdania!
Wyraz określający inny występuje najczęściej po nim (np.: "jabłko czerwone", a nie "czerwone jabłko"). Wyjątkiem od tej zasady sa wyrazy określające orzeczenie, gdyż ono zawsze jest na końcu wyrazu (np.: "mocno uderzył", a nie "uderzył mocno"). Zrozumiane?

Ażeby dalej nie mieszać nauczmy się po prostu tych słówek, będziemy ich używać przy okazji następnych lekcji:
Al – do
Ase – aby
Āz – rodzina
Âkigu – sprawiać (nieprzechodni)
Âl – od
Ekēgi – stawać się (nieprzechodni)
Ekēnaz – ojciec
Enî – pan
Esa – ale
Ēdaz – syn
Énas – kochać
Ême – mówić
Êrešege – umierać (nieprzechodni)
Êrešig – śmierć
Iganōs – przyjmować
In – przed
Izān – niebo
Izēh – świątynia
Izén – miłość
Izinēn – świat
Izīn – ziemia
Izīnugg – miasto
Izînen – strona świata
Īn – przez
Or – w
Orīggan – przyjazny
Os – to
Ōkek – radośnie
Ōkigu – radować (nieprzechodni)
Ôkagi – chcieć (nieprzechodni)
Ukōnige – dawać
Ut – i
Ūbeke – niszczyć

Ćwiczenie:
Wymów pięć wybranych rzeczowników i/lub czasowników.

Gwanunig

Lekcja II:
W lekcji drugiej poznajemy podstawę koniugacji i trzy podstawowe przypadki rzeczownika.

Aby utworzyć zdanie, potrzebny jest czasownik. Czasownik podlega odmianie zwanej koniugacją. W języku ašūhemskim stosuje się dwa rodzaje koniugacji. Jedna – dla czasowników przechodnich, druga – dla nieprzechodnich. Zajmiemy się odmianą słów w obu tych koniugacjach, ale tylko w czasie teraźniejszym.

Czas teraźniejszy to podstawowa forma czasownika. Do niej należy dodać końcówkę oznaczającą, czy czasownik jest dokonany, czy niedokonany.
UWAGA!
Końcówka ta musi być zawsze dodana w formie osobowej!

Jeśli nasz czasownik jest przechodni (np.: ūbeke – „niszczyć”), aby stworzyć właściwe niszczyć, zniszczyć stosujemy końcówki -ō (niedokonany) i -ē (dokonany) i wychodzi nam kolejno ūbekeō – „niszczyć” i ūbekeē – „zniszczyć” (dopuszczalna forma: ūbekē).

Dobrze. Pomińmy na razie koniugację nieprzechodnią. Czasownik w zdaniu powinien występować w formie osobowej. Czasownik ašūhemski odmienia się przez następujące osoby (zazwyczaj): 1, 2 i 3.

Wróćmy więc do naszego niszczenia. Powiedzmy, że ja coś niszczę teraz. Aby utworzyć „niszczę”, do formy ūbekeō należy dodać końcówkę -beb tak, aby powstało ūbekeōbeb. W ten sposób mamy w pełni odmieniony czasownik. Tabelę odmiany przez osoby na takiej zasadzie zamieszczę pod koniec tej lekcji.

Teraz czasowniki nieprzechodnie. Sposób odmiany jest taki sam, tylko zmieniają się dźwięki. I tak -ō przy tych czasownikach mamy zastąpione przez -ī, a -ē zastępuje nam -ā. Jednak końcówki osób również brzmią inaczej. Przykładowo: zamiast -beb należy użyć -bab.

UWAGA!
Aby czasownik miał liczbę mnogą, należy napisać przed nim słówko āhikk!

Oto tabelka osób w obu koniugacjach:
[link widoczny dla zalogowanych]

Ćwiczenie:
Odmień przez osoby następujące (niedokonane) czasowniki:
Przykład: Ūbeke – Ūbekeōbeb – Ūbekeōdot – Ūbekeōgug
Âkigu – sprawiać (nieprzechodni)
Énas – kochać
Êrešege – umierać (nieprzechodni)
Iganōs – przyjmować

Teraz zajmijmy się rzeczownikiem, aby móc utworzyć proste zdania z podmiotem i orzeczeniem.

