Conlanger

Dynozaur

Jednolity Alfabet Słowiański (ang. Uniform Slavic Alphabet) to cyrylicki alfabet dla języków słowiańskich. Posiada także wersję łacińską (której celem było pozbycie się dwuznaków, stąd trochę dziwne "zapożyczenie" "x" i "ʒ" ze współczesnych transkrypcji fonetycznych). Jest ona jednak niezalecana (traktuję ją jako transkrypcję). Jego nazwa to hołd dla Jednolitego Alfabetu Turkijskiego używanego niegdyś dla języków byłego ZSRR.

Mogliście zobaczyć już moje conscripty dla różnych języków (głównie chińskiego, bo do niego idealnej transkrypcji nie będzie nigdy). Tym razem postanowiłem wziąć się za języki słowiańskie. Panslawistą nie jestem. W tych czasach to niemożliwe, głównie z powodu różnic religijnych. Ale nuda skłania ludzi do robienia różnych dziwnych rzeczy.

Języki, których wymagania pokrywa ten alfabet to: polski, kaszubski, śląski, dolnołużycki, górnołużycki, czeski, słowacki, rosyjski, ukraiński, białoruski, rusiński, słoweński, sztokawski*, macedoński, bułgarski standardowy, bułgarski dialekt Banat.

*Politycznie poprawna nazwa dla serbskiego, chorwackiego i bośniackiego (które są w gruncie rzeczy tym samym językiem z tą samą fonologią), a właściwie oficjalnie przyjętego literackiego dialektu tych języków (a raczej tego języka). Będę używał ad hoc skrótu "sht" (pewnie zajęty przez inny język, ale co tam).

Oto cały ten alfabet:

Аа (Aa) - [a] (Wszystkie)
Ӑӑ (Ãã) - [ã] (CSB)
Ӓӓ (Ää) - [æ] (SLK)
Әә (Ëë) - [ə] (CSB)
Бб (Bb) - [b] (Wszystkie)
Вв (Vv) - [v]/[ʋ] (Wszystkie)
Гг (Hh) - [ɣ]/[ɦ]/[h] (BEL, CZE, DSB, HSB, RUE, SLK, UKR)
Ґґ* (Gg) - [g] (Wszystkie, lub większość)
Ѓѓ (Ďď) - [ɟ] (CZE, MKD, SLK)
Дд (Dd) - [d] (Wszystkie)
Ђђ (Đđ) - [ʥ] (CSB, POL, SHT, SZL)
Ее (Ee) - [ɛ]/[e] (Wszystkie)
Ёё (Ëë) - [jo] (BEL, RUS), [ʏ] (RUE)
Єє (Je je, ĭe) - [jɛ]/[je] (Wszystkie, poza południowymi)
Жж (Žž) - [ʒ]/[ʐ] (Wszystkie)
Зз (Zz) - [z] (Wszystkie)
Зь зь (Źź) - [ʑ] (Wszystkie z palatalizacją)
Ѕѕ (Ʒʒ) - [ʣ] (CSB, MKD, POL, SZL)
Ии (Yy) - [ɪ] (RUE, SLK, UKR), (czeskie <y>)
Іі (Ii) - [i] (Wszystkie)
Її (Ji ji) - [ji] (RUE, UKR)
Јј (Jj) - [j] (Wszystkie)
Кк (Kk) - [k] (Wszystkie)
Ќќ (Ťť) - [c] (CZE, MKD, SLK)
Лл (Ll) - [l]/[ɫ] (Wszystkie)
Ԉԉ (Łł) - [w] (CSB, DSB, HSB, POL, SZL)
Љљ (Ľľ) - [ʎ] (BUL-Banat, MKD, SHT, SLK)
Мм (Mm) - [m] (Wszystkie)
Нн (Nn) - [n] (Wszystkie)
Њњ (Ńń) -[ɲ] (BUL-Banat, CSB, CZE, DSB, HSB, MKD, POL, SHT, SZL)
Оо (Oo) - [ɔ]/[o] (Wszystkie)
Өө (Ůů) - [o] (CSB, SZL), [uʊ] (DSB, HSB), (polskie <ó>, czeskie <ů>)
Пп (Pp) - [p] (Wszystkie)
Рр (Rr) - [r] (Wszystkie)
Ҏҏ (Řř) - [r̝] (CZE), (polskie <rz>, łużyckie <ř>)
Рь рь (Ŕŕ) - [rʲ] (DSB)
Сс (Ss) - [s] (Wszystkie)
Сь сь (Śś) - [ɕ] (Wszystkie z palatalizacją)
Тт (Tt) - [t] (Wszystkie)
Ћћ (Ćć) - [ʨ] (CSB, DSB, HSB, POL, SHT, SZL)
Уу (Uu) - [u] (Wszystkie)
Ўў (Ŭŭ) - [w] (BLR, CSB, SZL) - wtedy, kiedy nie pochodzi od [ɫ]
Фф (Ff) - [f] (Wszystkie)
Хх (Xx) - [x] ("prawie" wszystkie), [kʰ] (HSB)
Һһ (Hh) - (polskie, kaszubskie i śląskie <h>)
Ѡѡ (Ôô) - [ɞ] (CSB), [u̯o] (SLK)
Цц (Cc) - [ʦ] (Wszystkie)
Чч (Čč) - [ʧ]/[tʂ] (Wszystkie)
Џџ (Ǯǯ) - [ʤ]/[dʐ] (CSB, POL, SHT, SZL)
Шш (Šš) - [ʃ]/[ʂ] (Wszystkie)
Щщ (Ŝŝ) - [ʃʧ]/[ɕɕ]/[ʃt] (BUL, RUE, RUS, UKR)
Ъъ (Ăă) - [ɤ] (BUL, BUL-Banat)
Ыы (Yy) - [ɨ] (BEL, CSB, DSB, HSB, POL, RUE**, RUS, SZL)
Ьь (Ĭĭ) - "Jotacja zastępcza"
Ѣѣ (Ěě) - [iɪ] (DSB, HSB), [e] (BUL-Banat), (czeskie <ě>)
Ээ (Éé) - [e] (CSB)
Юю (Ju ju, ĭu) - [ju] (Wszystkie, oprócz południowych)
Яя (Ja ja, ĭa) - [ja] (Wszystkie, oprócz południowych)
Ѧѧ (Ęę) - [ɛ̃] (POL)
Ѩѩ (Ję ję, ĭę) - [jɛ̃] (POL)
Ѫѫ (Ąą) - [ɔ̃] (CSB, POL)
Ѭѭ (Ją ją, ĭą) - [jɔ̃] (CSB, POL)

*Dla języków bez lenicji głoski [g], byłbym skłonny dopuścić pisownię г jako [g].

**W rusińskim w zapisie łacińskim głosce "ы" odpowiada ï (to dla rozróżnienia od и.

Ważne rzeczy:
-Trudności ortograficzne polskiego i czeskiego to coś, czego mogę się ewentualnie pozbyć (aczkolwiek w polskim wolałbym je zostawić ze względów analogicznych - wymiany głosek itp.)
-Zaznaczanie akcentu w czeskim i słowackim - przez akcent akutowy, tak jak w łacince
-Języki południowosłowiańskie (za wyjątkiem bułgarskiego) nie używają jotowań. Jakoś radzą sobie bez nich.
-Jak widać, korespondencja cyrylicy i łaciny nie jest 1 do 1. Sekwencje зь, ль, нь, рь, сь dają ź, ľ, ń, ŕ, ś w łacince. Za to samogłoski jotowane są wyrażane dwiema literami (kombinacja z j lub ĭ) w łacince (uznałem, że głoski jotowane w łacinie to głupia rzecz).
-Niektóre samogłoski (najbardziej ważna - o) nie posiadają wariantów jotowanych. W celu "zjotowania" ich używamy miękkiego znaku (między spółgłoską i samogłoską) oraz "ј" (na początku wyrazu i w pozycjach interwokalicznych).
-Ђ [ʥ] i Ћ [ʨ] są wyjątkami od palatalizacji przez miękki znak (traktowane są jednak tak samo, jak głoski z miękkim znakiem) - mają własne litery. Љ i Њ to warianty graficzne, których używanie jest zalecane w językach, w których te głoski uważane są za osobne fonemy (tzw. palatalizacja fonemiczna).
-Duży problem sprawiły mi Ќќ [c] i Ѓѓ [ɟ]. Ostatecznie uznałem, że osobny zapis mają tylko tam, gdzie są uznawane za osobne fonemy. W przeciwnym razie, należy używać miękkiego znaku.
-Inne (nie wymienione w alfabecie) głoski miękkie (np. częste w rosyjskim ть, дь) zmiękczamy przez miękki znak. W zapisie łacińskim używamy w tym celu "ĭ" (czyli ть = tĭ, itp.)
-Czy rosyjskiemu takie to "є" potrzebne? Mogę zostawić to, tak jak było - "е" jako e/je, "э" do zapożyczeń.