Rzeczownik odmienia się przez przypadki i liczby. Przypadków mamy czternaście, liczb – trzy. Ale dziś zajmiemy się tylko trzema podstawowymi przypadkami, które możemy nazwać:
Mianownikiem
Mianownikiem II
Ergatywem
Odpowiadaja im cyfry, kolejno: 0, I i II. Dzisiaj będziemy stosować tylko liczbę pojedynczą, która nie potrzebuje żadnych dodatkowych końcówek.

Mamy rzeczownik. Powiedzmy, że będzie to „syn” (ēdaz). To jest jego forma w przypadku 0 (mianowniku). Przypadek ten stosujemy wtedy, gdy:
1. zaznaczamy pierwszy podmiot w zdaniach w których podmiot jest grupowy (np.: Ala i Marek; Ala będzie w 0, a Marek – w I),
2. zaznaczamy podmiot zdania nadrzędnego (np.: Zaczął padać deszcz, ponieważ niebo się zachmurzyło; deszcz będzie w 0, a niebo – w I)
3. Zaznaczamy po prostu podmiot (np.: Ala ma kota; Ala – w 0)
UWAGA!
Zasady te odnoszą się tylko do przypadków, gdy orzeczenie w zdaniu jest czasownikiem przechodnim (patrz niżej)!

Drugim przypadkiem jest I (mianownik II). Stosujemy go w większości przypadków wtedy, gdy nie możemy użyć zwykłego mianownika (patrz wyżej), a jednocześnie w naszym języku rzeczownik występuje w mianowniku. Tworzy się go przez dodanie -ah (np.: ēdaz – ēdazah).
Ostatni przypadek – ergatyw zastępuje mianowniki w zdaniach, w których orzeczenie jest czasownikiem nieprzechodnim. Tworzy się go przez dodanie -e (np.: ēdaz – ēdaze).
Możemy się wziąć za podstawowe ćwiczenie tej lekcji.

Ćwiczenie:
Utwórz dwa krótkie zdania pojedyncze na podstawie poznanego słownictwa i zasad gramatycznych.
Przykładowa odpowiedź:
Ēdaz ut ekēnazah āhikk ūbekeōgug. – Syn i ojciec niszczą.
Enî iganōsōgug. – Pan przyjmuje.

Zdania z tego ćwiczenia będą używane podczas ćwiczeń w późniejszych lekcjach.

Gwanunig

Lekcja III:
Na lekcji trzeciej poznajemy odmianę czasowników.

W języku ašūhemskim czasowniki zazwyczaj odmieniają się przez cztery czasy: przeszły, teraźniejszy, przyszły i przeszło-przyszły. Czas teraźniejszy, jak już było napisane, jest podstawową formą czasownika. Czasu przeszło-przyszły używamy, gdy mamy na myśli to, że w przeszłości myśleliśmy, chcieliśmy czegoś itd. w przyszłości. Przykładem może być zdanie: „Kiedyś chciałem władać.”. Mówi nam ono, iż w przeszłości ja chciałem władać, tylko, że dla mnie to władanie mogło być tylko w przyszłości. Stosujemy jeszcze ten czas, gdy robiliśmy coś w przeszłości tak długo, że skończymy to robić dopiero w przyszłości.

Aby odmienić czasownik przez czasy wstawiamy odpowiednią końcówkę zaraz po formie podstawowej.
UWAGA!
Końcówka zawsze musi stać przed wszystkimi innymi końcówkami!
Tutaj mamy tabelę odmiany czasownika przez czasy:

[link widoczny dla zalogowanych]

Weźmy jako przykład czasownik ukōnige („dawać”) i używajmy go w pierwszej osobie, w aspekcie niedokonanym. Będziemy mieli wtedy „ja dawałem” (ukōnigeegōbeb), „ja daję” (ukōnigeōbeb), „ja będę dawał” (ukōnigeogōbeb), „ja dawałem (tak długo, że jeszcze nie skończyłem)" (ukōnigeuggōbeb).

Ponad to wszystko występują jeszcze czasowniki, które posiadają jeszcze dwa czasy (zaprzeszły i zaprzeszły) oraz trzy osoby (4, 5, 6). Osoby czwartej używamy, gdy kładziemy na coś nacisk (np.: działania głównej postaci w bajce będą zapisane w tej osobie). Piąta osoba jest tym samym, co osoba trzecia tylko, że stosuje się ją dla podmiotów nieosobowych. Podobnie jest z osobą szóstą – zastępuje ona przy podmiocie nieosobowym osobę czwartą.
Przykładem czasownika odmieniającego się także przez te rzeczy jest „być” – enûmu.
UWAGA!
Enûmu jest czasownikiem przechodnim!
Oto tabelka odmiany przez te dwa czasy i trzy osoby (w obu koniugacjach):

[link widoczny dla zalogowanych]

Za przykład posłuży nam „być” (niedokonany):
„On (główna postać) był (i później coś robił)” – enûmuêgōgūgg
„To (coś będzie robiło i później) będzie.” – enûmuôgōgûg
„To (główna postać) jest.” – enûmuōgûgg
Innymi czasownikami tego typu są między innymi: onīgu – „żyć”, udūbekk – „pisać”, uzīnu –„mieć” (nieprzechodni).

Ćwiczenie:
Ze zdań pojedynczych utwórz zdania złożone z zastosowaniem innych czasów. Stwórz jeszcze jedno zdanie z czasownikiem „nieregularnym”.
Przykładowa odpowiedź:
Ēdaz ut ekēnazah āhikk ūbekeōgug, ut ūbekeogēgug. – Syn i ojciec niszczą i zniszczą.
Enî ukōnigeegōgug, Enî iganōsōgug. – Pan dawał, Pan przyjmuje.
Ēdaz udūbekkuggōgūgg. – Syn (główny bohater) pisał (i jeszcze będzie pisał).

Na następnej lekcji poznamy odmianę rzeczownika.

Gwanunig

Lekcja IV:
Teraz poznaje się dokładnie odmianę rzeczownika.

Po pierwsze rzeczowniki różnią się rodzajem. W tym języku mamy dwa rodzaje: osobowy i nieosobowy. Rzeczowniki rodzaju nieosobowego zawsze zaczynają się na iz-.
UWAGA!
Niektóre rzeczowniki dla nas mogą mieć formę nieosobową, ale w tym języku mają obie (np.: ānunar, izānunar – serce); ponadto występują jeszcze takie rzeczowniki, które, mimo iż dla nas są nieosobowe, to występują tylko w formie osobowej (np.: ūtun – słońce)!

Teraz możemy poznać wszystkie pozostałe przypadki i ich końcówki:

Mównik [III] (mówię/piszę o kim? mówię/piszę o czym?) – końcówka -‘aš
Domawiacz [IV] (mówię/piszę do kogo? mówię/piszę do czego?) – końcówka -'âš
Wymawiacz [V] (mówię/piszę jak? z kim? mówię/piszę z czym? (np.: z miłością)) – końcówka -'āš
Posiadacznik (possessyw) [VI] (kogo? czego? (gdy coś/ktoś należy do kogoś/czegoś)) {występuje w trzech formach, które zależą od osoby (1, 2, 3)} – końcówki VI.1 -an, VI.2 -anu, VI.3 -ani
Dopełniacz [VII] (kogo? czego?) – końcówka -ek
Celownik [VIII] (komu? czemu?) – końcówka -er
Towarzysznik (komitatyw) [IX] (towarzyszę komu? towarzyszę czemu? idę z kim? idę z czym? itp.) – końcówka -'eš
Podobnik (ekwatyw) [X] (podobny do kogo? podobny do czego?) – końcówka -'ēš
Miejscownik [XI] (gdzie? u kogo? u czego?) – końcówka -'oš
Domiejscownik (terminatyw) [XII] (dokąd? do kogo? do czego?) – końcówka -‘uš
Odmiejscownik (ablatyw) [XIII] (skąd? od kogo? od czego?) – końcówka -'ūš

Ponadto rzeczowniki odmieniają się przez liczby. Dla liczby pojedynczej nie dodaje się końcówek. Liczba mnoga jest tworzona przez dodanie końcówki -ah po końcówce przypadka.
UWAGA!
Ergatyw w liczbie mnogiej tworzymy przez zamianę końcówki -e na -ē, a w posiadaczniku nie używa się końcówki liczby mnogiej!
Występuje również liczba podwójna, która jest zapożyczona z arabskiego i dlatego tworzy się ją poprzez alternacje wszystkie -a- w wyrazie zamieniając na -e-.