Reguły ortograficzne dla polskiego:
-"І" zawsze zmiękcza, używamy go wraz z głoską twardą, czytając ją jak miękką
-Jotowania ZAWSZE zmiękczają spółgłoskę, używane są też na początku wyrazu i w pozycjach interwokalicznych (kiedy nie ma co zmiękczać)
-Jeżeli po spółgłosce miękkiej jest samogłoska, to dajemy samogłoskę twardą + samogłoskę jotowaną. Jeżeli samogłoska nie posiada wariantu jotowanego, to wstawiamy miękki znak). W opcji łacińskiej używamy "ĭ" jako zmiękczającego krótkiego i między spółgłoską i samogłoską.
-Jeżeli po spółgłosce jest twarde, niezmiękczające "j" (tak jak np. akcja), to nie używamy jotowania, tylko ј + samogłoska (żadnych twardych znaków!)
-Ђ, Ћ, Љ i Њ traktowane są tak samo, jak spółgłoski z miękkim znakiem. Oznacza to, że przed jotowaniami oraz i używamy ich twardych odpowiedników.

To reguły dotyczące głosek palatalnych dla polskiego. Jak to będzie z innymi językami - tego jeszcze nie wiem - zapewne wiele będzie zależało od tego, jak radzą sobię z tym ich dotychczasowe (łacińskie) ortografie. Ewentualnie skłonny byłbym zastosować "polskie" reguły do innych języków (nie wymagają one "dorabiania" znaków)

"Problemów" z tym alfabetem jest więcej. Jak jakiś zauważę, to dopiszę. Kto ma co do niego pytanie, niech pyta.

--------------------
Cóż, po zapoznaniu się z regułami tego alfabetu, wrzucę przykładowy tekst. Będzie on w polskim (najbardziej większość z nas on interesuje), bo na inne języki czasu nie mam.

Przykładowy tekst - Pierwszy rozdział Deklaracji Praw Człowieka (polski, wersja z zachowaniem trudności ortograficznych)Wolałbym Ojcze Nasz zamiast tej przeklętej masońskiej deklaracji, ale cóż... jest krótsza.

Cyrylica (zalecana):
Вшысцы луѕє роѕѫ сѩ волні і рөвні под взґлѧдем свеј ґодносьці і свых прав. Сѫ оні обдаҏені розумем і сумєнєм і повінні постѧповаћ вобец інных в духу братерства.

Łacina (niezalecana, ponieważ polski + ariańskie daszki = FAIL!):
Všyscy luʒĭe roʒą sĭę volni i růvni pod vzględem svej godności i svyx prav. Są oni obdařeni rozumem i sumĭenĭem i povinni postępovać vobec innyx v duxu braterstva.

---------------

Mam nadzieję, że się podobało. To jedno z moich największych dzieł, jeśli chodzi o conscripty. Proszę serdecznie o wyrażenie swojej opinii.

Kwadracik

Problem z tym tematem to to, że to nie conscript, a conortografia. Smile

Dynozaur

Silmethúlë

Brakuje znaków dla [ʋ] (ukraiński, i nie, ukraiński nie ma [v]) i [β] (prasłowiański, choć niektórzy twierdzą, ze prasłow. miał [ʋ] - natomiast również nie miał [v])

Dynozaur