Dodamy trochę słownictwa:
Ananīm – wielki
Anênas – pokochać
Azân – dynastia
Ānunar – serce (uosobione)
Ân – niebo (uosobione)
Ânez – władać
Enân – król
Énob – potężny
Ênonem – królestwo (występuje tylko w formie uosobionej)
Ikāgg – lud
Izazāz – dziedzictwo
Izānunar – serce
Izân – władza
Izēnal – powietrze
Izēnik – woda
Iziggāk – ugór
Izîka – pole uprawne
Înore – uprawiać rolę
Înur – rolnik
Orīggan – przyjazny
Os – to
Ōkek – radośnie
Ōkigu – radować (nieprzechodni)
Ōnana – księżyc (występuje tylko w formie uosobionej)
Ut – i
Ūtun – słońce (występuje tylko w formie uosobionej)

Ćwiczenie:
Do utworzonych wcześniej zdań dodaj rzeczowniki, każdy w innym przypadku.
Przykładowa odpowiedź:
Ēdaz ut ekēnazah ēdazani āhikk ūbekeōgug, ut ūbekeogēgug. – Syn i ojciec syna niszczą i zniszczą.
Enî ānunarek ukōnigeegōgug, Enî iganōsōgug. – Pan serce dawał, Pan przyjmuje.
Ēdaz izén’aš udūbekkuggōgūgg. – Syn (główny bohater) o miłości pisał (i jeszcze będzie pisał).

Podczas następnej lekcji pojawi się „czasownik pusty”.

Gwanunig

Lekcja V:
Właśnie pojawia się „czasownik pusty”.

W wielu językach występują zaimki osobowe (np.: „ja”, „ty”, „my”) i dzierżawcze (np.: „mój”, „twój”, „nasz”). W języku ašūhem jest inaczej. Zaimki osobowe i dzierżawcze nie występują. Tylko odmiana czasownika wskazuje na to, o jakiej osobie mowa. Dlatego też istnieje „czasownik pusty”, czyli czasownik o „pustym” znaczeniu, który nic nie znaczy.
UWAGA!
„Zaimki dzierżawcze” można utworzyć tylko z „czasownikiem pustym”. Do „zaimków osobowych” nie jest on potrzebny, gdyż można je utworzyć z każdym czasownikiem poprzez odmienianie go.

„Czasownik pusty” wygląda następująco: oh.
Nie odmienia się on przez aspekty, więc jest wyjątkowym czasownikiem także pod tym względem.
Aby utworzyć z niego „zaimek osobowy” należy odmienić go przez następujące czasy i osoby w koniugacji nieprzechodniej:
Ohbab – ja (teraźniejszy, ogólny)
Ohdit – ty (teraźniejszy, ogólny)
Ohkuk – on, ona (teraźniejszy, ogólny)
Ohkūkk – on, ona (z naciskiem, teraźniejszy, ogólny)
Ohkûk – ono (teraźniejsze, ogólne)
Ohkûkk – ono (z naciskiem, teraźniejsze, ogólne)

Ohakbab – ja (przeszły, dawny, wcześniejszy)
Ohakdit – ty (przeszły, dawny, wcześniejszy)
Ohakekuk – on, ona (przeszły, dawny, wcześniejszy)
Ohakekūkk – on, ona (z naciskiem, przeszły, dawny, wcześniejszy)
Ohakekûk – ono (przeszłe, dawne, wcześniejsze)
Ohakekûkk – ono (z naciskiem, przeszłe, dawne, wcześniejsze)

Ohikbab – ja (przyszły, w zamiarach)
Ohikdit – ty (przyszły, w zamiarach)
Ohikekuk – on, ona (przyszły, w zamiarach)
Ohikekūkk – on, ona (z naciskiem, przyszły, w zamiarach)
Ohikekûk – ono (przyszłe, w zamiarach)
Ohikekûkk – ono (z naciskiem, przyszłe, w zamiarach)

Ohâkbab – ja (bardzo dawny, wcześniejszy niż wcześniejszy)
Ohâkdit – ty (bardzo dawny, wcześniejszy niż wcześniejszy)
Ohâkekuk – on, ona (bardzo dawny, wcześniejszy niż wcześniejszy)
Ohâkekūkk – on, ona (z naciskiem, bardzo dawny, wcześniejszy niż wcześniejszy)
Ohâkekûk – ono (bardzo dawne, wcześniejsze niż wcześniejsze)
Ohâkekûkk – ono (z naciskiem, bardzo dawne, wcześniejsze niż wcześniejsze)

Czasów związanych z przeszłością lub przyszłością używa się do określenia inności – innego charakteru, wyglądu („kiedyś byłem taki, teraz jestem inny, w przyszłości chcę być jeszcze inny”).

Można przy tej odmianie zauważyć kilka rzeczy: brak czasów przeszło-przyszłego i zaprzyszłego oraz znak „e” między końcówką czasu, a końcówką osobową, który wstawiamy po to, aby oddzielić dwa „k” by nie zlały się w „kk”. Ostatnio jednak to „e” zanika w mowie codziennej i liturgicznej szczególnie dlatego, iż nie zapisuje się go. Niektórzy Ašūhemczycy z północy wymawiają tam nawet „i”. Tylko podczas najważniejszego święta zawsze czyta się w takich miejscach „e”.

„Czasownik pusty” w liczbie mnogiej wygląda tak jak inne czasowniki: dodaje się do niego słówko āhikk.

Od tego „zaimka” można jeszcze utworzyć „zaimek dzierżawczy”. Robimy to dodając przyrostek -ú. Nazywa się to „udzierżawieniem”.

Te „zaimki” nie odmieniają się już tak jak rzeczowniki. Zawsze pozostają w danej formie, ponieważ ciągle „są” czasownikiem.
Również w szyku zdania, nawet, jeśli zaimka używamy jako podmiotu, stawiamy go na końcu, jak czasownik, jednakże zawsze znajduje się on przed orzeczeniem. Przykładem może być zdanie:
Ēdaz izén’aš udūbekkuggōgūgg, uz ōkik'eš ohbab ôgaggukkībab. – Syn (główny bohater) o miłości pisał (i jeszcze będzie pisał), a (z) radością ja (ogólny) patrzyłem (i jeszcze będę patrzył).
Przy tym zdaniu należy jeszcze zwrócić uwagę na użycie połączeń różnych słów i poszczególnych słów cechy:

- gdy patrzę z radością, miłością, smutkiem lub innym uczuciem, to w języku to uczucie wymawiam w towarzyszniku, tak jakby mi ono towarzyszyło, jakby patrzyło ze mną.

- „radość” jest uosobiona; słowo to występuje tylko w tej formie.

Ćwiczenie:
Do przynajmniej jednego zdania dodaj czasownik pusty, a potem wymów płynnie wszystkie zdania Very Happy

.
Przykładowa odpowiedź:
Ēdaz izén’aš udūbekkuggōgūgg, uz ōkik'eš ohbab ôgaggukkībab.

Następnym razem pojawią się przymiotniki.

Kwadracik

Kurczę. Zacząłem robić ćwiczenia ale w pewnym momencie zamiast przekopiować zdania je skasowałem Sad

(doszedłem do IV lekcji)

Ogólnie ciekawy język. Chociaż wrzucasz do lekcji wszystko naraz (co nie jest złe, ale bardziej przypomina opis gramatyki niż lekcje).

Ps. technicznie, "długie k" i "długie g" są niemożliwe do wymówienia Wink

G i K to plozywy (plosive / stop) i "długie" wersje przeszłyby w "ch" /x/ i dźwięczne "h" /G/.

Gwanunig

Gwanunig

Lekcja VI:
Przymiotniki w języku ašūhem są dosyć dziwne, a to dlatego, że odmieniają się tak, jak żadna inna część mowy.

Oczywiście przymiotniki są jakoś gramatycznie związane z rzeczownikami, które określają, ale jest to znacznie uproszczone. Weźmy na przykład przymiotnik alīlu (piękny) i określmy nim rzeczownik âbanat (kobieta), aby utworzyć zwrot: piękna kobieta musimy odpowiednio ustawić względem siebie te dwa słowa. Przymiotnik zazwyczaj występuje za rzeczownikiem. Wyjątki są dopuszczane tylko w poezji. Mamy więc: âbanat alīlu.

Ale nagle okazuje się, że widzimy, lub mamy na myśli dwie piękne kobiety. W rzeczowniku wystąpi wtedy liczba podwójna, a w przymiotniku? Spójrzmy: âbenet alīluat. Do wyrazu alīlu dodano końcówkę -at. Liczba podwójna jest tworzona poprzez zmianę samogłosek, a więc -at jest końcówką liczby mnogiej. Otóż to – w przypadku przymiotników liczba podwójna jest częścią liczby mnogiej, którą tworzymy przez dodanie -at.

I teraz chcemy stworzyć zdanie: piękne kobiety kochają piękne kwiaty. Zbieramy słownictwo: âbanat alīlu énas izána alīlu. Odmieniamy po kolei: âbanat -> âbanatah; alīlu -> alīluat; énas -> énasōgug; izána -> izánaekah; alīlu -> alīluekat. I mamy:

Âbanatah alīluat énasōgug izánaekah alīluekatiz.

Jak widać ostatni przymiotnik został zakończony na -iz. Otóż w przymiotnikach dodajemy końcówkę -iz, jeśli określają one rzeczownik nieosobowy.

A teraz zdanie: piękne kobiety mają piękne kwiaty:

Âbanatah alīluat uzīnuīkuk izánaani alīluekatiz.

Spójrzmy teraz na końcowy przymiotnik w obu zdaniach. Pozostał taki sam. Mimo iż rzeczownik zmienił przypadek z dopełniacza na posiadacznik. A przecież mają być związane gramatycznie. Jak liczba mnoga w rzeczowniku, to liczba mnoga w przymiotniku, jak dopełniacz w jednym, to dopełniacz w drugim itd. Dlaczego to jest inaczej? Otóż przy odmianie przymiotników większość przypadków pozlewała się. I tak posiadacznikowi i dopełniaczowi rzeczownika odpowiada „pełny dopełniacz” przymiotnika o końcówce -ek.

Oto lista tych połączonych przypadków:

Mianownik = mianownik;
Mianownik II = mianownik II;
Ergatyw = ergatyw;
Wymównik = mównik + domawiacz + wymawiacz, końcówka: -aš;
Pełny dopełniacz = posiadacznik + dopełniacz, końcówka: -ek;
Celownik = celownik
Kojarznik = towarzysznik + podobnik, końcówka: -eš;
Pełny miejscownik = miejscownik + domiejscownik + odmiejscownik, końcówka: -oš.

Jeśli przypadek jest „=” przypadkowi rzeczownika, to ma również taką samą końcówkę i zasady odmiany.

UWAGA!
W pełnym dopełniaczu występuje liczba mnoga, mimo iż w posiadaczniku jej nie ma.

Ćwiczenie:
Do każdego z wcześniej tworzonych zdań dodaj co najmniej jeden przymiotnik.
Przykładowa odpowiedź:
Ēdaz ut ekēnazah ēdazani ízahezek āhikk ūbekeōgug, ut ūbekeogēgug. – Syn i ojciec syna niszczą i zniszczą.
Enî ananīm ānunarek ōkakek ukōnigeegōgug, Enî énob iganōsōgug. – Pan wielki serce radosne dawał, Pan potężny przyjmuje.
Ēdaz alīlu izén’aš udūbekkuggōgūgg, uz ōkik'eš ohbab ôgaggukkībab. – Syn (główny bohater) piękny o miłości pisał (i jeszcze będzie pisał), a (z) radością ja (ogólny) patrzyłem (i jeszcze będę patrzył).

Gwanunig

Lekcja VII:
Ta lekcja jest trochę lekcją "kulturową". Traktuje o dialektach ašūhemskiego.

Występują trzy grupy dialektalne: południowa, centralna i północna.

Do grupy południowej należy podstawowy, klasyczny dialekt, czyli dialekt z Ur (mówi się, że jest on "konserwatywny"). Jego właśnie się cały czas uczymy i on jest odnośnikiem do innych dialektów. Stosuje się go we wszystkich ksążkach, filmach, piosenkach i innych dziełach sztuki, a ponadto mówią nim miszkańcy Ur i najbliższych okolic oraz Ašūhemczycy na emigracji (największa ich emigracja znajduje się w Persji i Medii, jej członkowie udali się do Teheranu, Isfahanu, Szirazu itp. w celach zarobkowych).
Inne dialekty południowe: morski i lądowy, są bardzo sobie bliskie. Różnica między morskim, a klasycznym polega na:

- uproszczeniu "gg" do "gh" [γ] i "kk" do "kh" [x], przy czym zapis pozostaje taki sam;
- uproszczeniu "samogłosek wysokich" (których naprawdę już nawet w Ur się nie wymawia, stosując zamiast nich "samogłoski długie", akcent zaś robi się taki, jak w arabskim) do "samogłosek krótkich" poprzedzonych "'" [ʔ];
- zmianach w regularności niektórych wyrazów, np.: absurd - izâmikūl, klasycznie regularny rzeczownik w liczbie pojedynczej odmienia się tak:

UWAGA!
Spróbuj sam odmienić przed spojrzeniem dalej! Większa część przypadków jest jednak regularna!

0 izâmikūl
I izâmikúl
II izâmikūle
III izâmikūl‘aš
IV izâmikūl‘âš
V izâmikūl‘āš
VI.1 VI.2 VI.3 izâmikūlan izâmikūlanu izâmikūlani
VII izâmikīl
VIII izâmikāl
IX izâmikūl‘eš
X izâmikūl‘ēš
XI izâmikūl‘oš
XII izâmikūl‘uš
XIII izâmikūl‘ūš

nazywa się to odmianą arabską długiego u. Ta nieregularność jest dużo częstsza w południowym morskim niż klasycznym z Ur.
Południowego morskiego używa się na obu brzegach Eufratu na południe od Ur, aż po Zatokę Perską. Południowego lądowego zaś - na zachód i północ od innych południowych, aż po Bagdad (głównie też wzdłuż Eufratu).
Różnice między lądowym, a morskim są następująca:

- "gg" i "kk" bywają odczytane jak w klasycznym, gdy znajdują się w końcówce gramatycznej (np.: -ugg, końcówka czasu przeszło-przyszłego), a także w wyrazach nieregularnych pochodzenia niearabskiego i w kilku słowach regularnych (np.: izulûkkan - administracja);
- występuje mniej nieregularności, ale nadal więcej niż w klasycznym (np.: izâmikūl też jest nieregularny i odmienia się tak, jak w morskim).

Następne dialekty, centralne różniące się chyba najbardziej od innych, zwane też pustynnymi, zostaną przedstawiona w kolejnej lekcji o dialektach (czyli najprawdopodobniej za 7 lekcji).

Gwanunig

Lekcja VIII:

Adamā Asālimāšar énob ut azanūk
Ūrúani umîkkedahen, Asūrekani,
Abābîlekani ‘ēruhaegēgug. Anūk
Ohâkekukú ahâr īkin’oš ‘ēruani.
Adamā enītah en’ōš onīguegēgug
Apâgarah Âšānît’āš úimūnegēgug.
Or izēh’oš êšunani enûmuegēgug,
Ašūhemī’ešah ōkek iganōsegēgug.

To jest początek „narodowego eposu” Ašūhemczyków. Będziemy na tej lekcji omawiać ten fragment.

Wersy pierwszy, drugi, trzeci i czwarty:

Słownictwo: adamā - kiedy, gdy; azanūk - silny; umîkkedah - święty (ale nie w znaczeniu osoby, nieregularny); 'ēruha - królować (przechodni); anūk - siła (osoby); ahâr - przed; īkin - ziemia; 'ēru – król;

Gramatyka: odmiana święta: niektóre rzeczowniki i przymiotniki są nieregularne posiadając tak zwaną „odmianę świętą”, czego przykładem jest umîkkedah, który w pełnym dopełniaczu ma końcówkę -en, a w celowniku: -‘ōš; zaś rzeczowniki przy odmianie świętej posiadają powyższe końcówki w dopełniaczu i celowniku;
Czasownik królować w połączeniach królować nad/w kimś/czymś wymaga possesywa.
Ostatnie zdanie nie posiada żadnego orzeczenia czasownikowego: moglibyśmy tutaj wstawić na przykład być w czasie przeszłym, co wynika z kontekstu.

Ćwiczenie:
Przetłumacz te wersy i napisz, co przez nie rozumiesz. Czy mogą mieć jakiś związek z historią świata?

Wersy pierwszy, drugi, trzeci i czwarty:

Słownictwo: enītah - człowiek (nieregularny -> odmiana święta); en’ōš - tu: święty; apâgar - ojciec; úimūn - nazywać (przechodni); izēh - świątynia (budynek); êšun – świątynia (nie – budynek); Ašūhemī - Ašūhemczyk;

Gramatyka: pojawienie się przysłówka: ōkek; przysłówki są nieodmiennymi częściami mowy i określają czasownik.
Czasownik nazywać w połączeniach nazywać jak wymaga wymawiacza, zaś w nazywać kogo/co – domawiacza.

Ćwiczenie:
Odmień rzeczownik enītah przez przypadki.

Ćwiczenie:
Przetłumacz te wersy i napisz, czego dowiadujemy się o ich bohaterze.

Planuję za niedługo zamieścić coś na kształt sprawdzianu.

Gwanunig

Lekcja IX:

Ut adamā unûn Ašūhem'ūš, Ōkkînenān
Orīggan ulûerah, ōkak, ugâl ut îgīr
Izîka’eš ôluhaegōgug, arāzenān!
Eén ohâkekukú ītâtam’eš enîgīr!
Eén ohâkekukú ītâtam’eš enûdir!

Jest to kolejne 5 wersów "epopei" z poprzedniej lekcji. Poza omówieniem tego nauczymy się witać i żegnać (wiem, że rychło w czas).

Słownictwo: unûn - szlachcic, książę; Ašūhem - kraina/gmina Ašūhemczyków; ulû - lud; ōkak - radosny; ugâl - wspaniały; îgīr - szlachetny; izîka - pole uprawne; ôluha - czuwać (archaizm, obecnie używa się uóniha) (przechodni); arāzenān - możny; eén - uosobiona miłość (znaczenie: uczucie, stan; NIE: odczucie, akt); ītâtam - żona; enîgīr - nocny (nieregularny); enûdir - dzienny (nieregularny).

Rząd czasownika czuwać (nad kim? nad czym?) -> ôluha/uóniha (z kim? z czym? czyli komitatyw).
Dwa ostatnie wersy to zdania nie posiadające widocznego orzeczenia. Warto zaznaczyć, że odnoszą się one do czasu przeszłego.

Ćwiczenie:
Odmień ītâtam przez przypadki.

Ćwiczenie:
Zastanów się co może znaczyć zwrot: izîka’eš ôluhaegōgug. Jakie jest jego znaczenie dosłowne?
Ten zwrot zostanie jeszcze omówiony na następnej lekcji.

Ćwiczenie:
Ułóż zdanie:
Człowiek z ludu Ašūhemu (z rzeczownikiem Ašūhem) (razem z) żoną szlachcica czuwali, czuwają i będą czuwać nad królem swoim
Jakich przypadków użyłeś? Jak odmieniłeś oh? Przypadków powinno być 5.

Przywitania i pożegnania:
W ašūhemskim mamy kilka rodzajów powitań i pożegnań.
Grzecznościowy:
Ân anot ohedit! - Niebo nad tobą! - przywitanie
Ân anot ohikedit! - Niebo (niech będzie) nad tobą! - pożegnanie
Stosuje się również zwrot wzięty z arabskiego:
Asalām aleíkum! - jako powitanie
Ama asalāma! - jako pożegnanie
Zwykłe, które często się skraca do samego ōkik i izūdi onêhir! witając się z przyjaciółmi:
Ōkik, ahe ohedit! - Radość, że ty (jesteś)! - przywitanie
Al izūdi‘uš onêhiroš! - Do dnia następnego! - pożegnanie

Ân anot ohikedit!